ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΕΣ, ΑΝΘΡΩΠΟΦΑΓΙΑ-ΝΗΠΙΟΦΑΓΙΑ π.Χ. ΣΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ

 Παρακάτω θα βρει κανείς απάντηση στην τυφλή και ολοκληρωτική εξιδανίκευση της ελληνικής ιστορίας από τους φανατικούς Εθνικούς, που σκοπό έχουν όχι απλά την ωραιοποίηση του Ελληνικού Έθνους και της ιστορίας του, αλλά κυρίως στοχεύουν τον εξοβελισμό του Θεού Ιησού Χριστού από την Ελληνική ψυχή, μέσω ενός τεχνητού καλλωπισμού όλης της αρχαιότητας και συνεπώς όλων των αρχαίων θρησκευτικών συνηθειών, γεγονός που επιφέρει, δυστυχώς, πλείστους συμπολίτες μας εις το σκότος της ελλείψεως της αληθινής παιδείας.

ΑΝΘΡΩΠΟΦΑΓΙΑ & ΑΝΘΡΩΠΟΦΑΓΟΙ

Βλέπε σελίδα ανθρωποφαγία.

ΔΟΥΛΕΙΑ,  Βλέπε σελίδα ανθρωποφαγία.

ΑΝΘΡΩΠΟΦΑΓΙΑ & ΚΑΝΙΒΑΛΙΣΜΟΣ ΣΕ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΣ,  Βλέπε σελίδα ανθρωποφαγία.

ΑΝΘΡΩΠΟΦΑΓΙΑ & ΘΡΗΣΚΕΙΑ, Βλέπε σελίδα ανθρωποφαγία.

ΑΝΘΡΩΠΟΦΑΓΙΑ & ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ,  Βλέπε σελίδα ανθρωποφαγία.

ΑΝΘΡΩΠΟΦΑΓΟΙ ΙΝΔΟΥΙΣΤΕΣ, Βλέπε σελίδα ανθρωποφαγία.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΩΝ & ΜΑΣΤΙΓΩΜΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΕΣ

ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Κανιβαλισμός στη Νεολιθική Ευρώπη

Τα απομεινάρια περίπου 500 σκοπίμως ακρωτηριασμένων ανθρώπων εντοπίστηκαν σε Νεολιθικό οικισμό, ηλικίας 7.000 ετών, στο Harxheim της Ρηνανίας. Σύμφωνα με το περιοδικό αρχαιολογίας Antiquity, τα σπάνια αυτά ευρήματα υποδηλώνουν ότι ενδεχομένως πραγματοποιούνταν εκεί τελετουργίες που περιελάμβαναν «μαζικούς κανιβαλισμούς». Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις επιστημόνων, ο κανιβαλισμός στην Ευρώπη της Νεολιθικής περιόδου μπορεί να σημειωνόταν σε περιόδους λιμού, καθώς η γεωργία ήταν ήδη διαδεδομένη στο συγκεκριμένο μέρος του κόσμου.

Πηγή: Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος 57, Νέες της Επιστήμης, σελ. 29

ΙΟΥΔΑΙΟΙ

Οι Ιουδαίοι θυσίαζαν εις τον Εθνικό τους θεό Μολώχ τα παιδιά του, εις τον οποίο πυρακτούμενα προσφέρονταν ολοκαυτώματα διάφορων ζώων καθώς και ανθρώπινα βρέφη. Λέγονταν και Τοφέθ, διότι οι ιερείς του ταυροκέφαλου θεού αυτού κτυπούσαν τύμπανα ώστε να πνίγονται οι φωνές των θυμάτων. Ο Ιεφθάε θυσίασε την κόρη του.

ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ

Από ότι αναφέρει ο Μανέθων, στην Αίγυπτο γίνονταν κάθε μία ημέρα 3 ανθρωποθυσίες στον ναό του Ήλιο στην Ηλιούπολι μέχρι και την εποχή του Αμάσιου. 

Άβυδος

Αμερικανοί αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν ευρήματα σε τάφους της Αβύδου τα οποία φανερώνουν ότι στην αρχαία Αίγυπτο γίνονταν ανθρωποθυσίες, από το 2950 π.Χ. και μετά

Η όγδοη πληγή των Φαραώ

Θυσιάζονταν για να «συνοδεύσουν» τον νεκρό βασιλιά τους

Όταν η αρχαία Αίγυπτος βρισκόταν στο κατώφλι της χρυσής της εποχής, πριν από περίπου 5.000 χρόνια, οι άνθρωποι που την κυβερνούσαν είχαν απεριόριστη εξουσία πάνω στη ζωή και στον θάνατο.

Οι ίδιοι μάλιστα δια-κατέχονταν από έμμονη ιδέα για τη δική τους μεταθανάτια ζωή. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται ανάγλυφα στα ταφικά μνημεία της Αβύδου, στην Αίγυπτο, στον τόπο δηλαδή όπου αναπαύονται εδώ και αιώνες οι πρώτοι γνωστοί Φαραώ της Ιστορίας.

Οι ανασκαφές που έχουν γίνει τα τελευταία δυο χρόνια στην περιοχή αποκάλυψαν αυτό που σχεδόν όλοι οι ειδικοί πιθανολογούσαν, αλλά κανείς μέχρι τώρα δεν μπορούσε να αποδείξει. Η εξουσία των Φαραώ πάνω στη ζωή και στον θάνατο μετουσιωνόταν μέσα από τις ανθρωποθυσίες. Άνθρωποι θυσιάζονταν και θάβονταν τελετουργικά μαζί με τον βασιλιά τους για να συνεχίσουν να τον ακολουθούν στο ταξίδι του προς τον άλλον κόσμο.

Άρχοντες ζωής και θανάτου.

Ο δρ. Ντέιβιντ Ο' Κόνορ, από το Ινστιτούτο Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ο οποίος ανακάλυψε τις αποδείξεις για τις ανθρωποθυσίες που τελούνταν στην αρχαία Αίγυπτο, λέει προς την εφημερίδα «The New York Times» πως αποτελούν «δραματική απόδειξη της τεράστιας ισχύος που είχαν προς τους υπηκόους τους οι βασιλιάδες και τα μέλη της ανώτατης κοινωνικής τάξης». Η ισχύς αυτή ήταν εμφανής ακόμη και κατά τη διάρκεια της πρώτης δυναστείας του αιγυπτιακού πολιτισμού, που άρχισε περίπου το 2950 π.Χ.

«Ήταν κρίσιμη μεταβατική περίοδος, κατά την οποία ο βασιλιάς Αχά κατάφερε να προσδώσει τεράστια αίγλη σε ένα μικρό σχετικά μέχρι τότε πολιτισμό», προσθέτει ο Αμερικανός επιστήμονας που διευθύνει τις ανασκαφές. «Η ιδέα ότι ο βασιλιάς αποτελούσε τόσο σημαντικό πρόσωπο ώστε έπρεπε στη μεταθανάτια ζωή του να περιστοιχίζεται από ανθρώπους που θα τον υπηρετούν αντικατοπτρίζει όχι μόνο την αίγλη της βασιλικής εξουσίας κατά την περίοδο εκείνη αλλά και τις αλλαγές που συντελέστηκαν στις θρησκευτικές πεποιθήσεις και πρακτικές».

Έξι Τάφοι.

Η ομάδα των αρχαιολόγων που εργάζεται στην Άβυδο οργανώθηκε από τα Πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης, του Γέιλ και της Πενσυλβανίας, και ανακάλυψε έξι τάφους δίπλα στα ερείπια του ταφικού μνημείου που ήταν αφιερωμένο στον Αχά, τον πρώτο Φαραώ της 1ης Δυναστείας.

Στους πέντε τάφους που ανασκάφηκαν βρέθηκαν σκελετοί αξιωματούχων του παλατιού του, σκελετοί υπηρετών και καλλιτεχνών που φαίνεται ότι θυσιάστηκαν για να υπηρετήσουν τον άρχοντα τους μετά θάνατον. Οι αρχαιολόγοι λένε ότι τα ευρήματα αποτελούν τις πρώτες αποδείξεις ανθρωποθυσιών. Αντίστοιχοι τάφοι βρέθηκαν παλαιότερα κοντά στον τάφο του Αχά. Επιπλέον, άλλοι 200 τάφοι που συνδέονται με τον διάδοχο του Αχά, Ντζερ, πιστεύεται πως αποτελούν αποδείξεις για τις ανθρωποθυσίες που τελούνταν τότε.

Οι Αμερικανοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο τρόπος με τον οποίο είχαν κατασκευαστεί οι τάφοι ήταν το βασικό στοιχείο που αποκάλυψε τον τρόπο που πέθαναν οι ένοικοι τους. Η προσεκτική μελέτη των ταφικών μνημείων έδειξε ότι κατασκευάστηκαν την ίδια χρονική στιγμή, ήταν σε διαδοχική διάταξη και είχαν καλυφθεί με ενιαία ξύλινη οροφή και επιστρώσεις λάσπης.

Πέθαναν ταυτόχρονα.

Kατά τον Ο' Κόνορ, είναι προφανές ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι πέθαναν και τάφηκαν ταυτόχρονα. Οι τάφοι φαίνεται πως είχαν συληθεί τα αρχαία χρόνια από τυμβωρύχους. Ακόμη όμως κι έτσι, οι ειδικοί σήμερα εντόπισαν δοχεία με βασιλικές σφραγίδες, κεραμικά κτερίσματα και κοσμήματα από ελεφαντοστό και από εισαχθείσες πολύτιμες πέτρες λάπις λάζουλι.

Ο δρ Λόρελ Μπέστοκ, από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, λέει πως κάποιοι από τους τάφους δεν ανήκαν σε υπηρετικό προσωπικό αλλά σε ιδιαίτερα πλούσιους ανθρώπους που επίσης θυσιάστηκαν. Σε έναν μάλιστα τάφο βρέθηκαν οστά από γαϊδούρι και πιστεύεται πως το ζώο αυτό, κατά τις πεποιθήσεις των αρχαίων Αιγυπτίων, θα αποτελούσε το μεταφορικό μέσο του Φαραώ στο νέο του βασίλειο.

Οι πρώτες ενδείξεις βρέθηκαν το 1890

Αριστερά: Ο σκελετός αυτός βρέθηκε σε έναν από τους τάφους, κοντά σε εκείνον του Φαραώ Αχά. Οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι πιστεύουν πως πρόκειται νια ανθρωποθυσία. (Πηγή: Εφημερίδα «Τα Νέα», Σαββατοκύριακο 27-28 Μαρτίου 2004, σελίδα 46)

Δεξιά: Αυτή είναι η Άβυδος. Ο τοίχος στα δεξιά ανήκει σε πρόσφατο κοιμητήριο ενώ οι τάφοι του Αχά και άλλων βασιλιάδων βρίσκονται μπροστά από τη βουνοπλαγιά. (Πηγή: Εφημερίδα «Τα Νέα», Σαββατοκύριακο 27-28 Μαρτίου 2004, σελίδα 46)

The New Yorjk Times. (Πηγή: Εφημερίδα «Τα Νέα», Σαββατοκύριακο 27-28 Μαρτίου 2004, σελίδα 46)

Η ΑΒΥΔΟΣ βρίσκεται 300 μίλια νοτίως του Καΐρου. Στην περιοχή αυτή είχε επικεντρώσει το ενδιαφέρον της, τη δεκαετία του 1890, μια ομάδα Βρετανών αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Γουίλιαμ Φλίντερς Πέτρι. Ο Πέτρι ήταν από τους πρώτους που ερεύνησαν τα ταφικά μνημεία της περιοχής συμπεριλαμβανομένου του τάφου του Αχά. Ο ίδιος είχε υποπτευθεί τότε ότι αρκετοί από τους «υποδεέστερους» τάφους είχαν άμεση σχέση με ανθρωποθυσίες, αλλά δεν βρήκε κάποια χειροπιαστή απόδειξη για να επιβεβαιώσει τις υπόνοιες του. Οι τάφοι αυτοί εξάλλου, ταπεινά φτιαγμένοι όπως ήταν, υπολείπονταν αρκετά σε αίγλη και μεγαλείο από τις πυραμίδες της Γκίζας και τους επιβλητικούς τάφους στην Κοιλάδα των Βασιλέων. Έτσι έστρεψε αλλού την προσοχή του. Ο Ντέιβιντ Ο' Κόνορ πάντως τονίζει ότι τα αποτελέσματα από τις έρευνες που έχουν γίνει μέχρι τώρα υποδηλώνουν ότι οι ανθρωποθυσίες στην αρχαία Αίγυπτο ήταν σπάνια συνήθεια. Καμία απόδειξη δεν έχει βρεθεί για το ότι η πρακτική των ανθρωποθυσιών ακολουθούνταν πριν από την εποχή του Αχά. Ίσως μάλιστα να σταμάτησε αυτό το έθιμο πριν από το τέλος της 1ης Δυναστείας. Ακόμη κι αν η πεποίθηση για την ύπαρξη μεταθανάτιας ζωής παρέμενε πολύ ισχυρή.

(Πηγή: Εφημερίδα «Τα Νέα», Σαββατοκύριακο 27-28 Μαρτίου 2004, σελίδα 46)

ΦΟΙΝΙΚΕΣ

Οι Φοίνικες έριχναν κλήρο και θυσίαζαν παιδιά ανάλογα με το όπως έπρατταν οι Καρχηδόνιοι. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις μπορούσε να θυσιαστεί ζώο αλλά η θυσία του ζώου δεν ήταν τόσο αποτελεσματική όσο του παιδιού. Οι θυσίες των παιδιών και των ζώων ήταν οι κύριες ενασχολήσεις των ιερέων και το επίκεντρο του φοινικικού τελετουργικού. Κάθε θυσία κόστιζε σε εκείνον για τον οποίο τελούνταν σε ασήμι, χρυσάφι είτε σε είδος π.χ. κρέας, οστά κ.λ.π. Εν καιρώ λοιμού, επιδημιών και πολέμων θυσίαζαν πλήθος άλλων ανθρώπων. Ο Πορφύριος λέει ότι ο Σαγχονιαθών αναφέρει πλήθος ανθρωποθυσιών τελουμένων από τους Φοίνικες εις τα «Φοινικικά Χρονικά» του μεταφρασμένα εις τα ελληνικά από τον Φίλωνα Βύβλιου.

Η στήλη αυτή χρονολογείται στον 3^ο αιώνα π.Χ. και εικονίζει έναν ιερέα να μεταφέρει παιδί. Η σκηνή αναφέρεται πιθανότατα στην διαδικασία της θυσίας η οποία επρόκειτο να ακολουθήσει (Πηγή: Περιοδικό Corpus, τεύχος 49, άρθρο «Καρχηδόνιοι και ο πολιτισμός τους, ο αγώνας για την κυριαρχία τους στην Μεσόγειο», Δημήτρης Μπαζίνας, αρχαιολόγος, σελ. 57)

ΧΑΝΑΝΑΙΟΙ 

Χαναναίοι θυσιάζουν ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ στα τείχη μια πόλης για να εξευμενίσουν τους «θεούς» τους ώστε εκείνοι να αποτρέψουν την άλωση. Ανάγλυφο από το ναό του Άμμωνα στο Καρνάκ της Αιγύπτου. (Πηγή: Ian Wilson, The Bible is History, Weidenfeld & Nicolson, U.K. 1999, σελ. 49)

Η αλήθεια της βίβλου ανταποκρίνεται πλήρως στα ήθη και λατρεία των κατοίκων της Χαναάν (Παλαιστίνης). Στο θυσιαστήριο του Κρόνου στην Tanit της Καρχηδώνας (Φοινικικής πόλης) οι αρχαιολόγοι είχαν ανακαλύψει, εκτός από οστά προβάτων και αιγών, πολλά ανθρώπινα οστά παιδιών. Ο Διόδωρος Σικελιώτης ( XX 14) επίσης λέει τα ίδια. Η «Φοινικική Ιστορία» γραμμένη από τον Sanchuniaton και μετεφρασμένη από τον Φίλωνα της Βύβλου είναι γεμάτη από τέτοιες θυσίες παιδιών εκ μέρους των Φοινίκων. Οι Χαναναίοι επηρεάστηκαν από την Φοινικική παράδοση. Τα αρχαιολογικά στοιχεία είναι στο σημείο αυτό απόλυτα και συνεχώς αυξάνονται. Οι τόποι ενταφιασμού θυσιασμένων παιδιών καλούνται tophet, και εμφανίζονται σε όλη την Χαναάν και τη φοινικική αυτοκρατορία. Αναφέρονται οι περιοχές 'Atlit, Tell el-Far'a (S) και Tell el 'Ajjul στην Παλαιστίνη (Πηγή: «The History of Ancient Palestine», G.W. Ahlstrom. Fortress: 1993, 990pp.), και πρόσφατα κοντά στην Τύρο και την Gezer (Πηγή: «Peoples of the Old Testament World»» Hoerth, Mattingly, Yamauchi (eds.), Baker: 1994.) . Οι Χαναναίοι συνδέονται θρησκευτικά και με τους Μίνες της Ελλάδας (Κρήτη). Μια Χανανίτικη επιγραφή που βρέθηκε στην Ugarit αναφέρει τα εξής: «Ένα πρωτότοκο, ω Βααλ, θα θυσιάσουμε, ένα παιδί θα εκπληρώσουμε.» (Πηγή: A. Herdner, Nouveaux Textes Alphabetiques de Ras Shamra, Ugaritica, VII, Paris, 1978, pp.31-33.) 

ΚΑΡΧΗΔΟΝΙΟΙ

Όταν οι Καρχηδόνιοι νίκησαν τον Σικελό βασιλιά Αγαθοκλή, θανάτωσαν τους ωραιότερους των ελλήνων αιχμαλώτων. Ο Φώτιος αναφέρει ότι στις μαζικές προσευχές τοποθετούσαν ένα ζώντα στους χαλύβδινους βραχίονες του Μολώχ και παρακολουθούσαν το θέαμα των αγωνιωδών του κινήσεων.

Οι επιτύμβιες στήλες είναι το μαναδικό έργο γλυπτικής το οποίο έχει παραδοθεί από τους Φοίνικες σε μεγάλη αφθονία. Πολλές από αυτές βρίσκονται στον ιερό περιφραγμένο χώρο που υπάρχει σε κάθε φοινική πόλη και περιγράφεται με την ονομασία «Tophet». Στο Tophet της Καρχηδόνας βρέθηκαν 6.000 τεφροδόχοι με οστά παιδιών και μικρών ζώων. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι Φοίνικες συνήθιζαν να θυσιάζουν τα πρωτότοκα παιδιά τους όταν ήθελαν να ζητήσουν κάτι πολύ σημαντικό από τον θεό ή σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η πόλη βρίσκονταν σε μεγάλη ανάγκη (λιμό, ξηρασία, πόλεμο) (Πηγή: Περιοδικό Corpus, τεύχος 49, άρθρο «Καρχηδόνιοι και ο πολιτισμός τους, ο αγώνας για την κυριαρχία τους στην Μεσόγειο», Δημήτρης Μπαζίνας, αρχαιολόγος, σελ. 55)

ΕΛΛΗΝΕΣ

 ΜΙΝΩΕΣ

Ο Μινωικός ναός στην Ανεμοσπηλιά στους πρόποδες του Γιούκτα

«Αρχαιολογικά αν μιλήσουμε, η πιο μεγάλη απόδειξη της ανθρωποθυσίας, προκύπτει από τους Μίνωες της Κρήτης, των οποίων η θρησκεία, όπως προσέξαμε, είχε κοινή σχέση με εκείνη των Χανανιτών [Χανανίτες: Μια Χανανίτικη επιγραφή που βρέθηκε στην Ugarit αναφέρει τα εξής: «Ένα πρωτότοκο, ω Βααλ, θα θυσιάσουμε, ένα παιδί θα εκπληρώσουμε.» (Πηγή: A. Herdner, Nouveaux Textes Alphabetiques de Ras Shamra, Ugaritica, VII, Paris, 1978, pp.31-33.)

Το 1979, ενώ γίνονταν εκσκαφές σε ένα ιερό του 1700 π.Χ. στην πλαγιά ενός λόφου, στις Αρχανές της βόρειας Κρήτης, οι Έλληνες Αρχαιολόγοι Γιάννης και Εύα Σακελλαράκη ανακάλυψαν τα υπολείμματα τεσσάρων ανθρώπων, που σκοτώθηκαν κατά την διάρκεια μιας τέτοιας θυσίας. Στο απώτερο δυτικά τμήμα του ναού, ανακάλυψαν τρεις σκελετούς. Ο πρώτος ήταν μιας γυναίκας με ηλικία προς το τέλος των 20 ετών, που ήταν πεσμένη μπρούμυτα. Ο δεύτερος ήταν ένας άνδρας ύψους 6 ποδιών, με ηλικία προς το τέλος των 30, πεσμένος στην πλάτη και με τα χέρια του σε τέτοια στάση, ώστε να δηλώνουν πως από κάτι προσπαθούσε να προστατευτεί που έπεφτε από επάνω του. Ο τρίτος σκελετός ανήκε σε ένα νεαρό άτομο που ήταν τοποθετημένος πάνω σε μια πέτρινη πλατφόρμα, με τα χέρια και τα πόδια του σε μια άβολη εμβρυϊκή στάση, σαν να ήταν δεμένο, ακριβώς σε τέτοια θέση με αυτή που περιγράφεται στην Γένεση 22:10 («9 ἦλθον ἐπὶ τὸν τόπον, ὃν εἶπεν αὐτῷ ὁ Θεός. καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ Ἁβραὰμ τὸ θυσιαστήριον καὶ ἐπέθηκε τὰ ξύλα, καὶ συμποδίσας Ἰσαὰκ τὸν υἱὸν αὐτοῦ, ἐπέθηκεν αὐτὸν ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον ἐπάνω τῶν ξύλων. 10 καὶ ἐξέτεινεν Ἁβραὰμ τὴν χεῖρα αὐτοῦ λαβεῖν τὴν μάχαιραν σφάξαι τὸν υἱὸν αὐτοῦ.») για τον Ισσάκ. Το σώμα του το διέσχιζε ένα χάλκινο σπαθί λατρείας. Έξω στο διάδρομο, κείτονταν ένας τέταρτος σκελετός. Το άτομο αυτό φαίνεται πως είχε χτυπηθεί και πέσει κάτω, ενώ κουβαλούσε ένα βάζο με διακόσμηση ταύρου, το οποίο πιθανώς περιείχε αίμα, στο κεντρικό δωμάτιο του ναού. Αχνάρια από πήλινα πόδια φυσιολογικού μεγέθους και καμένο ξύλο που βρέθηκαν στο ίδιο δωμάτιο, δείχνουν πως στο ίδιο δωμάτιο στεγάζονταν ένα άγαλμα ενός θεού ή θεάς.

Όπως πρότεινε ο Σακελλαράκης, ο άνδρας ύψους 6 ποδών (άτομο κάποιας ανώτερης ιδιότητας κρίνοντας από το δακτυλίδι και από την σφραγίδα του) μαζί με την γυναίκα που βρέθηκε μαζί του, είχε μόλις τελειώσει την θυσία αυτής της γυναίκας, όταν ο ναός κτυπήθηκε από ένα καταστροφικό σεισμό, σκοτώνοντας στην στιγμή τον μεταφορέα του βάζου. Ολόκληρο το κτίριο και τα περιεχόμενά του αναλώθηκαν γρήγορα από φωτιά.» (Πηγή: Ian Wilson, The Bible is History, Weidenfeld & Nicolson, U.K. 1999, pp.28-29. Επίσης, βλ. Yannis and Efi Sakellarakis, Drama of Death in a Minoan Temple, National Geographic, February 1981, p.205ff)

Το 1979, σε μια αρχαιολογική αποστολή στην Κνωσό, στην Κρήτη, ο καθηγητής της αρχαιολογίας με το όνομα Peter Warren ανακάλυψε σπίτια όπου το ταβάνι τους είχε πέσει στο πάτωμα . Ανακάλυψε μερικά σπιτικά αντικείμενα όπως και ένα μεγάλο βάζο που περιείχε κατάλοιπα από τροφές, καμένη γη και οστά ανθρώπου (σπόνδυλο) με σημάδια από κοψίματα. Ερευνώντας περισσότερο στο διπλανό δωμάτιο, ανακάλυψαν 251 οστά από ζώα (πρόβατα, γουρούνια, σκύλους, κ.λ.π.) μαζί με 371 ανθρώπινα κόκαλα και θραύσματα από κόκαλα, όλα όμως ήταν κόκαλα παιδιών. Όλα αυτά τα κόκαλα είχαν σημάδια από κοψίματα. Ο Warren συμπέρανε πως επρόκειτο για κάποιο είδος κανιβαλισμού, μιας και τα σημάδια των οστών έμοιαζαν με εκείνα που παρουσιάζονται όταν κάποιος προσπαθεί να αφαιρέσει το κρέας από αυτά. Κάποιο μακάβριο είδος λατρείας, με τον θάνατο και το φάγωμα των παιδιών για θρησκευτικούς σκοπούς, έδινε υπόσταση στο μύθο του ανθρωποφάγου Μινώταυρου. Επίσης, πολλά στοιχεία βρέθηκαν που υποστήριζαν την άποψη ότι οι Μινωίτες συμμετείχαν σε ταυρομαχίες για θρησκευτικούς σκοπούς κατά τις οποίες ακροβάτες προσπαθούσαν να πηδήξουν πάνω από τους επιτιθέμενους ταύρους χωρίς να κτυπήσουν στα κέρατά τους. Ο Λαβύρινθος θα μπορούσε να είχε εμπνευστεί στο παλάτι της Κνωσού το οποίο αποτελούνταν από ένα μεγάλο σύμπλεγμα από αλληλοσυνδεόμενα προαύλια και διαμερίσματα. (Πηγή: Ancient Mysteries by Peter James and Nick Thorpe)

ΕΛΛΑΔΑ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ

Στην Ελλάδα από ότι καταλαβαίνουμε από την αρχαία ιστορία και από την μυθολογία, γίνονταν ανθρωποθυσία κάθε φορά πριν από κάθε εκστρατεία. Ανθρωποθυσίες γίνονταν κατά την εορτή του θεού Κρόνου. Εις το φρούριο της Ιθώμης θυσιάστηκαν από τον Αριστομένη του Μεσσηνίου εις τον Δία 300 άνδρες, εις την Πέλλαν της Θεσσαλίας θυσίαζαν ανθρώπους εις τον Κένταυρο Χείρωνα και εις τον Πηλέα. Κατά τον Παυσανία ο Λυκαίος Ζεύς εν Αρκαδία «δέχονταν ανθρώπινα θύματα και εις τους χριστιανικούς ακόμη χρόνους» (Πλουταρχ. Ελλ. Δεκφ 39) Ο Ερεχθώς θυσίασε τις κόρες του στους υποχθόνιους θεούς για να δώσει νίκη στους Αθηναίους. Ο Θεμιστοκλής θυσίασε 3 Πέρσες αιχμαλώτους. Ο Σουΐδας αναφέρει ότι την λέξη «κάθαρμα» την είχαν στην Αθήνα για τους εγκληματίες που τους έστεφαν σαν βόδια και πρόβατα και που στεφανωμένους τους οδηγούσαν σε βράχια όπου τους κατακρήμνιζαν σε τόπο θυσίας. Στην Σπάρτη τελούνταν ανθρωποθυσίες προς την Ταυροπόλο Αρτέμιδα μέχρι που τις κατάργησε ο Λυκούργος. Μάλιστα ο Πλούταρχος που έζησε το 2^ο μισό του 1^ου αιώνα μ.Χ. ως το 120 γράφει (Λυκούργος, 20-18) ότι το παμπάλαιο έθιμο της μαστιγώσεως των νέων στον ναό της Ορθίας Αρτέμιδος διατηρούνταν στην εποχή του «Πολλούς των νυν εφήβων εωράκαμεν επί του βωμού της Ορθίας Αρτέμιδος αποθνήσκοντας ταις πληγαίς». Στην Τένεδο και στην Χίο, κατακρήμνιζαν ανθρώπους προς τιμή του Διονύσου. (επιρροή Φοινίκων). Οι Φωκαιείς έριχναν ανθρώπους εις την φωτιά της Ταυροπόλου Αρτέμιδας. Οι Λέσβιοι θυσίαζαν ανθρώπους εις τον Διόνυσο και οι Κρήτες εις τον Δία. Ο Απόλλωνας της Λευκάδας χαίρονταν με τις ανθρωποθυσίες που τελούνταν με ρίψη εις τα βράχια (Στράβωνας C. 452). Προς τιμήν του Αγρωνίου Διονυσίου τελούνταν θυσίες εις τον Ορχομενό της Βοιωτίας. Από τους αρχαίους τελούνταν θυσίες και κατά τις κηδείες και σκοπό είχαν την εξιλέωση της παροργισμένης σκιάς του εν πολέμω πεθαμένου και την ικανοποίηση και εκδίκηση των επιζώντων οικείων αυτού. Ένα τέτοιο παράδειγμα ανθρωποθυσίας μας δίνει ο Όμηρος για την κηδεία του Πάτροκλου εις την οποία θυσιάστηκαν αιχμάλωτοι πολέμου. Εις την μυθολογία πάλι έχουμε πάλι την ίδια μεθοδολογία για τον εξευγενισμό των θεών. Ο Ερεχθέως θυσίασε τις κόρες του, ο Τερεσίας έδωσε εντολή εις τον Κρέοντα να θυσιάσει τον υιό του Μενοικέα. O Θεμιστοκλής πριν από την ναυμαχία της Σαλαμίνας λέγεται ότι θυσίασε στον Ωμιστή Διόνυσο 3 Πέρσες (Πλουτ. Θεμ. 13).Οι κάτοικοι της Θήβας προσέφεραν ένα βρέφος για να εξευμενίσουν την αλεπού που μάστιζε την περιοχή (Παυσ. 19.11 Κ, Απολλωδ. Μυθογρ. 2.4.7). Η Αλεπού είχε την φωλιά της στο όρο Τεύμησσος και έτρεχε τόσο γρήγορα που άρπαζε ότι ήθελε χωρίς να μπορεί κανείς να την σταματά. Τα κατάφερε ο Κέφαλος, αττικός ήρωας. Με τον σκύλο του Μίνωα. Ο σκύλος κυνήγησε την αλεπού και ο Δίας τους μαρμάρωσε και τους δύο στην Θηβαϊκή πεδιάδα. Σιγά - σιγά όμως ο ελληνισμός κατάφερε και πέρασε από αυτό το βάρβαρο στάδιο σε πιο ήπιες και εκπολιτισμένες μορφές θρησκευτικότητας και πλέον θυσιάζονταν μόνο ζώα ή άψυχα αντικείμενα όπως μαρτυρεί και η μη εκτελεσθείσα θυσία της Ιφιγένειας, του Φρίξου κ.α.

Η εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λάρους Μπριτάννικα» αναφέρει: «(..) Στον Τάφο του Φιλοποιμένος θυσιάζονται Μεσσήνιοι αιχμάλωτοι (183π.Χ.) Κορυφαία θέση έχει η θυσία βρέφους επάνω στο βωμό του Λυκαίου Διός στην Αρκαδία, κατά την οποία ακολουθούσε διανομή και βρώση των ψημένων τεμαχίων του θυσιασθέντος βρέφους. Ο Λυκούργος δια νόμου κατάργησε τις ανθρωποθυσίες που γίνονταν στη Σπάρτη προς τιμήν της Αρτέμιδος. Στη Χίο και τη Λέσβο αναφέρονται συχνές ανθρωποθυσίες που γίνονταν κάθε χρόνο για να τιμήσουν τον Δία και τον Διόνυσο()»

Η εγκυκλοπαίδεια «Υδρία» αναφέρει:

«(..)Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες για ανθρωποθυσίες στην Αρχαία Ελλάδα. Τα κυριότερα κέντρα ανθρωποθυσιών ήταν: Στο Λύκαιο όρος της Πελοποννήσου όπου το ιερό του Λύκαιου Δία. Εδώ οι ανθρωποθυσίες συνεχίστηκαν ως τον 3ο μ.Χ. αιώνα (...)" .

Το «Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν του Ήλιου» αναφέρει τα εξής:

«(...) Απαντώμεν ανθρωποθυσίας επίσης εις την Μεσσηνίαν, εις την Πέλλην της Θεσσαλίας, εις την Αρκαδίαν, εις την οποίαν ο Ζευς εδέχετο ανθρώπινα θύματα και μετά την εμφάνισιν του Χριστιανισμού(...)"

Το τεύχος 84 της Πατριδογνωσίας (21 Σεπτεμβρίου 2003 σελ. 3039-3041), αφού αναφέρει το μύθο του Λυκάονα με τη βρεφοφαγία, καταλήγει με τα εξής λόγια: «Οπωσδήποτε, το γεύμα με ανθρώπινες σάρκες, αντίστοιχο εκείνου που παρέθεσε ο Ατρέας στον Θυέστη, (βλ. «Ιστορία Αργολίδας»: Η κατάρα των Ατρειδών), ερμηνεύεται ως απόηχος παλαιότερης εποχής, κατά την οποία ίσχυαν οι ανθρωποθυσίες. Η αηδία του Δία, αντιστοιχεί στην αποστροφή των Ελλήνων της κλασικής εποχής σ αυτές τις πρακτικές των προγόνων τους».

Προφανώς ο κειμενογράφος της Πατριδογνωσίας, αγνοεί ότι οι ανθρωποθυσίες συνεχίζονταν ως τον 3ο αιώνα μ.Χ. εκεί πάνω:

Χωρίο του Πορφυρίου, Νεοπλατωνικού φιλοσόφου εκ Τύρου, του 3ου αιώνα μ.Χ. στο έργο του Περί Αποχής των εμψύχων: «Αφ ου μέχρι του νυν **ουκ εν Αρκαδία μόνον τοις Λυκαίοις**, ούδ εν Καρχηδόνι τω Κρονω, κοινή πάντες ****ανθρωποθυτούσι****, αλλά κατά περίοδον της του νομιμου χάριν μνήμης εμφύλιον αεί αίμα φαίνουσιν προς τους βωμούς, καίπερ τοις παρ αυτοίς οσίας εξειγούσης των Ιερών, τοις περιρραντηρίοις κηρύγματι, ει τις αίματος ανθρωπείου μεταίτιος». (Δες: Θεόφραστος στον Πορφύριο, Περί αποχής εμψύχων 2, 27 καθώς και: Ηρόδοτος 7, 197, Πλάτ., Μίνως 315c, Θεόφραστος στον Πορφύριο, Περί αποχής εμψύχων 2,27)

Δεν είναι οι πρώτοι αρχαιολόγοι του προϊστορικού Aιγαίου που γράφουν ότι ανάσκαψαν μια ανθρωποθυσία. Πρώτος ο X. Tσούντας έγραψε πως σε δύο σημεία των Mυκηνών σημείωσε, πολλαπλές μάλιστα, ανθρωποθυσίες κι ακολούθησαν πολλοί άλλοι, Eλληνες και ξένοι ανασκαφείς. Και αναφέρονται οι: A.J.B. Wace στις Mυκήνες, C. Blegen στην Πρόσυμνα, Vollgraff στο Άργος, A. Persson στα Δενδρά, E. Πρωτονοταρίου-Δεϊλάκη στην Kαζάρμα, ενώ στους πεπεισμένους συγκαταλέγεται και ο M. Aνδρόνικος, ο οποίος μάλιστα «θεωρεί πιθανότατο πως οι ίδιοι οι Mηκυναίοι εισήγαγαν το έθιμο της ανθρωποθυσίας στην Kύπρο, όπου επανειλημμένως έχει διαπιστωθεί ανασκαφικά.»

 Οι ιατροδικαστές αναγνωρίζουν στη λόγχη το όργανο της θυσίας. Φαντάζονται πως ο τοποθετημένος στο βωμό δεμένος άνθρωπος σκοτώθηκε με ένα χτύπημα στην αριστερή πλευρά του λαιμού, στην καρωτίδα. Δεν συγχρονίζουν όμως την ανθρωποθυσία με την καταστροφή του ναού και με το θάνατο των άλλων ατόμων που βρέθηκαν στον ίδιο χώρο, γιατί παρατηρούν πως ο ιερέας που σκοτώθηκε δίπλα στο βωμό, βρίσκεται στη θέση του θύτη και πλάι κάδοι για τη συλλογή του αίματος, όπως γινόταν για κάθε θυσία.

 Στην Αχαΐα, οι τρεις οικισμοί: Αρόη, Μεσάτις και Άνθεια, κατοικήθηκαν από Ίωνες. Οι τρεις πόλεις συνδέθηκαν έχοντας κοινή λατρεία της Άρτεμης της Τρικλαρίας, που τιμούσαν κάθε χρόνο με γιορτές στο ιερό της κοντά στο ποτάμι Μείλιχο (στα μετέπειτα Συχαινά) όπου το είδε στον καιρό του ο Παυσανίας. Όπως και αλλού, πρόσφεραν στη θεά ανθρώπινα θύματα. Και επίσης όπως κι αλλού, οι ανθρωποθυσίες αντικαταστάθηκαν με θυσίες ζώων εκεί γύρω στα χρόνια του Τρωικού πολέμου (ελάφι αντί για την Ιφιγένεια στην Αυλίδα).

 Στην Αχαΐα τα πράγματα έγιναν κάπως αλλιώς: Η Κομαιθώ, ιέρεια στον ναό της παρθένας θεάς, ερωτεύτηκε τον ήρωα Μελάνιππο. Οι δύο τους μετέτρεψαν τον ναό σε ερωτική φωλιά. Φυσικά και εξοργίστηκε η Άρτεμη. Οι άνθρωποι της περιοχής άρχισαν να πεθαίνουν ανεξήγητα, η γη έπαψε να καρποφορεί. Το μαντείο των Δελφών που ρωτήθηκε, απάντησε ότι το κακό θα σταματούσε μόνο αν ο Μελάνιππος και η Κομαιθώ θυσιάζονταν στην Άρτεμη και στο εξής κάθε χρόνο ένας νέος και μια παρθένα από τις ωραιότερες. Οι ανθρωποθυσίες σταμάτησαν μετά από καιρό, μετά από την πτώση της Τροίας, όταν ο Ευρύπυλος κατέθεσε εκεί τη λάρνακα με το άγαλμα του Διονύσου, κατά τη στιγμή που θυσιαζόταν ένα αγόρι και ένα κορίτσι στην αχαϊκή παραλία. Από τότε, ο Ευρύπυλος τιμάτο μαζί με τον Διόνυσο ως λυτρωτής τους. (Πατριδογνωσία τεύχος 87 σελ. 3144).

ΣΠΑΡΤΗ & ΕΦΕΣΙΑ ΑΡΤΕΜΗ

Αριστερά: Η Αρτέμιδα Ορθία σε ανάγλυφη παράσταση από ελεφαντόδοτο που βρέθηκε στο ναό της Δεξιά: Πήλινη Μάσκα από το ιερό της Αρτέμιδος Ορθίας στην Σπάρτη. Μουσείο Σπάρτης. (Πηγή:Ένθετο «Πατριδογνωσία», Κυριακάτικου Έθνους, τεύχος 91, σελίδες 3275 & 3281)

(Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησης Λακωνικά, 16. 7-11 ):

«Εις το μέρος που ονομάζεται Λιμναίον υπάρχει το ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος. Το άγαλμα της Ορθίας Αρτέμιδος που έχουν οι Λακεδαιμόνιοι προήλθε από τους βαρβάρους. Αυτοί που βρήκαν αυτό, ο Αστράβακος και ο Αλώπεκος γυιοί του Ίρβου, όταν βρήκαν το άγαλμα αμέσως τρελάθηκαν. Επίσης οι κάτοικοι των συνοικιών της Σπάρτης θυσιάζοντες εις την θεά για να λύσουν διαφορά την οποία είχαν, όχι μόνο δεν την έλυσαν, αλλά και κατέληξαν να σκοτωθούν μεταξύ τους και πολλοί φονεύτηκαν κατά την συμπλοκή γύρω από τον βωμό της θεάς, ενώ όσοι έζησαν πέθαναν όλοι από φοβερή ασθένεια. Και υπάρχει παράδοση ότι έπειτα από το γεγονός αυτό, έκαναν ανθρωποθυσίες στον βωμό και θυσιαζόταν εκείνος στον οποίο έπεφτε ο κλήρος. Ο Λυκούργος κατήργησε το έθιμο αυτό και το αντικατέστησε με μαστιγώσεις εφήβων γύρω από τον βωμό και έτσι γεμίζει με αίμα όταν γίνονται οι μαστιγώσεις. Έτσι εκπληρώνεται η θέληση της θεάς, αφού ο βωμός γεμίζει με ανθρώπινο αίμα. Η ιέρεια που κρατάει το ξόανο βρίσκεται εκεί την ώρα της μαστίγωσης. Το ξόανο είναι πολύ μικρό και ελαφρύ, αλλά όταν οι μαστιγωτές χτυπούν ελαφρά κάποιον έφηβο, λόγω της ωραιότητάς του ή του αξιώματός του, τότε το ξόανο γίνεται πολύ βαρύ στα χέρια της ιέρειας. Τότε αυτή κατηγορεί τους μαστιγωτές και φωνάζει ότι πιέζεται από το βάρος εξαιτίας τους. Έτσι το άγαλμα αυτό συνήθισε από τις ανθρωποθυσίες στην Ταυρίδα να ευχαριστιέται από τα αίματα των ανθρώπων».

[Μτφρ: Το μέρος που ονομάζεται Λιμναίο είναι αφιερωμένο στην Ορθία Άρτεμη ... Όταν οι Λιμνάτες Σπαρτιάτες και οι Κυνοσουρείς και αυτοί από τη Μεσόα και την Πιτάνη προσφέροντας θυσία στην Άρτεμη κατέληξαν σε διαμάχες και έφθασαν σε φόνους και πολλοί πέθαναν στον βωμό, ενώ κάποια αρρώστια σκότωσε τους υπολοίπους. Τότε κάποιος χρησμός τους όρισε να ραντίζουν τον βωμό με ανθρώπινο αίμα και θυσίαζαν όποιον καθόριζε ο κλήρος. Ο Λυκούργος όμως αντικατέστησε το έθιμο αυτό με μαστιγώσεις εφήβων κι έτσι ο βωμός γεμίζει με ανθρώπινο αίμα. Η ιέρεια με το ξόανο βρίσκεται κοντά τους. Το ξόανο είναι ελαφρύ εξαιτίας του μικρού μεγέθους του. Αλλά αν κάποτε οι μαστιγοφόροι χτυπούν με φειδώ εξαιτίας της ομορφιάς ή της κοινωνικής θέσης ενός εφήβου, τότε το ξόανο γίνεται βαρύτερο για τη γυναίκα και εκείνη το κρατά με δυσκολία. Τους κατηγορεί και λέει ότι υποφέρει εξαιτίας τους. Αυτή η προτίμηση του αγάλματος για ανθρώπινο αίμα έχει παραμείνει από την εποχή των θυσιών στη Ταυρική.]

Δεξιά: Μολύβδινα ειδώλια από το ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος στην Σπάρτη (από τον 7ο αιώνα ως τα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ.) (Πηγή: Εφημερίδα Το Βήμα, Πολιτισμός, Τετάρτη 25 Ιουλίου 2007, σελ. Α20)

ΑΛΕΑ, ΟΡΘΙΑ ΑΡΤΕΜΗ & ΔΙΟΝΥΣΟΣ

Αριστερά: Τελετή στην οποία μαστιγώνεται μια γονατιστή γυναίκα προς τιμήν του θεού Διονύσου. (Πομπηία, Βίλλα των Μυστηρίων)

Μέσο: Ο θεός Διόνυσος (Πομπηία, Βίλλα των Μυστηρίων)

Δεξιά: Σάτυρος του Διονύσου (Πομπηία, Βίλλα των Μυστηρίων)

Είναι καθολικά δεκτό ότι οι τοιχογραφίες της Βίλλας των Μυστηρίων δείχνουν σκηνές της Μυστηριακής λατρείας του Διονύσου.

«Μετά δε Στύμφαλόν εστιν Αλέα, συνεδρίου μεν του Αργολικού μετέχουσα και αύτη, ʼλεον δε τον Αφείδαντος γενέσθαι σφίσιν αποφαίνουσιν οικιστήν. Θεών δε ιερά αυτόθι Αρτέμιδός εστιν Εφεσίας και Αθηνάς Αλέας, και Διονύσου ναός και άγαλμα. Τούτω παρά έτος Σκιέρεια εορτήν άγουσι, και εν Διονύσου τη εορτή κατά μάντευμα εκ Δελφών μαστιγούνται αι γυναίκες, καθά και οι Σπαρτιατών έφηβοι παρά τη Ορθία.» (Μτφρ: «Μετά τη Στύμφαλο είναι η Αλέα (χωριό Αλέα πρώην Μπουγιάτι), που και αυτή μετέχει στην αργολική ομοσπονδία. Εδώ υπάρχουν τα ιερά της Εφεσίας Αρτέμιδος, της Αλέας Αθηνάς και του Διονύσου, με άγαλμα του θεού. Κάθε χρόνο τελούν προς τιμήν του τα Σκιέρεια, όπου, σύμφωνα με χρησμό του μαντείου των Δελφών, μαστιγώνονται οι γυναίκες, όπως και οι έφηβοι των Σπαρτιατών στη γιορτή της Ορθίας»] (Πηγή: Περιηγήσεις Παυσανία από την Αργολίδα στην Αρκαδία, Ιστορικά Ελευθεροτυπίας, Νο 249. 19 Αυγούστου 2004 σελ. 13,14).

«Ήταν δε η λατρεία του [Διονύσου] όχι πανελλήνιος μόνον, αλλά παγκόσμιος και αρχαιότατη, ως μαρτυρεί η εν Βοιωτία, ένθα πλάστηκε και ο πρώτος περί αυτού ελληνικός μύθος, λατρεία αυτού ως Διονύσου Ενδένδρου, η οποία υπενθυμίζει τους αρχαιότατους χρόνους της δενδρολατρείας, ως Διονύσου Στύλου και ως Διονύσου Περικιονίου (στην Θήβα), και τα ίχνη της σε αυτόν ανθρωποθυσίες στην Ποτνία, όπου λατρεύονταν ως Αιγοβόλος, διότι ο ίδιος ο θεός αντικατέστησε με αίγα το ωραίο παιδί, το οποίο θυσιάζονταν στον βωμό του κατά χρησμό του μαντείου των Δελφών.»

«Εκ των πολλαπλών δε εορτών του [Διονύσου] άξιες μνείας είναι ιδίως τα υπό των Θυιάδων τελούμενα όργια του Διονύσου ανά διετία μεν εις την κορυφή του Παρνασσού και ανά τριετία (τριετηρικά) στα στενά του Κιθαιρώνα, τα εν Αλέα της Αρκαδίας «Συφέρεια», κατά την τέλεση των όποιων μαστιγώνονταν οι γυναίκες (λείψανο ανθρωποθυσίας),» (Πηγή: Γεράσιμος Δ. Καψάλης, Πρόεδρος Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Θ΄, σσ. 407 - 411)

ΚΥΠΡΟΣ

 1. Η Νεολιθική Χοιροκοιτία του Πορφύριου Δίκαιου

Ο Δίκαιος (1953) έφερε στο φως με την ανασκαφή του πολλά οργανικά κατάλοιπα και σημαντικές ταφές. Αποκάλυψε εστίες έξι διαφορετικών τύπων γεμάτες με τέφρα, ξυλάνθρακα και οστά ζώων in situ, προφανώς κατάλοιπα γευμάτων. Τρεις λιθόστρωτες εστίες είχαν τοποθετηθεί σε θέση ταφών. Δύο από αυτές ίσως συνδέονται με ανθρωποθυσίες. Στο «θόλο» ΧV(II), δάπεδο XII, η εστία τοποθετήθηκε στο άνω τμήμα μιας ταφής που ανήκει στο δάπεδο XIII και η οποία θεωρήθηκε ανθρωποθυσία ως τελετουργία γερής θεμελίωσης (foundation rite). Στο «θόλο» XLVIII, δάπεδο ΙΙΙ, η εστία βρίσκεται στο κέντρο και ακριβώς πάνω από το μικρό τάφο ενός παιδιού. Η ταφή αυτή θεωρείται ανθρωποθυσία για δημιουργία νέου δαπέδου και επανατοποθέτηση της εστίας (Dikaios 1953).

Γενικά, οι νεκροί, ενήλικες ή παιδιά, θάβονταν σε λακκοειδείς ρηχούς τάφους σκαμμένους στα δάπεδα. Στα ύστερα στάδια του οικισμού παρατηρείται αυξημένη θνησιμότητα, ιδίως ενηλίκων, με διπλές και τριπλές ταφές. Οι νεκροί βρίσκονται σε συνεσταλμένη στάση με ποικίλο βαθμό συστολής. Σε κάποιες ταφές, μυλόπετρες ή μεγάλοι επίπεδοι λίθοι είχαν τοποθετηθεί επίτηδες στην κεφαλή ή σε άλλα μέρη του σώματος. Η τελετουργία αυτή φαίνεται να δηλώνει νεκροφοβία (οπ. ανωτ.). Γενικά, είναι φανερή κάποια «έμφαση στα κρανία» (skull emphasis), και μία εναλλακτική ερμηνεία είναι ότι ίσως η τοποθέτηση λίθων πάνω στα κρανία είχε ως σκοπό σε κάποιες περιπτώσεις να καλύψει (να «προστατέψει» ή να κρύψει;) το κεφάλι ή το πρόσωπο του νεκρού (Niklasson 1991).

(Πηγή: http://www.ancientcyprus.ac.uk/Papers/Tsaliki1/page1.html)

ΜΥΚΗΝΕΣ

ΑΡΚΑΔΙΑ

ΛΥΚΑΙΟ ΚΑΙ ΛΥΚΟΣΟΥΡΑ - Η ΓΕΝΕΘΛΙΟΣ ΚΟΙΤΙΔΑ ΤΩΝ ΑΡΚΑΔΩΝ

Του Θεόδωρου Σπυρόπουλου, Εφόρου αρχαιοτήτων Αρκαδίας - Λακωνίας Επίκουρου καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών.

(Η ομιλία αυτή, έγινε στις 6 Μαΐου 1996 στο ξενοδοχείο Novotel στην Αθήνα, σε εκδήλωση του Συλλόγου Άνω Καρυωτών «ο Λύκαιος Δίας», με θέμα τα Λύκαια.)

Οι απόψεις που θα διατυπωθούν σήμερα ενέχουν μία προσωρινότητα και προεξαγγελτική αναφορά σε θεμελιώδη ζητήματα της Ιστορίας του χώρου και της λατρείας των Λυκαίων, εν όψει μίας έρευνας του χώρου που αποτελεί προσδοκία όλων υμών και διακαή επιθυμία και ημών. Πράγματι μετά τις έρευνες του Κων/νου Κουρουνιώτη, στις αρχές του αιώνα μας (1902 - 1909) η αρχαιολογική σκαπάνη σίγησε παντελώς στην Ιερά Κορυφή της Αρκαδίας, ενώ οι έρευνες του σοφού μελετητή, που έγιναν με κάποια σπουδή, έλυσαν τόσα ζητήματα όσα και πλείονα ίσως κατέλιπον αναπάντητα και αμφιλεγόμενα.

Αλλά πρώτον, ας τοπογραφήσουμε συντόμως περί του χώρου και των μνημείων, γενεαλογούντες έπειτα κατά τα παραδιδόμενα και τέλος επιφέροντες τις δικές μας κρίσεις και ερμηνείες περί των σεπτών Μνημείων και των συντελουμένων περί αυτά φρικωδών θέσμιων του παλαιότατου παρελθόντος.

Το όρος Λύκαιον είναι ο ορεινός όγκος ασβεστολιθικών υψωμάτων δυτικώς του οροπεδίου της Μεγαλοπόλεως εις την περιοχή της Παρρασίας (Παυσανίας 8, 38, 2 κε, 4, 20, 2, 8, 41, 3, Στράβωνος Γεωγραφικά 8, 348, Παυσανίας 8, 2, 1, Θουκυδίδης, 5, 54, 1). Ο Πολύβιος περιελάμβανε το όρος μεταξύ των μεγίστων της Ελλάδος, εξ' ου και το παρά Θεοκρίτω «όρεα μακρά» (1, 123). Το όρος είχε πολλά δάση κατά την αρχαιότητα καθώς και πολλές πηγές (Παυσανίας 8, 38, 3 κ.ο.κ.).

Ο ορεινός όγκος του Λυκαίου αποτελείται από δύο κορυφές, την κορυφή Στεφάνι με υψόμετρο 1400 μέτρα προς Βορρά και την αμέσως χαμηλότερη αλλά περισσότερο ελεύθερη και περίοπτη που ονομάζεται κορυφή του Προφήτου Ηλία από το ομώνυμο παρεκκλήσιο ή Διαφόρτι. Μεταξύ των δύο κορυφών βρίσκεται μικρός επίπεδος χώρος 350 Χ 120 μέτρα σε υψόμετρο 1200 μέτρα, όπου ιδρύθηκαν Ιππόδρομος και Στάδιο με μεγάλη Στοά καθώς και συμπληρωματικά κτίρια μεταξύ των οποίων ο Παυσανίας μνημονεύει Ιερόν Πανός. Τα κτίρια χρονολογούνται κυρίως στους πρώιμους Ρωμαϊκούς χρόνους. Στη θέση αυτή εορτάζοντο τα Λύκαια, δηλαδή πανελλήνιοι αθλητικοί αγώνες ανά τετραετία, το έπαθλο της νίκης των οποίων ήταν ένα χάλκινο αντικείμενο. Το καθ' αυτό ιερό του Διός ευρίσκετο επί της κορυφής του υψώματος του προφήτη Ηλία και απετελείτο από δύο σημεία δηλαδή τον βωμό του Λυκαίου Διός και το Τέμενος του ιδίου Θεού.

Ο βωμός ευρίσκεται Επί της κορυφής του υψώματος και χαρακτηρίζεται από τον Παυσανία ως «γης χώμα». 20 μέτρα χαμηλότερα από το βωμό επί της νότιας πλαγιάς του ευρίσκετο επί μικρού ανδήρου το τέμενος του Λυκαίου Διός εις το οποίο κατά τον Παυσανία απηγορεύετο η είσοδος στους ανθρώπους. Ο Κουρουνιώτης εις την Α.Ε. 1904 σελ. 162 σημειώνει ότι: «Ο βωμός του υπήρχε Επί της κορυφής του Αη Λιά ήταν φανερό εκ των λειψάνων των θυσιών και των λοιπών σημείων, άτινα ήταν πάντοτε ορατά επί της επιφανείας αυτής». Το μέρος εκείνο της κορυφής όπου ο βωμός του Διός ονομάζεται και σήμερα από τους χωρικούς «κόκαλα», αναλόγους δε λαϊκούς θρύλους για καμένα και ημιαπολιθωμένα τεμάχια οστών καθώς και για φρικτές θανατώσεις ομήρων από τους Αρχαίους στην κορυφή του Λυκαίου έχουν καταχωρήσει στα βιβλία τους οι περιηγητές Gell και Ross.

Για το τέμενος του Διός ο Κουρουνιώτης γράφει: «Μακρά γραμμή εκ μεγάλων αργών λίθων ορίζει την περιοχή του τεμένους και αναγνωρίζεται σήμερον μέχρις αποστάσεως 120 μέτρων. Ώστε το αρχαίον τέμενος είχε πλάτος 55 μέτρα και μήκος τουλάχιστον 120 μέτρα».

Τα πορίσματα της ανασκαφής Κουρουνιώτη έχουν εν συντομία ως εξής: Ο βωμός ήταν τεχνητός και εκ συσσωρεύσεως πολλών οστών και των λειψάνων των θυσιών. Η διάμετρος της επιφάνειας είναι 30 μέτρα, το δε βάθος των χωμάτων 1,5 μέτρα μέχρι τον στερεόν βράχον. Το χώμα περιγράφει ο Κουρουνιώτης, «ως λεπτότατον, μέλαν ως η τέφρα εκ της πυράς των θυσιών μετά πλήθους μικρών οστών». Αναφέρει δε και «λίθους μεγάλους, ων τινές ημίκαυστοι, αλλαχού μεν σποραδικώς αλλαχού δε ως εις μικρούς σωρούς, ευρίσκοντο δε μετά του μέλανος χώματος και πολλά σχετικώς αλλά λίαν μικρά τεμάχια λεπτών αγγείων», τα οποία χρονολόγησε εις τον 5ο και 4ο αιώνα π.χ. Με απογοήτευση παρατηρεί ότι δεν απεκάλυψε εις τον βωμό μικρά αφιερώματα ή άλλα πανάρχαια πράγματα, εξ ων θα εγινετο δυνατόν να βεβαιωθεί η επικρατούσα ιδέα περί της μεγίστης αρχαιότητος της λατρείας του Διός, να καθορισθεί δε και το είδος ταύτης. Συμπεραίνει ότι ο βωμός δεν υπέστη αλλοίωσιν τινά υπό του χρόνου από της αρχαιότητος μέχρι σήμερον, βεβαιώνει κατηγορηματικώς ότι εξετάσας μετά προσοχής τα οστά δεν εύρεν μεταξύ τούτων ουδέν χαρακτηριστικόν ανθρωπίνου οστού. Τα μεγαλύτερα οστά ανήκουν εις βόας και χοίρους. Του τεμένους η επίχωσις είχε ύψος περίπου 60 εκατοστά επειδή δε ήτο μελανού χρώματος υπέθεσεν ο Κουρουνιώτης ότι τούτο ωφείλετο εις το αίμα των ζώων και θεωρεί την θέση τρόπον τινά πρόθυσιν. Εντός του τεμένους εύρεν χάλκινα αγαλμάτια του Διός με τον αετό και τον κεραυνό, του Ερμού, Αρκαδικών ποιμένων, του Απόλλωνος καθώς και κρίκους και ελάσματα χρονολογούμενα από τον 6ο ως τον 4ο αιώνα π.χ. Ο αυτός ανασκαφέας εύρεν κατά χώραν και συνεπλήρωσε περαιτέρω τις βάσεις επί των οποίων ίσταντο οι δύο κίονες για τους οποίους ο Παυσανίας γράφει τα εξείς: «Προ δε του βωμού κίονες δύο ως επί ανίσχοντα εστήκασιν ήλιον, αετοί δε επ' αυτοίς επίχρυσοι τα γε έτι παλαιότερα επεποίηντο». Οι βάσεις είναι τρίβαθμες, χρονολογούνται από τον Κουρουνιώτη κατά τον 5ο ή 4ο αιώνα π.χ. ο δε σπόνδυλος που ευρέθη ήτο εκ μαρμάρου Δολιανών μετά 20 ραβδώσεων ύψους 0,48 μέτρων και διαμέτρου 0,78 μέτρα.

Από τις ανασκαφές του Κουρουνιώτη διεφωτίσθη αρκούντως η Τοπογραφία των Μνημείων του Λυκαίου όρους και πολλά των μνημείων του χώρου ήλθαν στο φως, καίτοι μερικώς μόνον ως το ιερόν του Παρρασίου Απόλλωνος, δεν απεκαλύφθησαν όμως αλλά, εν οις και το μνημονευόμενον υπό του Παυσανία Ιερόν του Πανός. Διαπορεί δε και ο ανασκαφέας και άλλοι πώς εις θέσιν δυσπρόσιτον και μετέωρον οι αρκάδες εγκατέστησαν πλήρη αθλητικόν στίβον, εις τον οποίον προσέτρεχαν ανά τετραετίαν κατά μήνα Ιούλιον, ως υποθέτει, αθληταί εξ όλων των σημείων του Ελληνικού και είτα του Ελληνορωμαϊκού Κόσμου, ως μαρτυρείτε και εκ των ολίγων επιγραφών των Λυκαιονικών, που ευρέθησαν εις τον χώρον της Αγοράς. Η χρονολογία των κτιρίων, της αγοράς είναι ως είπομεν οι πρώιμοι ελληνιστικοί και αυτοκρατορικοί χρόνοι, όταν φαίνεται αναβίωσαν οι αγώνες με την ενίσχυσιν των αυτοκρατόρων, ιδιαίτερα πιστεύουμε του φιλέλληνος αυτοκράτορος Ανδριανού και του μεγάλου Έλληνος των χρόνων εκείνων Ηρώδου Αττικού, ο οποίος ίδρυσε μέγα Παλλάδιον της Ελληνικής Παραδόσεως, καλλιτεχνίας και θρησκείας εις την πόλιν Εύα της Αρκαδίας, από όπου επισκοπούσε τα κατά Αρκαδία και Πελοπόννησον θέσμια, μύστης ο ίδιος των Ελευσινίων και ίσως και άλλων μυστηρίων και ανακαινιστής των Ασκληπιείων και των ολυμπίων. Εκείνο που δεν διεφώτισαν οι ανασκαφές του Κουρουνιώτη ήταν η μαρτυρούμενη υπό των Πηγών και του γενεαλογικού δένδρου των Αρκαδικών δυναστειών μακροτάτη ιστορία του Ιερού του Διός, των τελεουμένων εν αυτώ ανθρωποθυσιών αλλά και των ιδίων των Αγώνων.

Πρώτος λοιπόν και αυτόχθων κατά τον ποιητή Άσιο (Σάμιος περί το 630 π.χ.) βασιλεύς των αρκάδων υπήρξεν ο Πελασγός «.....αντίθεον δε Πελασγόν εν υψικόμοισι όρεσσι γαία μέλαιν' ανέδωκε ίνα θνητών γένος είη....». Διάδοχος και υιός του μυθικού Πελασγού και κορυφαίο πρόσωπο της Αρκαδικής γενεαλογίας και μυθογραφίας ο περιβόητος Λυκάων. Αλληλοσυγκρουόμενες είναι οι παραδώσεις για το πρόσωπο και τη δράση του Λυκάονος. Από την μία πλευρά παρουσιάζεται ως ο εισηγητής αποτρόπαιων ανθρωποθυσιών και ασεβών καταδολιεύσεων κατά του Διός. Κατά τον Παυσανία «Λυκάων επί τον βωμόν του Λυκαίου Διός βρέφος ήνεγκεν ανθρώπου και έθυσε το βρέφος και έσπειρε επί του βωμού το αίμα, και αυτόν αυτίκα επί τη θυσία γενέσθαι λύκον φασίν αντί ανθρώπου». Η μεταγενεστέρα παράδοσις αποδίδει στον Λυκάονα και τον οίκο του μέγιστα ανοσιουργήματα. Καθώς τους επισκέφθη ο Ζευς σε ενδεή (πενιχρά) εμφάνιση του παρέθεσαν γεύμα τα εντόσθια ενός σφαγμένου παιδιού αναμεμιγμένα με το κρέας της θυσίας κατά ανάλογα ανοσιουργήματα του Ταντάλου και των Θυέστιων δείπνων.

Αποτροπιασμένος ο Ζευς ανατρέπει την Τράπεζαν (εξ ου έκτοτε καλείται η θεσις Τραπεζούς) και φονεύει τον Λυκάονα και όλους τους υιούς του (50 τον αριθμό) μέχρι του νεότατου (ή του πρωτότοκου) Νύκτιμου, του οποίου εφείσθη κατά παράκλησιν της Γης. Κατά την βασιλείαν του τελευταίου επισυνέβη όμως ο Κατακλυσμός του Δευκαλίωνος για να εξαφανισθεί το ανόσιο γένος των ανθρώπων. (Απολλόδωρος, 3, 97,κε). Κατά τον Οβίδιον (Μεταμορφώσεις 1, 163 κε, 211 κε) ο Ζευς εμφανίζεται στην Αρκαδία ως θεός. Αλλά ο Λυκάων αμφισβητεί την θεϊκή του υπόσταση και μετά από μία αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του, του παραθέτει τα προμνησθέντα ανάμικτα δείπνα. Κατά τον Ερατοσθένη (Καταστερισμοί, 8) ο Λυκάων έσφαξε τον εγκονόν του Αρκάδα. Ο Ζευς τον επανασυγκολά και τον μετατρέπει σε αστερισμό (Αρκτούρος).

Οι σύγχρονοι μελετητές συνδέουν λογικοφανώς την ανωτέρω Παράδοσιν με τις τελούμενες εις το Λύκαιον όρος ανθρωποθυσίες οι οποίες εγίνοντο εκεί ακόμη και κατά τον 4ο αιώνα π.χ. όπως προκύπτει από το σχετικό χωρίον της Πολιτείας του Πλάτωνος (Πολιτεία, 8,5 6 5d και Μίνως σ. 315κε). Για μας, λέει ο Πλάτων, οι ανθρωποθυσίες όχι μόνον δεν είναι Νόμος αλλά και ασέβεια. Για τους Καρχηδόνιους αντίθετα, είναι μια ιερά συνήθεια και σ' αυτούς, όπως αναμφίβολα ήδη σου ανεφέρθη, μερικές φορές κάποιος πατέρας θυσιάζει τα παιδιά του στον Κρόνο.

Ως εκ τούτου συμπεραίνουμε ότι μόνον οι βάρβαροι έχουν τόσο διαφορετικούς νόμους από τους δικούς μας. Στις γιορτές του Λυκαίου, όπως και στους απόγονους του Αθαμαντα, οι Έλληνες κάνουν τις ίδιες ανθρωποθυσίες. Ανάλογα γράφει και ο Θεόφραστος, όπως προκύπτει από το χωρίον του Πορφυρίου, Νεοπλατωνικού φιλοσόφου εκ Τύρου, του 3ου αιώνα μ.Χ. στο έργο του Περί Αποχής των εμψύχων. «Αφ' ου μέχρι του νυν ουκ εν Αρκαδία μόνον τοις Λυκαίοις, ούδ' εν Καρχηδόνι τω Κρονω, κοινή πάντες ανθρωποθυτούσι, αλλά κατά περίοδον της του νομιμου χάριν μνήμης εμφύλιον αεί αίμα φαίνουσιν προς τους βωμούς, καίπερ τοις παρ' αυτοίς οσίας εξειγούσης των Ιερών, τοις περιρραντηρίοις κηρύγματι, ει τις αίματος ανθρωπείου μεταίτιος».

Οι Θυσίες αυτές συνέχισαν να τελούνται ακόμη και κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους, αν κρίνουμε από την ακόλουθη παρατήρηση του Παυσανία. «Επί τούτου του βωμού τω Λυκαίω Διί θύουσιν εν απορρήτω πολυπραγμονήσαι δε ου μοι τα ες την θυσίαν ηδύ ην, εχέτω δε ως έχει και ως έσχεν εξ αρχής». (8,38,7). Κατά τον Otto Kern, Die Religion der Griechen I,187 και οι ανθρωποθυσίες του Λυκαίου και η μεταμόρφωση του Λυκάονος και παντός γευομένου ανθρωπίνη σάρκα σε λύκο ανήκουν στην λατρεία ενός Προελληνικού Θεού - Λύκου, ο οποίος εξεβλήθη αργότερον υπό του Διός. Ας ενθυμηθούμε ότι λύκοι ανέσωσαν τους κατοίκους της Παρνασσίδος κατά τον κατακλισμόν του Δευκαλιωνος «....των δε ανθρώπων όσοι διαφυγειν τον χειμώνα ηδυνήθησαν, λύκων ωρυγαις απεσώθησαν ες του Παρνασσού τα άκρα υπό ηγεμόσι της πορείας τοις θηρίοις, πόλιν δε ην έκτισαν εκκάλεσαν επί τούτω Λυκώρειαν» (ΙΧ,6, 2-3)

Για το κεφάλαιο των ανθρωποθυσιών του Λυκαίου η νεωτέρα έρευνα δεν προσήγαγε στοιχεία, αφού η έρευνα του Κουρουνιώτη δεν εδικαιολόγησε τις αναφορές των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Επιχειρήθηκαν όμως διάφορες ερμηνείες που ανάγονται στην σφαίραν της Ιστορίας των θρησκειών και εις άλλα παράλληλα, γνωστά επίσης εκ της φιλολογικής παραδόσεως. Πρώτος ει μη μόνος ο γνωστός συγγραφέας Berard στο σύγγραμμά του, De l' origine des cultes arcadiens, Raris 1894, υπεστήριξε ότι οι πρακτικές του Λυκαίου ομοιάζουν προς τις πρακτικές των Φοινικικών φύλων, τις οποίες καταδίκασαν οι Προφήτες του Ισραήλ και αναφέρεται στο χωρίον εκ της «Σοφίας Σολομώντος» (ΧΙV, 23) όπου κατά την μετάφραση των εβδομήκοντα σημειώνεται: «Ή γαρ τεκνοφόνους τελετάς ή κρύφια μυστήρια ή εμμανείς εξ άλλων θεσμών κώμους άγοντες «(εν. αν. σ. 59). Συμπεραίνει ότι στην λατρεία του Λυκαίου Διός υπάρχουν ξένες τελετουργίες (rites), ίσως σημιτικές, ή πάντως συναφείς προς τις Σημιτικές συνήθειες και επάγεται: Zeus Lycaios est peut- tre un dieu importe (σ.60).

Ο Berard έγραψε την μελέτη του μία δεκαετία περίπου πριν ο Κουρουνιώτης αναλάβει την ανασκαφή του Λυκαίου. Ανεφέρθη στο ιερό του Ηρακλέους στις Ερυθρές της Μ. Ασίας, το οποίο κατείχε άγαλμα του ήρωος «ούτε τοις καλουμένοις αιγιναίοις, ούτε των αττικών τοις αρχαιοτάτοις εμφερές, ει δε τι και άλλο, ακριβώς εστίν αιγύπτιον. Σχεδία γαρ ήν ξύλων και επ' αυτή ο θεός εκ Τύρου της Φοινίκης εξέπλευσεν καθ' ήντινα δε αιτίαν, ουδέ αυτοί τούτο οι Ερυθραίοι λέγουσι» (Παυσ. VII,5,4-5). Τον σημιτικόν Δία αναζητεί εις το λύκαιον ο Berard ταξινομών τριπλήν την φύσιν και έλευσιν του Θεού, Αρείαν την του Δωδωναίου Πελασγικού Διός, σημιτικήν την του Κρηταγενούς, καθαρώς ελληνικήν και επίμεικτον του Ολύμπου.

Περαιτέρω σημειώνει ο Berard ότι: «dans tous le pays semitiques, le sacrifice humain fut le sacrifice par excellence». O Melqart στην Τύρο, η Αστάρτη στην Λαοδικεία, η Tanit και ο Κρόνος στην Καρχηδόνα, η Atergatis στην Ιεράπολη, ο Ζευς στην Κύπρο απαιτούν ανθρώπινες θυσίες, κυρίως των πρωτότοκων ή γενικά των νεογέννητων. Εδώ εντάσσει και την θυσία του Αβραάμ.

Ο Λύκαιος Ζευς παρατηρεί ο Berard λατρεύεται σε τρεις περιοχές, στο Λύκαιο, την Μεγαλόπολη και την Τεγέα (Παυσ. 53, 11 «Εκ Τεγέας δε ιόντι εις την Λακωνικήν έστι μεν βωμός εν αριστερά της οδού Πανός, έστι δε και Λυκαίου Διός»). Σε καμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις ο Ζευς Λύκαιος δεν παρίσταται με κάποια εικόνα ή άγαλμα (σ.67). Στην αγορά της Τεγέας ο Ζευς Τέλειος έχει Βωμόν και αντί εικόνος τετράγωνον στήλην. (Παυσ. VΙΙΙ,48,6. «Πεποίται δε και Διός τελείου Βωμός και άγαλμα τετράγωνον, περισσώς γαρ δη τι τω σχήματι τούτω φαίνονταί μοι χαίρειν οι Αρκαδες»). Ο Berard σημειώνει την αποστροφή των ανατολικών λαών, Αιγυπτίων, Φοινίκων και Εβραίων στην παράσταση των Θεών τους υπό ανθρώπινη μορφή (σ.68) και παραπέμπει εις τον Στράβωνα, ο οποίος περιγράφων τους Αιγυπτιακούς ναούς παρατηρεί (XVII, σ.805) «Τον σε σηκόν σύμμετρον, ξόανον δε ουδέν ή ουκ ανθρωπόμορφον αλλά των αλόγων ζώων τινός».

Κατά τον Berard ο Λύκαιος Ζευς δεν έχει Ναόν. Ο Κουρουνιώτης βεβαιώνει ότι ουδέν κτίσμα ευρέθη επί του καθαυτού ιερού του Λυκαίου Διός, δηλαδή του Βωμού και του Τεμένους. Όταν ο Θουκυδίδης αναφέρεται στην αναζήτησιν του ασύλου επί του Λυκαίου από τον φυγάδα βασιλέα της Σπάρτης Πλειστοάνακτα σημειώνει: (V,16,3) «Χρόνω δε προτρέψας τους Λακεδαιμονίους φεύγοντας αυτόν εις το Λύκαιον δια την εκ της αττικής ποτε μετά δώρων δοκησεως αναχώρησιν και ήμισυ της οικίας του ιερού τότε του Διός οικούντα». Ο Berard φρονεί ότι παρά το Τέμενος του Διός υπήρχε μικρά οικία στην οποία εφυλάσσοντο σκεύη του ιερού, το ήμισυ της οποίας εχρησιμοποίησε ο Πλειστοάναξ. Ο Κουρουνιώτης (ΕΑ εν.αν.σ.178) γράφει: «της υπό Θουκιδιδου μνημονευομένης οικίας του Ιερού δεν είρων ίχνη πλησίον του τεμένους. Δυνατόν είναι, ότι έκειτο αύτη εκεί όπου είναι σήμερον το εκκλησίδιον του Αγίου Ηλιού, εις την οικοδομήν του οποίου θα περιελήφθησαν άσημα λείψανα αυτής». Ο Berard επιμένει ότι η απουσία Ναού εις το Λύκαιον είναι ανάλογος προς τας σημιτικάς συνηθείας με μόνην εξαίρεσιν τον Ναό του Σολομώντος, ο οποίος ηγέρθη για λόγους πολιτικής σκοπιμότητος και προπαγάνδας. Ένα άλλο συμπλήρωμα του Ιερού του Λυκαίου Διός (Βωμός-Τέμενος) είναι οι δύο κίονες που εμνημονεύσαμε ανωτέρω. Το κείμενο του Παυσανίου αναφέρει (VIII,38,7): «Προ δε του Βωμού κίονες δύο ως επί ανίσχοντα εστήκασιν ήλιον, αετοί δε επ' αυτοίς επίχρυσοι τα γε έτι παλαιότερα επεποίηντο». Ο Berard υπενθυμίζει την ασέβειαν των Ισραηλιτών, οι οποίοι δια τον Βάαλ «ωκοδόμησαν εαυτοίς υψηλά και στήλας και άλση εις πάντα βουνόν» (Βασιλέων XIV,7-10).

Ο Κουρουνιώτης (ΕΑ1904,σ.177) σημειώνει: Ο Παυσανίας ομιλών περί των κιόνων λέγει ότι «επί τούτων αετοί τα γε έτι παλαιότερα επεποίηντο». Ο Berard αναφέρει το «παλαιότερα» εις την τεχνοτροπίαν των αετών και δέχεται ότι ούτοι ήσαν εισαγόμενοι ομοίως προς τους επί των αρχαίων ασιατικών μνημείων εικονιζομένους αετούς, αλλ' η υπόθεσης του αυτή πίπτει μετά της όλης αυτού εικασίας περί του ιερού του Λυκαίου, εκ των εξαγομένων της ανασκαφής ημών. Ορθοτέρα είναι η άλλη εξήγησις του χωρίου του Παυσανίου, ην οι πλείστοι δέχονται, ότι δηλαδή ο Παυσανίας θέλει να δηλώσει ότι επί των χρόνων αυτού υπήρχαν ακόμη οι κίονες, αλλ' οι αετοί ήσαν επ' αυτών εις παλαιότερους χρόνους, ουχί δε καθ' ον χρονον αυτός ήτο επί του Λυκαίου. Είναι πολύ πιθανή γνώμη, συνεχίζει ο Κουρουνιώτης, ότι και οι αετοί μετεφέρθησαν εις Μεγαλόπολιν, όπως ίσως και οι ανδριάντες των Λυκαιονικών, ων μόνον αι βάσεις ευρίσκοντο εν τω ιπποδρόμω, ότε ο Παυσανίας είδε τούτον. Είναι επίσης πολύ πιθανόν ότι οι εν τω ιερώ του Λυκαίου Διός εν Μεγαλοπόλει δύο αετοί ήσαν αυτοί, οι εκ του Λυκαιου όρους ληφθέντες. (ΕΑ εν.αν.σ.177).

Ο Berard όμως προσάγει πλείονα παραδείγματα φοινικικών ή σημιτικών ιερών με διπλούς κίονας, ως το ιερόν του αιγυπτίου (κατά τον Φιλόστρατον) Ηρακλέους εν Τύρω όπου ο Ηρόδοτος είδε δύο στήλες, μίαν εν χρυσού και ετέραν εξ εβέννου στίλβοντος κατά την νύκτα (Ηροδ. 11, 44). Παρομοίως ο Λουκιανός είδε στην είσοδο του Ναού της Ιεράς πόλης δύο πελώριους φαλλούς που ανηγερθησαν για τον Διόνυσο κ.ο.κ. αξίζει να αναφέρουμε η τοποθέτηση διπλών οβελίσκων προ των πυλών των ιερών των θεών είναι συνήθεια Αιγυπτιακή. Ο ναός στο LUXOR έχει στην πρόσοψή του έναν πυλώνα του Ραμσή του β΄ με ανάγλυφες παραστάσεις και εγχάρακτα κείμενα στην εξωτερική του πλευρά που αναφέρονται στην ιστορία της περίφημης μάχης των Χετταίων στο Σαντές της Συρίας το 1285 π.χ. Δύο οβελίσκοι από ερυθρό γρανίτη ίσταντο αρχικώς προ του πυλώνος, εκ των οποίων ο ένας ύψους 25 μέτρων παραμένει στη θέση του, ενώ ο άλλος μετεφέρθη στη πλατεία Ομονοίας των Παρισσίων το έτος 1835.

Στο Καρνάκ, στο τέμενος του Άμμωνος μεταξύ των πυλώνων 4 και 5, έργων και των δύο του Τουθμώδιος του 1ου, υπάρχει το αρχαιότατο τμήμα του ναού που διατηρείται εισέτι με 14 κίονες παπύρου αρχικά επιχρυσωμένους και πάλι 2 οβελίσκους της HATSHEPSUT. Στο Αμπουζίρ υπάρχει ναός του Ήλιου, ο οποίος εκτίσθη από τον βασιλέα UZERKAF. Είναι ο αρχαιότερος ναός του ηλίου στην Αίγυπτο και γι αυτό το λόγο είναι απλός και στερείται αναγλύφου διακοσμήσεως. Ορισμένα Αιγυπτιακά κείμενα αναφέρονται στο ναό με ένα ιερογλυφικό σημείο το οποίο δείχνει μιά βάση οβελίσκου περικλειομένη από έναν περίβολο.

Ο Berard έχει διατυπώσει μια ευφυή άποψη για την μορφή του ιερού του λυκαίου Διός στη Μεγαλόπολη, η οποία όμως δεν επιβεβαιώνεται από τις ανασκαφές του Κουρουνιώτη στο Λύκαιο όρος. Για το ιερό της Μεγαλόπολης γράφει ο Παυσανίας (8,30,2) «Περίβολος δε εστί εν τη αγορά λίθων και ιερόν Λυκαίου Διός έσοδος δε ες αυτό ούκ έστι τα γαρ εντός έστι δη σύνοπτα, βωμοί τε εισί του θεού και τράπεζαι δύο και αετοί ταις τραπέζαις ίσοι». Ο Κουρουνιώτης ερμηνεύει το «ίσοι» ως ισάριθμοι, ο Berard τους θεωρεί ισομήκεις προς τας τραπέζας, αναγλύφους και ομοίους προς τα Χερουβείμ, τα οποία ετεχνούργησε ο Σιλομών στο ναό της Ιερουσαλήμ.

Ο Κουρουνιώτης πιστεύει ότι μετά τον συνοικισμό της Μεγαλόπολης και την παρακμή του Λυκαίου πλείστα αναθήματα μετεφέρθησαν στην αγορά της Μεγάλης Πόλεως. Αρνείται όμως την άποψη του Berard, ότι μεταξύ των άλλων μετεφέρθη στο ιερό του Διός και ο μικρός σηκός με τας δύο τραπέζας, τους δύο βωμούς και τους αετούς, τα οποία ο Berard υποθέτει ότι υπήρχαν στο αρχικό τέμενος του Διός Λυκαίου στο Λύκαιον. Η υπόθεση του Berard είναι ευφυής αλλά δεν επιβεβαιώνεται από τις ανασκαφές του τεμένους στο Λύκαιον, οι οποίες όμως πρέπει να ομολογηθεί ότι δεν υπήρξαν πλήρεις και εξαντλητικές. Το θέμα είναι μέγα, πρέπει όμως έστω και μετά προσωρινότητος να καταχωρίσουμε τις σκέψεις μας.

Τα πορίσματα των ανασκαφών Κουρουνιώτη δεν εδικαιολόγησαν την πλουσιότατη μυθολογική και θρησκευτική παράδοση του Λυκαιου, την οποία όμως θα ήταν λάθος να αθετήσουμε, επειδή τα αρχικά ευρήματα δεν την τεκμηρίωσαν, όπου ήταν δυνατόν να την τεκμηριώσουν. Κατ' αρχήν η αρχαιότητα του ιερού σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα δεν άγεται πέραν του τέλους του 7ου αιώνα π.χ. Το γενεαλογικόν όμως στέμμα των Αρκαδικών δυναστειών, που εμφανίζει πέντε γενεές (Λυκάων - Καλλιστώ - Αρκάς- Αφείας - Άλεος) εμφανίζει μακροτάτη παράδοση στην Αρκαδική παράδοση με επίκεντρο το Λυκαιον. Κεντρικό πρόσωπο της γενεαλογίας και μυθολογίας του Λυκαίου είναι ο Λυκάων, του οποίου διεκτραγωδήσαμε ήδη τις τραγικές περιπέτειες και την ύβριν της ανθρωποθυσίας η οποία ενέχει πολλά στοιχεία μεταγενεστέρας ηθικοληψίας.

Οι Έλληνες των κλασσικών χρόνων μόνον ως βάρβαρον και ασεβή ηδύναντο να δεχθούν την εθιμοπραξίαν των ανθρωποθυσιών του Λυκαίου, ο δε Παυσανίας δεν στέργει εις την υιοθέτηση του εθίμου ομιλεί όμως μετά ανοχής περιττών συντελουμένων εκεί αποκρύφων θυσιών. Πρέπει όμως να τονισθεί ότι τα θέσμια εκείνα διέδραμον όλη την αρχαιότητα και ουδείς διενοήθη να τα καταργήσει.

Έτσι πλέον ο ίδιος ο Ζευς ανατρεψας την τράπεζαν των ανοσίων προσφορών, όχι μόνον δεν κατήργησε τα θέσμια, αλλά και το προσωνύμιον Λυκαιος έλαβε εκ του Λυκάονος, του εισηγητού των εθίμων εκείνων. Δικαιούμεθα να πιστεύουμε ότι τα θέσμια εκείνα εθεσπίσθησαν υπό του Λυκάονος κατά το απώτατον παρελθόν και ότι δεν ενείχον ίσως τον φρικώδη αποτροπιασμόν των μεταγενεστέρων Ελλήνων, όχι διότι κατ' ανάγκην οφείλοντο εις έναν βάρβαρον πρωτογονισμόν αλλά κυρίως εις μίαν επείσακτον θεσμοφορίαν. Ο ίδιος ο Λυκάων θεωρείται συνετός ηγεμών, ο οποίος με τις επινοήσεις του βελτίωσε την ανθρώπινη διαβίωση. Εκείνος ίδρυσε την Λυκόσουρα επί του Λυκαίου όρους για την οποία ο Παυσανίας προφανώς εκ πληροφοριών των επιχωρίων γράφει: «Πόλεων δε οπόσος επί τη ηπείρω έδειξε γη και εν νήσοις, Λυκόσουρα εστι πρεσβυτάτη και ταύτην είδεν ο Ήλιος πρώτην, από ταύτης δε οι λοιποί ποιείσθαι πόλεις μεμαθήκασιν άνθρωποι». Ο ίδιος καθιερωσε τους αθλητικούς αγώνες των Λυκαίων για τους οποίους ο Παυσανίας γράφει: «Επί δε Αζάνι τω Αρκάδος τελευτήσαντι άθλα ετέθη πρώτον». Και είναι γνωστόν σήμερα ότι οι μεγάλοι πανελλήνιοι αγώνες υπήρξαν κατ' αρχήν επιτάφιοι αγώνες, οι δε ολυμπιακοί τοιούτοι φαίνεται ότι ανάγουν την καθιέρωση τους εις τους περί το 2000π.χ. χρόνους (Πελόπιον Ολυμπίας). Συνεπώς τα ιστορούμενα υπό του Παυσανία, εκ των διηγήσεων των εντοπίων κυρίως, ως συμβαίνει και εις άλλας περιπτώσεις εις το παλαιότατον εκείνο παρελθόν της Ελλάδος πρέπει να αναχθούν και περί αυτών βέβαια ουδέν στοιχείον παρέσχον οι ανασκαφές του Λυκαίου. Δικαιούμεθα μάλιστα να πιστεύουμε ότι και τα άλλα θαυμάσια που συνέβαιναν εις το Λύκαιον εις το απώτατον παρελθόν πρέπει να αναχθούν και να με θεωρηθούν τερατολογίες κατά την εκδοχή της λογικοκρατικής συγγραφής και διανοήσεως (Πλούταρχος, Πολύβιος).

Είναι δε τα θαυμάσια και εξαίσια εκείνα τα εξής: Όποιος εισήρχετο εις το τέμενος του Λυκαίου Διός πέθαινε αφεύκτως πριν συμπληρώσει ένα έτος. Θηρία και άνθρωποι που εισήρχοντο στο τέμενος του Λυκαίου δεν έρριπτον σκιάν και οι κυνηγοί έβλεπον απ' έξω ζώα να μη ρίχνουν σκιά όχι μόνον το καλοκαίρι αλλά όλες τις εποχές του έτους. (Παυσ. 8,38,6-7). Είναι τα εξαίσια αυτά συμβάντα αλλόκοτα μυθολογήματα ή απηχούν κάποια εξαίσια τεχνογνωσία, για την οποία, καίτοι δεν αποτολμούμε ακόμα να επιχειρηματολογήσουμε, εν τούτοις δεν δυνάμεθα να αθετούμε παντελώς και να αμελούμε εις την διακρίβωση τους. Τούτο μας οδηγεί στον κεντρικό στόχο της διερευνησής μας. Διατί επέλεξε ο Λυκάων σαν έδρα της ηγεμονίας του το Λύκαιον όρος. Ούτε το υψηλότερον της Πελοποννήσου είναι, ούτε το κεντρικότερον. Ποίες ιδιότητες γεωφυσικές, αστρονομικές και κοιτασματολογικές ή άλλες εμπερικλείει το περίφημο εκείνο όρος, που προσέλκυσε την προσοχή του Λυκάονος; Είναι τώρα γνωστό ότι η Αρκαδία υπήρξε κέντρο βιομηχανικής μεταλλουργίας κατά την 3η και τις αρχές της 2ης χιλιετίας π.χ. και οι εγκαταστάσεις που απεκαλύφθησαν στο Στενό και τα Αγιωργίτικα είναι οι μεγαλύτερες όλου του αρχαίου κόσμου.

Υπήρξε το Λύκαιον επίκεντρο μίας εξειδικευμένης τεχνολογίας μεταλλουργικής ή άλλης συναφούς; Υπήρξε το όρος εκείνο που λούεται από τον ήλιο ως γράφουν οι Ρίσπεν και Berard επίκεντρο μίας ηλιακής λατρείας, η οποία έδωσε το όνομά της στην Αρκαδία; Ιδρυτές του Λυκαίου υπήρξαν αναμφιβόλως οι Μινύαι, φύλον ιδιαιτέρως τεχνολογικόν, γνωστόν εκ των επιδόσεων τους εις υψηλά έργα τεχνολογίας (Αποστράγγιση Κωπαϊδας την 3η χιλιετία π.χ., μεταλλοτεχνία στον Ταΰγετο (Αρνα) και τον Αφειδάντιο κλήρο της Τεγέας (Κορυνθείς, Αργοναύται). Αυτοί εισήγαγον την θηριομορφίαν των Αρκαδικών θεοτήτων στην Ελλάδα (Ποσειδών Ίππιος, η Ιππία Μαύρη Δήμητρα της Φιγαλείας και της Μαντινείας, η Δέσποινα της Λυκόσουρας, η Μαύρη Αφροδίτη της Μαντινείας). Αυτοί πρώτοι ελάτρευσαν τον τραγόποδα και κεραόν Πάνα για τον οποίο ο Μακρόβιος στα SATRALIA γράφει: (SATURN. I,22) PAN IPSE SULEM SE ESSE PRUDENTIORIBUS PERMITTIT INTELLIGI.

Και ο Ορφικός ύμνος επιβεβαιώνει: «Επικαλούμαι τον Πάνα, θεό των βοσκών, τον Πάνα, το σύνολο του κόσμου, τον ουρανό, την θάλασσα, την κυρίαρχη γη και το αθάνατον πυρ, γιατί αυτά είναι τα μέλη του Πανός, τον Θεό που οι μελωδικές συμφωνίες του υμνούν την παγκόσμια ζωή, τον θεό με τα χίλια ονόματα, απόλυτο κυρίαρχο του κόσμου που γεννά τα πάντα».

Αλλά και αυτός ο γενάρχης του Έθνους μας, του έθνους των Αρκάδων μετά τον Πάνα Ήλιον και τον φωτεινό Λυκάονα, ο Αρκάς, και αυτός ηλιακή μορφή και υπόσταση έχει. Όταν μετεφέρθησαν, μετά τον χρησμό, τα οστά του από την δυσχείμερον Μαιναλίην εις την αγοράν της Μαντινείας απετέθησαν εις θέσιν καλουμένην «Βωμός του Ηλίου». Αλλ' αυτός και η χώρα που φέρει μέχρι σήμερον το όνομά του, Μινυακόν όνομα ταυτόσημον προς τον ήλιον φέρει κατά την ετυμολογία που το πρώτον σήμερα προσάγουμε. HA - RA - KA - DIA είναι καθ' ημάς η νέα ετυμολογία του εθνικού μας χώρου και του εθνικού μας ονόματος, δηλαδή η χώρα του πνεύματος (ΚΑ) του ΡΑ, τουτέστιν του Ηλίου, η χώρα του φωτός.

Αυτή η ετυμολογία και η ευλάβεια των Αρκάδων συνυφασμένη με την ανείπωτη καθαρότητα και διαφάνεια του Αρκαδικού περιβάλλοντος εδημιούργησαν το πολυσήμαντο μήνυμα του Αρκαδικού ιδεώδους.

ΚΟΡΕΣΟΣ ΙΕΡΕΑΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

Κόρεσος: Μυθ. Ιερέας του Διονύσου εν Καλυδώνι. Καταλήφθηκε από έρωτα προς κάποια παρθένο Καλλιρρόη και μη πετυχαίνοντας στις προτάσεις του, κατέφυγε ικέτης στον Διόνυσο. Ο Θεός εκδικούμενος τον ιερέα του που προσβλήθηκε από την Καλλιρρόη, προσέβαλε με παραπληξία τους Καλυδώνιους, οι οποίοι πεθαίνοντας σωρηδόν, κατέφυγαν στο μαντείο της Δωδώνης για συμβουλές. Κατά τον χρησμό η επιδημία θα κατάπαυε μόνο εάν οι Καλυδώνιοι έθυαν στον Διόνυσο την Καλλιρρόη ή εάν θυσιάζονταν κάποιος άλλος στην θέση της. Η δεύτερη λύση δεν πέτυχε διότι κανείς δεν προσφέρθηκε και κατά την ταγμένη ημέρα οδηγήθηκε η παρθένος στον βωμό. Πιεζόμενος όμως ο Κόρεσος από τον έρωτά της προς αυτήν, και που ως ιερέας θα την έσφαζε ο ίδιος, σφάχτηκε ο ίδιος αντί αυτής. Τότε η Καλλιρρόη συγκινημένη δια την πράξη του ιερέα, σφάχτηκε μόνη της σε μια πηγή, την οποία αργότερα ονόμασαν Καλλιρρόη (Παυσ. Ζ΄ 21) 

Πηγή:Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος ΙΔ΄, σελ. 879 Παπάς Π. Ν. Φιλόλογος

ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ ΦΑΒΙΟΣ ΚΛΑΥΔΙΟΣ

Μετά την αναχώρηση του Ιουλιανού από την Αντιόχεια για να  συγκρουστεί με τους Πέρσες, βρέθηκαν στον ποταμό Ορόντη πτώματα από  ανθρωποθυσίες (Γρηγ. Θεολ., PG 35, 624). Λείψανα ανθρωποθυσιών  ανακαλύφθηκαν και στα ανάκτορά του μετά το θάνατό του και ανήκουν σε  παιδιά και παρθένες. (Ιωαν. Χρυσ., PG 50, 555). Στην πόλη Κάρρα  σφραγίστηκε ο ναός και απαγορεύθηκε το άνοιγμά του, μέχρι την  επιστροφή του ίδιου από την εκστρατεία στην Περσία. Όταν ανοίχθηκε,  αφού ο Ιουλιανός ποτέ δεν επέστρεψε, βρέθηκε μια νεκρή γυναίκα  κρεμασμένη από τα μαλλιά, με τα χέρια ανοιγμένα και τα σπλάχνα της  βγαλμένα. Κλασσική περίπτωση σπλαχνοσκοπίας, για να μαντέψει το τέλος  του πολέμου. (Θεοδ. Κύρου, Εκκλ. Ιστορ., 3,21 PG 82, 1120)

ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ υιός ΑΧΙΛΛΕΑ

Στην «Εκάβη»(535), του Ευριπίδη περιγράφεται με έναν ιδιαίτερο εναργή τρόπο η φοβερή τελετουργία του εναγισμού με ανθρωποθυσία. Ο Νεοπτόλεμος, υιός του Αχιλλέα, οδηγεί την Πολυξένη (την παρ’ ολίγον μητριά του) από το χέρι -ως ο κοντινότερος συγγενής της!- προς την κορυφή του Τύμβου (όπου βρισκόταν ο τάφος του πατέρα του), για την θυσία προς εξευμενισμό του νεκρού Αχιλλέα φωνάζοντας: «Έλα και πιές της κόρης το μαύρο αίμα το αγνό»! Σε διάφορα αγγεία που έχει απεικονιστεί η σκηνή (H. B. WWalters, J. H. S. XVIII, 1898, σ. 281, πιν. XV) ο τάφος του Αχιλλέα όπου θυσιάζεται η Πολυξένη παρουσιάζεται ως ΟΜΦΑΛΟΣΧΗΜΟΣ τάφος - βωμός…(Πηγή: Οι απόκρυφες επιστήμες στην ελληνική αρχαιότητα», Διαμαντής Κούτουλας, κεφάλαιο Α «Εναγισμοί», Εκδόσεις Έσοπτρον, Αθήνα 2002, σελίδα 34)

ΑΡΗΣ

Στον Άρη από κοινού μετά της Ενυούς θυσίαζαν οι Θράκες τους εν πολεμώ αιχμαλώτους των. (Πηγή: Γεράσιμος Δ. Καψάλης, Πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ε΄, σελ. 442)

Οι Έλληνες ταύτισαν τον θεό τους Άρη με πλείστες ξένες Θεότητες. Έτσι ταύτισαν αυτόν προς τον Θεό των Σκυθών, όστις μόνος, ως μνημονεύει ο Ηρόδοτος (Λ΄. 59), είχε παρ’ αυτούς αγάλματα και βωμούς και εις τον όποιον θυσίαζαν ανθρώπους, πρόβατα, ίππους και όνους. Ήταν, ίσως, ο αυτός με τον υπ’ αυτών λατρευόμενο υπό μορφή παλαιού σκουριασμένου ξίφους. Όνο ομοίως θυσίαζαν εις τον Άρη, τον οποίο και μόνο λάτρευαν, και οι κάτοικοι της προς Ν. της Περσίδος Καρμανίας (Στρ. C. 727).  Ομοίως λάτρευαν τον Άρη, ως θεό της ισχύος, οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι υπό το όνομα Βήλος, οι Αιγύπτιοι υπό το όνομα Πάμπρεμις και οι Λίβυες, των οποίων ο βασιλεύς Λύκος, υιός λεγόμενος του Άρεως, θυσίαζε σε αυτόν τους ξένους. Ομοίως λάτρευαν τον θεό του πολέμου οι Γαλάτες υπό το όνομα Hesus και οι Πέρσες υπό το όνομα Orion. Εξαιρετικώς όλως λατρεύονταν ο Άρης και από τους Λυσιτάνες (Στρ. C. 155), οι οποίοι θυσίαζαν σε αυτόν τράγους, ίππους και τους αιχμαλώτους τους και τελούσαν προς τιμή του αγώνες γυμνικούς, οπλιτικούς και ιππικούς. (Πηγή: Γεράσιμος Δ. Καψάλης, Πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ε΄, σελ. 443)

Ο Ιταλικός Άρης, κατ’ αντίθεση προς τον ελληνικό είναι θεός πολυσύνθετος. Και εμφανίζεται μεν κατά τους κλασσικούς χρόνους, εις μεν την λατινική  λογοτεχνία και τις δοξασίας των ανθρώπων των χρόνων εκείνων, ως ο θεός των μαχών, ως ο θεός που οδήγησε την Ρώμη εις την κοσμοκρατορία, ως ο εκπρόσωπος του κατακτητικού πνεύματος του λαού της, αλλά αυτός δεν ήταν ο χαρακτήρας του θεού και κατά τους αρχαιότατους χρόνους στους διάφορους λαούς της Ιταλίας, όταν εμφανίζεται ως θεός της βλαστήσεως και της παραγωγικής δυνάμεως, ως θεός αγροτικός. Υπό το όνομα Silvanus είναι ο θεός τον οποίο επικαλούνται οι βοσκοί για την φύλαξη και την ευτυχία των ποιμνίων των, έχει τότε περισσότερη σχέση με τον Νόμιο ή Ναπαίο Απόλλωνα των Ελλήνων ή με τον Άρη. Κατοικεί τότε ως και οι άλλοι Θεοί των ποιμνίων εις τα όρη και τα δάση. Από τότε ίσως είναι αφιερωμένος εις αυτόν ο λύκος, το τόσον συνδεδεμένο με τον Άρη και τις μυθικές παραδόσεις  της Ρώμης ζώο. Όταν δε ο Άρης είχε καταστεί ο πολεμικός θεός, δια την σχέση του προς τον λύκο και την λύκαινα, δόθηκε η ερμηνεία ότι το αιμοβόρο αυτό ζώο ήταν ως σύμβολο του Άρεως η αισθητοποίηση της αγριότητας και της μανίας των μαχών. Τότε πλάστηκε και ο μύθος ότι ο Lupus Martius και η Lupa Martia, των οποίων οι εικόνες δεν έλειπαν εξ ουδενός των ιερών του Άρεως, είχαν την σχέση της προστασίας και διατροφής των διδύμων εκ της Ρέας Συλβίας υιών του Άρεως, Ρωμύλου και Ρώμου. Ενώ πράγματι φαίνεται ότι εν αρχή ο θεός ήταν προστάτης των ποιμνίων κατά των αγρίων θηρίων και μάλιστα του ωμότερου αυτών, του λύκου. Την εν αρχή αγροτική φύση του θεού μαρτυρεί και η σχέση του Θεού προς τον δρυκολάπτην (Picum), ο οποίος θεωρείτο πτηνό προφητικό, ως προλέγον διά της επαναληπτικής κραυγής του εις τους γεωργούς την προσέγγιση βροχής. Ωσαύτως στην εν αρχή αγροτική φύση του Άρεως μαρτυρούν τα κατά τα Ambarvalia, εορτή αγιασμού στην αρχή του θέρους, και τα Robigalia, τελούμενα και εθιζόμενα, όταν οι γεωργοί έκαναν αγιασμούς εις τους αγρούς των και εύχονταν εις τον πατέρα Άρη, προ της θυσίας ταύρου, κοινού και χοίρου, να είναι προστάτης των οικογενειών των και των αγρών των από πάσης επιδημίας και από πάσης ασθενείας, ορατής και αοράτου, και να είναι προστάτης των ποιμνίων των. Και τα αφιερωμένα εις αυτόν δένδρα και φυτά, η συκή, η δρυς, η κρανέα, η δάφνη και οι κύαμοι, επιμαρτυρούν ωσαύτως την αγροτικής προέλευση του Άρεως, η δε δάφνη και την φύση αυτού ως καθαρσίου και αποτρόπαιου Θεού. Ως θεός ο οποίος μεριμνά δια την ευτυχία των αγρών, είχε την δύναμιν ν’ αναγεννά την φύση ολόκληρη, φυτά, ζώα και ανθρώπους. Εις αυτόν ήταν αφιερωμένο το ιερό έαρ. Όταν δε συνέβαινε καμία μεγάλη γενική καταστροφή, αφιέρωναν (έταζον) όλους τους καρπούς, όλα τα ζώα και όλα τα βρέφη, τα οποία θα γεννιούνταν κατά το ακόλουθο έαρ.  (Πηγή: Γεράσιμος Δ. Καψάλης, Πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ε΄, σελ. 444)

Αριστερά: Εκούσια θυσία κόρης. Η Μακαρία θυσιάστηκε για να επαληθευθεί ο χρησμός σύμφωνα με τον οποίο μόνο αν θυσιάζονταν μια κόρη από αρχοντική γενιά θα νικούσαν οι Ηρακλείδες τους Αργείους. Λεπτομέρεια από κρατήρα της Απουλίας, 360 π.Χ., Μπάρι αρχαιολογικό Μουσείο (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 48, Άρθρο «Παιδί και Βία στην ελληνική μυθολογία (κοινωνικά φαινόμενα και μυθολογικοί συσχετισμοί), η βία προς τα παιδιά και η πολιτιστική εμπειρία της κλασσικής Αθήνας», Σπυρίδων Δ. Σπυρόπουλος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σελίδα 66)

Δεξιά: Ο μικρός Οφέλτης πνίγεται από ένα φίδι, ενώ η τροφός του Υψιπύλη και πιθανόν ο Λυκούργος τρέχουν να το σώσουν. Η Υψιπύλη άφησε το βρέφος για λίγο χωρίς επιτήρηση, για να δείξει την πηγή στη διερχόμενη από την Νεμέα στρατιά των Επτά στρατηγών, οι οποίοι βάδιζαν εναντίον της Θήβας, Το δυστύχημα επικαλύπτει τελετουργία με θυσία παιδιού στο πνεύμα της Γης, για να ευνοήσει τον πόλεμο. Ανάγλυφη παράσταση από σαρκοφάγο, 2^ος αιώνας μ.Χ., Κόρινθος αρχαιολογικό Μουσείο. (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 48, Άρθρο «Παιδί και Βία στην ελληνική μυθολογία (κοινωνικά φαινόμενα και μυθολογικοί συσχετισμοί), η βία προς τα παιδιά και η πολιτιστική εμπειρία της κλασσικής Αθήνας», Σπυρίδων Δ. Σπυρόπουλος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σελίδα 69)

Αριστερά: Η Ισμήνη αντικρίζει τον Τυδέα, ο οποίος ετοιμάζεται να την σφαγιάσει, ενώ ο Περικλύμενος την εγκαταλείπει τρέχοντας. Κορινθιακός αμφορέας 560 π.Χ., Παρίσι Μουσείου Λούβρου. Ο Τυδέας εκπλήρωσε εντολή της Αθηνάς γιατί η Ισμήνη, όντας ιέρεια της θεάς, παραδόθηκε σε ερωτικές περιπτύξεις με τον Πεικλύμενο μέσα στο ιερό. Ο μύθος αναφέρεται σε παλιό λατρευτικό τυπικό με θυσίες κοριτσιών σε κάποια αυστηρή θεά (Αθηνά ή Ήρα). (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 48, Άρθρο «Παιδί και Βία στην ελληνική μυθολογία (κοινωνικά φαινόμενα και μυθολογικοί συσχετισμοί), η βία προς τα παιδιά και η πολιτιστική εμπειρία της κλασσικής Αθήνας», Σπυρίδων Δ. Σπυρόπουλος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σελίδα 67)

Δεξιά: Στην Κάτω Ιταλία και στην Σικελία, τον 4^ο αιώνα π.Χ. δίδονταν παραστάσεις έργων από ποιητές των περιοχών αυτών, αλλά και έργων του Αισχύλου, σοφοκλή, Ευριπίδη κ.α.. στον εικονιζόμενο κρατήρα του «ζωγράφου του Δαρείου» (340 -330 π.Χ.), το κύριο θέμα μιας άγνωστης τραγωδίας αποδίδεται με την παράσταση ητς πυράς του Πατρόκλου (λεπτομέρεια) (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τεύχος 4, άρθρο «Η Μεγάλη Ελλάδα και η συμβολή της στον ευρωπαϊκό πολιτισμό», Δημήτρης Κακαμπούρας, Διδάσκων Ελληνική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σελίδα 32)

Εξευμενισμός θεών με θυσία κοριτσιών. Η Ιφιγένεια θυσιάζεται προκειμένου να επιτρέψει η Άρτεμη τον απόπλου του στόλου των Αχαιών για την Τροία. Τοιχογραφία από την Πομπηία [σπίτι τραγικού ποιητή], 4^ος αιώνας π.Χ. (Νεάπολη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο). (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 48, Άρθρο «Παιδί και Βία στην ελληνική μυθολογία (κοινωνικά φαινόμενα και μυθολογικοί συσχετισμοί), η βία προς τα παιδιά και η πολιτιστική εμπειρία της κλασσικής Αθήνας», Σπυρίδων Δ. Σπυρόπουλος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σελίδα 67)

ΚΕΛΤΕΣ και ΔΡΥΪΔΕΣ

«Και αυτοί οι Γαλάτες που εξευμενίζουν με ανθρωποθυσίες τους ανελέητους θεούς Τεύτα, Έσο και Τάρανη...» (Πηγή: Λουκανός, Φαρσάλια Ι, 422-465)

«Και αυτοί που με καταραμένο αίμα ειρηνεύουν τον άγριο Τευτάτη, τα φριχτά ιερά του Έσου, και οι βωμοί του Τάρανη στυγεροί όπως εκείνοι που αγαπήθηκαν από την Άρτεμη... Και εσείς, ω Δρυίδες, όταν τελείωσε αυτός ο πόλεμος, σε περίεργα μυστήρια και μισητές τελετές γυρίσατε...» (Πηγή: Λουκανός, Φαρσάλια Ι, 495-510)

 «Ήταν εκεί ένα άλσος [στη Γαλατία] που από την αρχαιότερη εποχή κανένας άνθρωπος δεν τόλμησε να συλήσει, κρυμμένο από τον ήλιο, με κρύα ανοίγματα... Καμιά συλβανή νύμφη δεν βρήκε κατοικία εδώ, ούτε ο Πάνας, παρά μόνο άγριες τελετές και βάρβαρη λατρεία, απαίσιοι βωμοί... Κάθε δέντρο είχε καθαγιαστεί με αίματα ανδρών... Αν μπορούμε να πιστέψουμε τον αρχαίο θρύλο, κανένα πουλί δεν τόλμησε ποτέ να καθήσει πάνω σε αυτά τα κλαδιά, και κανένα θηρίο δεν έφτιαξε από κάτω φωλιά...» (Πηγή: Λουκανός, Φαρσάλια ΙΙΙ, 453-464)

 Οι Δρυίδες στη Βρεττανία θυσίαζαν στη «θεά» Ανδράστη τις γυναίκες αιχμάλωτες ως εξής. Έκοβαν τα στήθη τους, τα έβαζαν στα στόματά τους επάνω, τις διαπερνούσαν με πασσάλους και κρεμούσαν τα άψυχα κορμιά τους σε δέντρα του ιερού άλσους (Πηγή: Διών ο Κάσσιος, LXII 6)

Τις ανθρωποθυσίες των Δρυίδων αναφέρουν και οι Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (Historia Naturalis XXX) και Τάκιτος (Annales XIV.28-30, Germania IX και ΧΧΧΙΧ), μεταξύ πολλών συγγραφέων.

Οι αρχαίοι Κέλτες αποτελούσαν λαό πολυπληθή που κατοικούσαν σε όλη την δυτική Ευρώπη. Από εκεί μέρος του γαλατικού κελτικού φύλου έφυγε και πέρασε στην Ιταλία και από εκεί στην Βαλκανική. Ήταν λαός που ζούσε αποκλειστικά με τις λεηλασίες.

Η αρχαία πόλη του Γόρδιου. (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 43, Άρθρο «Κελτικές ανθρωποθυσίες στο Γόρδιο», της Ελισάβετ Παπατσαρούχα, αρχαιολόγου, σελίδα 17 - 19)

Το 278 π.Χ. ο Νικομήδης ο Α΄, βασιλιάς του ελληνιστικού κράτους της Βιθυνίας, υποδέχτηκε ως σύμμαχους και μισθοφόρους 20.000 Κέλτες που αυτοαποκαλούνταν Γαλάτες, τους οποίους χρησιμοποίησε ενάντια στον αδελφό του και διεκδικητή του θρόνου, Ζιποίτου. Προηγουμένως αυτοί οι εισβολείς είχαν επιτύχει νίκες στην Μακεδονία κατά τις οποίες σκοτώθηκε ο Μακεδόνας βασιλιάς Πτολεμαίος Κεραυνός. Τώρα με την βοήθεια του Νικομήδη εγκαταστάθηκαν στην Μ. Ασία και την Φρυγία. Οι Κέλτες σεβάστηκαν την θρησκεία των χώρων που κατελάμβαναν αλλά υποχρέωναν φυσικά τους κακακτημένους σε υποβολή φόρων. Το κατακτημένο τμήμα της Φρυγίας τότε ονομάστηκε Γαλατία. Η θρησκεία τους συνδέονταν με άγριες ανθρωποθυσίες. Αιχμάλωτοι, εγκληματίες αλλά και αθώοι σφάζονταν με πρωτοφανή σκληρότητα, επειδή πίστευαν ότι οι θυσίες αυτές ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικές. Ο Καίσαρας περιγράφει τα διάφορα είδη ανθρωποθυσιών στα οποία συγκαταλέγεται η καύση ζωντανών ανθρώπων, ο ανασκολπισμός, η σταύρωση. Ο Τέκτρα πνεύμα αρχηγός των πονηρών πνευμάτων ορέγεται στους εξορυγμένους οφθαλμούς, τα κρανία και στους σωρούς πτωμάτων.

Οι Κέλτες μετά την παρέλευση λίγου καιρού από την ημέρα της ανθρωποθυσίας τοποθετούσαν τα θύματα σε τάξη πάνω στην γη π.χ. κρανίο γυναίκας είχε κάτω γνάθο ανδρικού σκελετού. Πολλές φορές σκελετοί ανθρώπων τοποθετούνταν μαζί με σκελετούς από ζώα, που φέρουν ίχνη σφαγής και τεμαχισμού, όπως γίνονταν κατά τον Νοέμβριο, εορτασμό του «Samhain», του κελτικού «Χάλογουιν» (βλέπε αμερικάνικη εορτή προς αντικατάσταση Καρναβαλιών). Τέτοια ήσαν χοίροι, σκύλοι και όνοι. Στην φωτογραφία 2 σκελετοί γυναικών. Ο ένας έχει σπασμένο λαιμό και ραγισμένο κρανίο, ενώ ο άλλος έχει καταπλακωθεί από 2 μυλόπετρες. Οι Κέλτες ήσαν γνωστοί για την προσφορά του μυελού των οστών προς εξευμενισμό των πνευμάτων. (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 43, Άρθρο «Κελτικές ανθρωποθυσίες στο Γόρδιο», της Ελισάβετ Παπατσαρούχα, αρχαιολόγου, σελίδα 17 - 19)

Τέτοιες ανθρωποθυσίες Κελτών ήρθαν στο φως μετά τις ανασκαφές της Κάτω Πόλης του Γορδίου (βλέπε Χάρτη ΠΟΛΗ) πιθανότατα του 3^ου αιώνα π.Χ. και δηλαδή της Ελληνιστικής εποχής Βρέθηκαν σκελετοί που ανήκαν σε άνδρες και γυναίκες που άλλου πέθαναν με στραγγαλισμό, άλλοι με βαριά χτυπήματα στο κεφάλι, ένα νήπιο 2-4 ετών βρέθηκε διαμελισμένο όπως και ένα μεγαλύτερο παιδί 4-8 ετών. Όλα αυτά είναι οι ίδιες ενδείξεις που συναντά κανείς σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο σε Κελτικούς ανασκαφικούς χώρους. Οι τελετές αυτές συνδέονται με την Μαντική, διότι είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι θρησκευτικοί αρχηγοί των Κελτών Δρυίδες ήσαν μάντεις οι οποίοι τελούσαν ανθρωποθυσίες με σκοπό να προβλέψουν τα μελλούμενα παρατηρώντας τις κινήσεις των θανόντων θυμάτων(!!!). Οι θυσίες γίνονταν κατά τον μήνα Νοέμβρη όπου οι Κέλτες ποιμένες γιόρταζαν την επιστροφή των κοπαδιών τους από τους καλοκαιρινούς βοσκότοπους. Τότε θανάτωναν τα πιο αδύναμα ζώα τα οποία δεν θα άντεχαν στο ψύχος του χειμώνα. Κατά την εορτή αυτή θεωρούσαν ότι τα σύνορα μεταξύ ορατού και αόρατου κόσμου ήταν εύκολα διαβατά οπότε και η σχέση του παρόντος με το μέλλον γινόταν διάφανη. Ήταν λοιπόν και η κατάλληλη στιγμή για την εφαρμογή της μαντικής από τους Δρυίδες.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΒΑΛΤΟΥ

Στην Βόρεια Ευρώπη, σε αντίθεση με την Ελλάδα, η περισυλλογή σορών ανθρώπων κατά την συλλογή τύρφης από τους βάλτους δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Τα περισσότερα από αυτά έχουν ως αίτιο θανάτου την εγκληματική ενέργεια, υπάρχουν όμως και μερικά που χρονολογούνται μερικές εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια πριν. Οι βάλτοι έχουν την ιδιότητα να διατηρούν οργανικές ύλες λόγω των αναερόβιων συνθηκών (έλλειψη οξυγόνου) και του όξινου και υγρού περιβάλλοντος. Ανάλογα με την σύσταση του βάλτου μπορεί να διατηρηθεί το δέρμα και οι μαλακοί ιστοί και να αποσυντεθούν τελείως τα οστά.

Μια τέτοια περίπτωση γνώρισε την δημοσιότητα το 1984, στο βάλτο Lindow, στο Chesire, σε μικρή απόσταση από το Μάντσεστερ στην Αγγλία. Ο άνθρωπος που βρέθηκε ονομάστηκε Lindow Man, ενώ διεξάχθηκε μια αρκετά μεγάλη έρευνα προκειμένου να συλλεγούν πληροφορίες για την εμφάνισή του, την ηλικία του και τον τρόπο θανάτου του. Σύμφωνα με την χρονολόγηση που έγινε στα υπολείμματα, ο άνθρωπος αυτός έζησε και πέθανε περί τον 1^ο αιώνα μ.Χ. την εποχή δηλαδή της ρωμαϊκής εισβολής στην Βρετανία. Είχε γερή κατασκευή στο σώμα, ύψος 1,68 - 1,73 μ ενώ θα ζύγιζε περί τα 65 κιλά. Ήταν απόλυτα υγιής με γερά δόντια. Παρά την πίεση από το βάρος της λάσπης και το γεγονός ότι τα οστά είχαν μαλακώσει παραμορφώνοντας την όψη, μπορούσε κανείς να διακρίνει ότι είχε σχετικά μεγάλο κεφάλι, με μεγάλα και βαθιά μέσα στις κόγχες μάτια, καθώς και ευρύ μέτωπο με έντονα φρύδια. Κατά τα άλλα μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα ήταν κελτικής καταγωγής, επομένως μπορούν να του αποδοθούν σκούρα μαλλιά και γαλάζια μάτια. Τα μαλλιά του και τα γένια του είχαν κοπεί με επιμέλεια πριν πεθάνει (κάτι που φαίνεται πως συνηθίζονταν για τα θύματα που εκτελούνταν στον βάλτο), ενώ τα νύχια του ήταν καλά διατηρημένα, επομένως υποθέτουμε ότι ανήκε σε ανώτερη κοινωνική τάξη, μακριά από την χειρονακτική εργασία. Λίγο μετά από ένα πολύ ελαφρύ γεύμα, που όπως έδειξε η έρευνα στα σπλάχνα του, ήταν κάποια μορφή ψωμιού από διάφορα δημητριακά, οδηγήθηκε στον βάλτο, όπου εκτελέσθηκε με δύο δυνατά κτυπήματα στο κεφάλι από σχετικά αμβλύ αντικείμενο. Κατόπιν στραγγαλίστηκε από έναν βρόγχο κατασκευασμένο από τένοντες ζώου, τον οποίο ο εκτελεστής έσφιξε τόσο, ώστε τελικά έσπασε τον λαιμό. Η ολοκλήρωση της τελετής φαίνεται πως απαιτούσε μια τομή στον λαιμό, πάνω από τον βρόγχο. Ρίχθηκε στον βάλτο χωρίς ρούχα, μόνο με μια ταινία από γούνα αλεπούς στο αριστερό μπράτσο. Η χημική διεργασία που ακολούθησε τα επόμενα 2000 χρόνια στον βάλτο μαλάκωσε τα οστά κάνοντας το σώμα να δείχνει ζαρωμένο και χωρίς όγκο, ενώ το δέρμα είχε σκουρύνει πάρα πολύ.

Ο άνδρας αυτός φαίνεται πως θυσιάστηκε από ην κελτική κοινότητα - με την θέλησή του ή όχι - με σκοπό την θεϊκή παρέμβαση που θα απομάκρυνε τις λεγεώνες των Ρωμαίων. Ο τριπλός θάνατος βασίζεται στην κελτική θρησκεία, ενώ το ίδιο ισχύει και για την ρίψη της θυσίας (και των προσφορών) στο νερό, που θεωρείται πως είναι το μέσο που οδηγεί στους θεούς.

Αριστερά: Οι βάλτοι της κεντρικής Ευρώπης και της Βρετανίας έχουν αποκαλύψει πολλά αρχαία πτώματα σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης. Στη φωτογραφία διακρίνεται ο άνθρωπος από τον βάλτο του Lindow στην κατάσταση που ήταν όταν βρέθηκε. Η χημική διεργασία που συντελέσθηκε μέσα στο βάλτο μαλάκωσε όλα τα οστά, ενώ το δέρμα σκούρυνε και ζάρωσε σε βαθμό που να μην είναι αναγνωρίσιμη η σορός (Making Faces) (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 52, Άρθρο «Τα πρόσωπα των αρχαίων, Αναπλάσεις Προσώπων», Δημήτριος Μπαζίνας, αρχαιολόγος σελίδα 26)

Δεξιά: Αυτή την εικόνα θεωρείται ότι είχε ο άνθρωπος του Lindow όταν ζούσε. Ήταν κελτικής καταγωγής, με μπλε μάτια και σκούρα μαλλιά. Έζησε κατά τον 1^ο αιώνα μ.Χ. και πιθανότατα θυσιάστηκε - εκούσια ή όχι - για να βοηθήσουν οι θεοί να εκδιωχθούν οι Ρωμαίοι από τα βρετανικά εδάφη (Making Faces) (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 52, Άρθρο «Τα πρόσωπα των αρχαίων, Αναπλάσεις Προσώπων», Δημήτριος Μπαζίνας, αρχαιολόγος σελίδα 27)

ΕΤΡΟΥΣΚΟΙ

Γενικά θυσίαζαν τους αιχμαλώτους πολέμου στον τάφο του ήρωα της μάχης. Και στους Έλληνες μαρτυριέται τέτοιο έθιμο κατά την θυσία αιχμαλώτων από τον Αχιλλέα για τον θάνατο του Πατρόκλου (βλ. κάτωθι)

Αριστερά: Άγαλμα της θεάς Αθηνάς (Minerva) από τη λατινική πόλη Λαβίνιο. Φέρει ετρουσκικού τύπου κράνος και φολιδωτό θώρακα. (Πηγή: Περικλής Δ. Δεληγιάννης, Ετρούσκοι, ο εφιάλτης της Ρώμης, Περιοδικό Panzer, τεύχος 33, σελ.62)

Μέσο Αριστερά: Ετρούσκοι Πολεμιστές (360-330 π.Χ.). Η αναπαράσταση αυτών των μαχητών στηρίζεται σε ευρήματα από ετρουσκικούς τάφους της κεντρικής και της βόρειας Ιταλίας. Ο πολεμιστής που προπορεύεται φέρει πλήρη ορειχάλκινη πανοπλία όπως εκείνη που ανακαλύφθηκε στον «Τάφο των επτά αιθουσών» στο Ορβιέτο, κοντά στη λίμνη Μπολσένα. Η εξάρτυσή του περιλαμβάνει κράνος τύπου Μοντεφορτίνο ετρουσκο-κελτικής παραλλαγής με τριβολικές παραγναθίδες, ορειχάλκινο μυώδη θώρακα, οπλιτική ασπίδα ελληνικού τύπου, περικνημίδες και την κυρτή «κοπίδα» ως επιθετικό όπλο. Ο δεύτερος πολεμιστής φέρει τα όπλα που απεικονίζονται σε τοιχογραφία ετρουσκικού τάφου στο Τζιγλιόλι της Καρκουινία: κράνος φρυγικού τύπου με «οδοντωτό» λοφίο, σύνθετο θώρακα, στροφφυλή ασπίδα οπλιτικού τύπου (το έμβλημα της ασπίδας απεικονίζεται πιστά, όπως στην τοιχογραφία) και ελληνικό ξίφος ως επιθετικό όπλο. (Ενδυματολογική έρευνα - σχολιασμός- εικονογράφηση για τις εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ: Χρήστος Γιαννόπουλος) (Πηγή: Περικλής Δ. Δεληγιάννης, Ετρούσκοι, ο εφιάλτης της Ρώμης, Περιοδικό Panzer, τεύχος 33, σελ.53)

Μέσο Δεξιά: Άγαλμα του θεού Άρεως (Mars), ετρουσκικής τεχνοτροπίας. Ο θώρακας του είναι κατασκευασμένος από πλάκες (μεταλλικές ή δερμάτινες), προσαρμοσμένες σε βάση από λινό. (Πηγή: Περικλής Δ. Δεληγιάννης, Ετρούσκοι, ο εφιάλτης της Ρώμης, Περιοδικό Panzer, τεύχος 33, σελ.56)

Δεξιά: «Η ελληνικότητα των Ετρούσκων» (Πηγή: Περιοδικό Δαυλός, Τεύχος 139, εξώφυλλο)

 Ο εκλεπτυσμένος πολιτισμός και η πολυτελής ζωή των Τυρρηνών, δίνουν ίσως την ψευδαίσθηση ότι ασχολούντο με τον πόλεμο περιστασιακά και από ανάγκη. Αντίθετα, όμως, επρόκειτο για έναν πολεμοχαρή λαό. Σημαντικό στοιχείο του ετρουσκικού χαρακτήρα ήταν η σκληρότητα. Είναι γνωστό ότι οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν αργότερα αυτό το στοιχείο ως πολιτικό όργανο για την επέκταση και τη διατήρηση της αυτοκρατορίας τους. Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό - όπως και πλήθος άλλων - το κληρονόμησαν από τους Ετρούσκους.

Θεωρείται βέβαιο ότι οι Τυρρηνοί πραγματοποιούσαν ανθρωποθυσίες. Συχνό θέμα στις περίφημες τοιχογραφίες τους είναι η θυσία των Τρώων αιχμαλώτων από τον Αχιλλέα προς τιμή του νεκρού Πατρόκλου, επειδή το συνήθιζαν και οι ίδιοι. Συνήθως εξόντωναν τους αιχμαλώτους, για να συνοδεύσουν τις ψυχές των δικών τους νεκρών στον Αδη.

Μερικές φορές αυτό γινόταν με λιθοβολισμό από τους απλούς πολίτες. Σε άλλες περιπτώσεις οι αιχμάλωτοι δένονταν επί ημέρες με αποσυντιθέμενα πτώματα συμπολεμιστών τους, καταβροχθίζονταν από άγρια σκυλιά σε αρένες ή εξαναγκάζονταν να μονομαχούν. Οι Ρωμαίοι αργότερα κατέστησαν αυτά τα θεάματα βασικό στοιχείο της ζωής τους. Ο πλούτος τους επέτρεψε να αντικαταστήσουν τα σκυλιά με λέοντες και άλλα «ακριβά» θηρία, αλλά η μεταχείριση των μονομάχων ήταν σαφώς καλύτερη. Έχει υπολογιστεί ότι οι πιθανότητες να σκοτωθεί ένας μονομάχος κατά τους μεταγενέστερους ρωμαϊκούς αγώνες μονομάχων ήταν μόνο 10%. Στους ετρουσκικούς αγώνες, αντίθετα, οι μονομάχοι μάχονταν μέχρι θανάτου. Πιο αγαπητός μύθος των Τυρρηνών ήταν η μονομαχία μεταξύ Ετεοκλή και Πολυνείκη (συχνά επαναλαμβανόμενη στις νεκρικές τοιχογραφίες), ίσως επειδή οι δύο ήρωες αλληλοθανατώνονται ταυτόχρονα. Στις παραστάσεις συνήθως εμφανίζονται να κοιτούν ο ένας τον άλλο με ικανοποίηση τη στιγμή που ξεψυχούν.

Πολλοί αντίπαλοι των Ετρούσκων θα προτιμούσαν θάνατο στο πεδίο της μάχης από την αιχμαλωσία. Η μεταχείριση των αιχμαλώτων από τους Τυρρηνούς εξηγεί μερικώς το εκδικητικό μένος των Ρωμαίων για τους δεύτερους. Προφανώς ο λαός της Ετρουρίας χρησιμοποιούσε τη φοβερή φήμη του ως ψυχολογικό όπλο εναντίον των εχθρών. Όσοι υποστηρίζουν την ανατολική καταγωγή του, βρίσκουν ιστορικά παράλληλα της ίδιας σκληρότητας σε αρκετούς λαούς της Ανατολής, περισσότερο στους Ασσυρίους. Ωστόσο αυτό το «βάναυσο» στοιχείο δεν πρέπει να επηρεάζει αρνητικά την εικόνα των θαυμαστών Ετρούσκων. Ηταν ένας ολιγάριθμος λαός ξενόφερτων που ζούσε σε εχθρικό περιβάλλον και κυβερνούσε ένα πλήθος ακόμη πιο εχθρικών εξαρτημένων. Η κατάσταση τους επέφερε την ψυχική σκληρότητα και την ακαμψία τους. Για τους Έλληνες οι Τυρρηνοί άνδρες ήταν βάρβαροι πειρατές και οι Τυρρηνές γυναίκες ανήθικες. Για τους Ρωμαίους η ετρουσκική κοινωνία ήταν παρηκμασμένη και χωρίς ηθική, καταδικασμένη να χαθεί. Τίποτα από αυτά δεν ισχύει για τους Τυρρηνούς περισσότερο από όσο ισχύει για τους «κατηγόρους» τους, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι ήταν βαθιά προκατειλημμένοι για τον λαό της Ετρουρίας.

Πηγή: Περικλής Δ. Δεληγιάννης, Ετρούσκοι, ο εφιάλτης της Ρώμης, Περιοδικό Panzer, τεύχος 33, σελ.58

Στην Κάτω Ιταλία και στην Σικελία, τον 4^ο αιώνα π.Χ. δίδονταν παραστάσεις έργων από ποιητές των περιοχών αυτών, αλλά και έργων του Αισχύλου, Σοφοκλή, Ευριπίδη κ.α.. στον εικονιζόμενο κρατήρα του «ζωγράφου του Δαρείου» (340 -330 π.Χ.), το κύριο θέμα μιας άγνωστης τραγωδίας αποδίδεται με την παράσταση της πυράς του Πατρόκλου (λεπτομέρεια) (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τεύχος 4, άρθρο «Η Μεγάλη Ελλάδα και η συμβολή της στον ευρωπαϊκό πολιτισμό», Δημήτρης Κακαμπούρας, Διδάσκων Ελληνική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σελίδα 32)

Βλέπε και τα απολογητικά σχόλια, «Οι αποφάσεις για την εσωτερικότητα του άλλου, βάση της εξωτερικότητας», στην σελίδα Έλληνας.

ΡΩΜΑΙΟΙ

Η ανθρωποθυσία κατά τους κλασσικούς χρόνους θεωρούνταν ξένο και παρείσακτο έθιμο για την ρώμη, του οποίου καταλυτής φέρονταν ο Νουμάς, κατάλοιπα δε αυτής θεωρούνται τα στοιχεία των μεταγενέστερων χρόνων στης τελετής των Αργείων (Argei), Μανίων (Mania), της λατρείας των εφοδίων Λαρήτων (Lares Compitales), των εφεστίων (lares) θεών θυσίαζαν παιδιά και αργότερα ανδρείκελα, της αφιερώσεως (devotio), της consecration capitis κ.α.. Οι Εστιάδες παρθένοι και ιερείς εκρύμνυζαν από γέφυρα ανθρώπους εις τον ποταμό Τίβερη. Θυσία μπορεί να θεωρηθεί και η εξόντωση της Αρτέμιδος Νεμέας (Diana Nemorensis). Από τον Πλούταρχο (222 π.Χ.) και τον Λίβιο (216 π.Χ.) μνημονεύονται θυσίες Ελλήνων και Γαλάτων που τάφησαν ζωντανοί στην Αγορά των Βοών (forum Boaricum) της Ρώμης. Ο Αύγουστος Οκτάβιος θυσίασε προς τον θεοποιημένο Ιούλιο Καίσαρα 400 ιππότες και γερουσιαστές ρωμαίους του αντίπαλου πολιτικού κόμματος. Επί Καίσαρα οι ιερείς του Άρεως θυσίαζαν 2 άνδρες κάθε έτος στο πεδίο του Άρεως. Ο Νέρωνας φοβήθηκε‘έναν κομήτη και θυσίασε πολλούς πατρικίους Ρωμαίους. Ο Αντίνοος θυσίασε τον ευατόν του για τον αυτοκράτορα Ανδριανό. Ο αυτοκράτορας Κόμμοδος θυσίασε άνδρες με τα ίδια του τα χέρια κατά τις τελετές των μυστηρίων του Μίθρα (Εις το Μιθριδατισμό θυσιάζονταν πολλοί άνθρωποι και είναι μια θρησκεία που εξυμνείται από τους σημερινούς Εθνικούς ! ! !). Ο Ηλιόβαλος ζήτησε από όλη την Ιταλία παιδιά αριστοκρατικών οικογενειών για να τα θυσιάσει ει την ρώμη κατά τα Συριακά Μυστήρια. Επίσης έχουμε θυσίες Μονομάχων σε διάφορες κηδείες αριστοκρατών ή πλούσιων οικογενειών ή αυτοκρατόρων π.χ θυσιάστηκαν 50 μονομάχοι στην κηδεία του Μάρκου Ουαλερίου το 200 π.Χ. και 44 μονομάχοι το 216 π.Χ. στην κηδεία του Μάρκου Λέπιδου. Εδώ οι θυσίες, όπως και στην Ελλάδα, σιγά - σιγά θα εξοβελίζονται από την Εθνική λατρεία και οριστικά θα καταργηθούν με διάταγμα το 97 π.Χ. αλλά οι Πατέρες βεβαιώνουν ότι και μέχρι τον Δ΄ αιώνα το αίμα έτρεχε άφθονο μπρος από το είδωλο του Λατίου Διός.

 ΚΙΜΒΡΙΟΙ

Αρχαίος λαός, γνωστός από τις μετά των Τευτόνων επιδρομές τους κατά του Ρωμαϊκού κράτους. Ασφαλώς δεν μπορεί να πει κανείς σε ποία φυλή ανήκουν. Ίσως φυλετικά προσεγγίζουν τους Κιμμέριους. Οι αρχαίοι έλεγαν αυτούς Κέλτες, βραδύτερα δε ο Πλούταρχος εις τον βίο του Μαρίου χαρακτηρίζει ως Γερμανούς. Κατοικούσαν, κατά μερικούς στην Βαλτική, κατά τον Πλίνιο και τον Πτολεμαίο στην Κιμβρική χερσόνησο (τώρα Γιουτλάνδη). Παρ' αυτούς δεν υπήρχαν ιερείς αλλά ιέρειες, πολιές γυναίκες, γυμνόποδες, ενδεδυμένες λευκούς λινούς χιτώνες και φορούσαν χαλκή ζώνη. Καθήκον δε είχαν να σφάζουν τους δια τις θυσίας ορισμένους αιχμαλώτους και να μαντεύουν εκ του ρέοντος αίματος και των σπλάγχνων τους. Τέτοιοι λοιπόν που ήταν δίκαια, ενέβαλλαν μέγα τρόμο παντού.

(Πηγή: Ζαφειρίου Ν. Ι., Καθηγητής, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος ΙΔ, σελίδα 381)

ΠΕΡΣΕΣ

ΝΟΤΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ

Βίντεο. Μέγεθος: 590Kb - Διάρκεια: 2΄ 33΄΄. Περιγράφεται ο λαός των Moches και ο πολιτισμός τους στο Περού. Στη θρησκεία τους, μια ανώτερη κάστα πολεμιστών - ιερέων, εκτελεί ακόμη και πολεμικούς αγώνες, όπου συλλαμβάνονται αιχμάλωτοι και κανένας προς στιγμή δεν θανατώνεται. Οι αιχμάλωτοι όμως αργότερα, χαρακώνονται με κοφτερά αντικείμενα, σε μια προσπάθεια να βγει από μέσα τους το «υγρό της ζωής» (αίμα) το οποίο οι ανθρωποθυσιαστές πίνουν, όχι μόνο ένεκα της θρησκευτικής τους πεποίθησης αλλά και ένεκα πίστης στην εξουσιαστική υπεροχή. Πρόκειται δηλαδή για μια ανθρωποθυσιαστική θρησκεία με χαρακτηριστικά ανθρωποφαγίας. (Πηγή Βίντεο: Τα μυστήρια του Ελ Νίνιο, Ντισκόβερι [Mysteries of El Nino, Discovery Channel])

Αριστερά: Ο Δόκτωρ Luis Jaime Castillo, του Καθολικού Πανεπιστημίου του Περού [Universita Catolica di Peru] ο οποίος αποκωδικοποίησε μαζί με άλλους επιστήμονες την ζωή των moches μέσα από τις ζωγραφιές τους. Οι εν λόγω παγανιστές δεν είχαν γραφή και γραπτά κείμενα ως ιστορική τους κληρονομιά. (Πηγή: Τα μυστήρια του Ελ Νίνιο, Ντισκόβερι [Mysteries of El Nino, Discovery Channel])

Μέσο: Ο λαός των Moches με χαρακτηριστικές ενδυμασίες. (Πηγή: Τα μυστήρια του Ελ Νίνιο, Ντισκόβερι [Mysteries of El Nino, Discovery Channel])

Δεξιά: Τα οικοδομήματα του πολιτισμού των Moches, που αναπτύχθηκε το 1ο αιώνα μ.Χ. και άνθησε μέχρι τον 8ο αιώνα μ.Χ. (Πηγή: Τα μυστήρια του Ελ Νίνιο, Ντισκόβερι [Mysteries of El Nino, Discovery Channel])

Αριστερά: Οι πολεμιστές-ιερείς που λάμβαναν μέρος στις «ιερές μάχες» και που κατόπιν θυσίαζαν τους αιχμαλώτους και τους έπιναν το αίμα. (Πηγή: Τα μυστήρια του Ελ Νίνιο, Ντισκόβερι [Mysteries of El Nino, Discovery Channel])

Μέσο: Η πιο διάσημη τοποθεσία ανθρωποθυσιών του πολιτισμού τους. (Πηγή: Τα μυστήρια του Ελ Νίνιο, Ντισκόβερι [Mysteries of El Nino, Discovery Channel])

Δεξιά: Η ανώτερη κλάση των ανθρώπων του πολιτισμού αυτού, χαρακτηρίζονταν ως ιερείς-πολεμιστές. (Πηγή: Τα μυστήρια του Ελ Νίνιο, Ντισκόβερι [Mysteries of El Nino, Discovery Channel])

Αριστερά: Ο πολιτισμός των Moches καταστράφηκε, όπως πάρα πολλοί άλλοι, από βίαιες ή μη ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση υπεύθυνο της καταστροφής τους, ήταν το φαινόμενο του Ειρηνικού, «Ελ Νίνιο». Παρά τις δοξασίες των νεοπαγανιστών περί Χριστιανού Κολόμβου που «κατάστρεψε τον αρχαίο πολιτισμό των Ίνκας», είναι φανερό πως οι θεοί των αρχαιολατρών, ως φυσικά φαινόμενα, είναι περισσότερο υπεύθυνοι για την διαγραφή πολιτισμών από προσώπου γης. Θεοί που οι παγανιστές λατρεύουν, εν αντιθέσει με τον Κολόμβο που τους είναι μισητός, είναι υπεύθυνοι για τον αφανισμό τους. Η εξαφάνιση ανθρωποθυσιαστικών πολιτισμών από το κλιματολογικό φαινόμενο «Ελ Νίνιο», θυμίζει την καταστροφή άλλων παρόμοιων πολιτισμών από τον Θεό στην Π.Δ., είτε με την χρήση φυσικών φαινόμενων, είτε με την στρατιωτική επέμβαση των Ισραηλιτών, μετά από πάροδο χρόνων αμετανοησίας τους, όπως στην προκειμένη περίπτωση της αμετανοησίας των Moches για πλέον των 7 αιώνων. (Πηγή Φώτο: Τα μυστήρια του Ελ Νίνιο, Ντισκόβερι [Mysteries of El Nino, Discovery Channel])

Δεξιά: Νέος βωμός βρέθηκε σε ναό των Αζτέκων. Στην Πόλη του Μεξικού, αρχαιολόγοι έκαναν μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις των τελευταίων δεκαετιών για τον πολιτισμό των Αζτέκων. Στα ερείπια του ναού Templo Mayor των Αζτέκων, στο πολύβουο κέντρο της πόλης, βρήκαν ένα βωμό και ένα μονόλιθο ύψους τεσσάρων μέτρων από το 15ο αιώνα. Στο Βωμό υπάρχουν ανάγλυφα μιας θεάς της γονιμότητας και του θεού της βροχής Τλάλοκ, ενός από τους σημαντικότερους θεούς των Αζτέκων. Οι Αζτέκοι φοβούνταν τόσο πολύ την οργή του θεού Τλάλοκ, που θυσίαζαν ακόμη και τα παιδιά τους για να τον εξευμενίσουν. Στο λίθινο βωμό είναι σκαλισμένη η μορφή μιας θεάς της γονιμότητας των Αζτέκων. (Πηγή: Περιοδικό Science Illustrated, Νέες Ανακαλύψεις, τεύχος 25, Απρίλιος 2007, σελ. 21)

Δεκάδες Χιλιάδες Ανθρωποθυσίες σε μια ημέρα

ΣΤΟ ΦΩΣ ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΑΖΤΕΚΩΝ

Ένας ακόμη ναός των Αζτέκων ανακαλύφθηκε στο κέντρο της πρωτεύουσας του Μεξικού από Μεξικανούς αρχαιολόγους. Πρόκειται για σπουδαία ανακάλυψη ενός ιερού του 15ου αιώνα κι ενός τεράστιου λίθου στα ερείπια ενός ναού ύψους 3,5 μέτρων στον οποίο τελούντο και ανθρωποθυσίες. Επιπλέον, πιστεύεται ότι ο λίθος αυτός σηματοδοτούσε την είσοδο σε κάποιον υπόγειο χώρο. Ο ναός Templo Mayor (πρβλ. και ανώτερη ενότητα), στην περιοχή του οποίου εντοπίσθηκαν τα ευρήματα, άρχισε να κτίζεται το 1375 σε σχήμα πυραμίδας. Αφιερώθηκε στους θεούς Τλάλοκ (θεό του νερού, της βροχής και της γεωργίας) και Χουιτζιλοπόχτλι (θεό του πολέμου, του ηλίου και προστάτη της πόλης Τενοχτιτλάν). Σύμφωνα με τις πηγές, σε μια τελετή το 1487 θυσιάσθηκαν εκεί δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Η ανακάλυψη του τον ενέταξε στα πιο σημαντικά ευρήματα του πολιτισμού των Αζτέκων επί δεκαετίες.

Αριστερά: Αναπαράσταση του ναού των Αζτέκων, με την εικόνα ενός από τα ανάγλυφα στη βάση του που παριστάνει τον θεό Τλάλοκ. (Πηγή: Στο Φως Ναός των Αζτέκων, Ιστορικά Θέματα, τεύχος 61, σελ. 8)

Δεξιά: «Πανάρχαιοι Έλληνες είχαν φθάσει στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό» (Πηγή: Περιοδικό Δαυλός, τεύχος 172, εξώφυλλο)

Η αιματοβαμμένη αυτοκρατορία των Αζτέκων που ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα, καταλύθηκε το 1521 από τους Ισπανούς κατακτητές, οι οποίοι κατέστρεψαν τους ναούς της για να κτίσουν τα δικά τους μνημεία, όπως τον καθεδρικό ναό της πόλης και τα Βασιλικά Ανάκτορα.

Πηγή: Στο Φως Ναός των Αζτέκων, Ιστορικά Θέματα, τεύχος 61, σελ. 8

Οι «φυσιολάτρες - οικολόγοι» Ίνκας θυσίαζαν παιδιά στους θεούς τους

Το ερώτημα που αφήνεται αναπάντητο στην παρακάτω επιστημονική μελέτη είναι το γιατί τα παιδιά πριν την θυσία ανατρέφονταν τόσο καλά και γιατί τους παρέχονταν ναρκωτικές ουσίες σε συνδυασμό με αλκοόλ. Δεν δίνεται δηλαδή απάντηση στα θρησκευτικά κίνητρα αυτής της πρακτικής. Πιθανόν, εκείνοι που τους κατάστρεψαν τον «ανώτερο παγανιστικό» πολιτισμό οι αιρετικοί Κονκισταδόρες, να πήραν το μυστικό για πάντα μαζί τους στον «άλλο κόσμο».

02/10/07 18:50

Καλή ζωή πριν από το θάνατο

Οι Ίνκας «πάχαιναν» τα παιδιά που προόριζαν για θυσία

Associated Press, Ουάσινγκτον

Τα θύματα βρέθηκαν παγωμένα ψηλά στις Ανδεις (φωτ. αρχείου)

Νέες λεπτομέρειες για τις τελετουργικές ανθρωποθυσίες των Ίνκας έρχονται στο φως από αναλύσεις στα μαλλιά μουμιοποιημένων θυμάτων. Πριν οδηγηθούν στο τέλος τους, τα παιδιά που προορίζονταν για θυσία ακολουθούσαν μια ειδική, πολυτελή δίαιτα για μήνες.

Βρετανοί ερευνητές πραγματοποίησαν χημικές αναλύσεις σε τρίχες από τέσσερα θύματα, έξι έως 12 ετών, που βρέθηκαν παγωμένα στα βουνά του Περού, στην υψηλότερη αρχαιολογική τοποθεσία του κόσμου.

Οι τρίχες είχαν μήκος έως 25 εκατοστά, μήκος που αντιστοιχεί σε περίπου δυόμισι χρόνια ανάπτυξης, αναφέρουν οι επιστήμονες στην αμερικανική επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences.

Η διατροφή των παιδιών αρχικά βασιζόταν σε λαχανικά όπως η πατάτα, ωστόσο στον τελευταίο χρόνο της ζωής τους είχε εμπλουτιστεί με καλαμπόκι -τροφή της ελίτ- και με κρέας από λάμα.

Τρεις με τέσσερις μήνες πριν από τη θυσία, τα παιδιά υποβάλλονταν σε τελετουργικό κούρεμα. Στη συνέχεια, τα παιδιά φαίνεται ότι ξεκινούσαν μια μακρά πορεία προς τα βουνά, με πιθανή αφετηρία την πρωτεύουσα των Ίνκας Κούσκο.

«Στην ουσία, η αντίστροφη μέτρηση για τη θυσία είχε ξεκινήσει πολύ χρόνο πριν από το θάνατό τους» σχολιάζει στο Reuters ο Άντριου Ουίλσον, επικεφαλής της ομάδας στο Πανεπιστήμιο του Μπράντφορντ.

Αδιευκρίνιστο παραμένει πάντως το πώς οι Ίνκας θανάτωναν τα θύματά τους. Τα παιδιά φαίνεται ότι είχαν καταναλώσει φύλλα κόκας και μπίρα από καλαμπόκι τις τελευταίες τους ώρες, και ένα από αυτά φέρει τραύμα στο κεφάλι.

«Φαίνεται ότι τα παιδιά οδηγούνταν σε έναν ορεινό λατρευτικό χώρο στο αποκορύφωμα μιας τελετής που διαρκούσε ένα χρόνο, και εκεί τους έδιναν ναρκωτικά και τα άφηναν να υποκύψουν στην έκθεση στο περιβάλλον» εκτιμούν οι ερευνητές.

Newsroom ΔΟΛ

Πηγή: http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=836665&lngDtrID=252

Πολιτισμός Πυραμίδων στις Άνδεις εξαφανίζεται σε λουτρό αίματος ανθρωποθυσιών

Βίντεο. Μέγεθος: 2.5Μb - Διάρκεια: 4΄ 14΄΄. Περίβολος παγανιστικού ναού ενός ακόμη αρχαίου «υψηλού πολιτισμού» των Άνδεων, του Τουκουμέ, αποτελούσε το νεκροταφείο των θυμάτων, ακόμη και παιδιών, των χασάπηδων παγανιστών ιερέων. Δυστυχώς το δεύτερο τμήμα του ντοκουμέντου αυτού που περιγράφει την εξαφάνιση του πολιτισμού με αυτοχειρία, δεν καταγράφηκε ψηφιακά σε οπτικοακουστικό υλικό. Αλλά περιγράφεται κάτωθι ως κείμενο. (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός ΕΤ1, Ιανουάριος 2008)

«Παρότι οι Ισπανοί δεν έφτασαν στο Τουκουμέ οι άνθρωποι πανικοβλήθηκαν, όταν έμαθαν ότι βρίσκονταν στη χώρα.». Η ιστορία του Τουκουμέ, είναι πράγματι μια μοναδική περίπτωση εξαφάνισης ενός από εκείνους τους «υψηλούς πολιτισμούς», σύμφωνα με τους νεοπαγανιστές, της αρχαιότητας, που αντιβαίνει όλες τις «ιερές» διδασκαλίες των τελευταίων. Οι κάτοικοι του Τουκουμέ, πρώτα εξέλαβαν τους αιρετικούς Κονκισταδόρες ως θεούς χωρίς καν ποτέ να τους έχουν δει, έμαθαν για τα κατακτητικά τους κατορθώματα και αποφάσισαν για να τους εξευμενίσουν να θυσιάζουν όλο και περισσότερους ανθρώπους της φυλής τους. Επειδή όμως οι θυσίες δεν έφεραν αποτέλεσμα, αποφάσισαν αντίθετα με κάθε νεοπαγανιστικό κέλευσμα περί «ηρωικού ένοπλου ιδανικού αντίστασης» κατά των εν δυνάμει Ισπανών κατακτητών τους, να καταστρέψουν σπίτια και πυραμίδες του πολιτισμού τους μόνοι τους, επειδή είχαν «μολυνθεί», και να εγκαταλείψουν το έδαφος διαμονής τους, δηλαδή την ίδια την πατρίδα τους, χωρίς να πέσει ούτε ένας απολύτως πυροβολισμός από ισπανικό μουσκέτο. Η μη αποδοχή των θυσιών από τους θεούς αυτό άλλωστε έδειχνε. Οι πυραμίδες τους είχαν χάσει την «καθαρότητά» τους. Μέσα σε ένα ανθρωποθυσιαστικό παραλήρημα έκαψαν τις πόλεις τους και εξαφανίστηκαν για πάντα. Κάθε άλλο παρά Χριστιανική επέμβαση λοιπόν, εις δικαιολογία της παγανιστικής θρησκευτικής εξαφανίσεως που ευαγγελίζεται ο Ρασσιάς και οι συνομήλικοι του. Ας το έχουν αυτό το παράδειγμα στα υπ’ όψιν τους οι νεοπαγανιστές, κάθε φορά που «διδάσκουν» πως οι στάχτες και φωτιές σε αρχαία Ελληνικά μνημεία «αποδεικνύουν» Χριστιανική βίαιη επέμβαση για καταστροφή τους. Θα μπορούσε κάλλιστα να σημαίνει και «αυτοχειρία». Και ενώ η αυτοχειρία είναι εύκολα αποδείξιμη για τις Άνδεις, επειδή οι Κονκισταδόρες βρίσκονταν μίλια μακριά από τον πολιτισμό του Τουκουμέ, στην Ελλάδα η παγανιστική αυτοχειρία για «μολυσμένους» ναούς είναι αρκετά θολή, αφού Χριστιανοί και Εθνικοί βρίσκονταν ο ένας δίπλα στον άλλο. Γνωστό ιστορικό παράδειγμα «μόλυνσης» παγανιστικού ναού στον Ελληνικό χώρο, αποτελεί η περίπτωση του Απόλλωνα επί Δάφνης, με τις γνωστές νεοπαγανιστικές ιστορικές διαστρεβλώσεις του Ρασσιά περί «εμπρησμού» του από Χριστιανούς, παρά από τον Εθνικό Φιλόσοφο Ασκληπιάδη. (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός ΕΤ1, Ιανουάριος 2008)

Έξω από ναό του Πολιτισμού του Τουκουμέ στις Άνδεις, βρέθηκαν θαμμένα 116 θύματα ανθρωποθυσιών· άνδρες, γυναίκες και παιδιά 5 ετών, απαρτίζουν τα εξιλαστήρια θύματα του «φωτισμένου» παγανιστικού ιερατείου με τα μη φαιά «ράσα». (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός ΕΤ1, Ιανουάριος 2008)

«Φαίνεται ότι ανθρωποθυσίες γίνονταν σε καιρούς ανάγκης όταν συνέβαινε κάτι κακό, που ήταν και ανεξήγητο κι ο μόνος τρόπος να το αντιμετωπίσουν ήταν να προσπαθήσουν να εξευμενίσουν τους θεούς.». Ο προσπάθεια εξευμενισμού των θεών είναι η καλύτερη απόδειξη για τον φόβο και την θεοσέβεια (δεισιδαιμονία=φόβος θεού) που διακατείχε τον αρχαίο παγανιστή για τις λεγόμενες «φυσικές δυνάμεις».  (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός ΕΤ1, Ιανουάριος 2008)

«Αυτή είναι η ξεκάθαρη απόδειξη ότι πρόκειται για αποκεφαλισμό, ξεκάθαρα σημάδια τομής που διαπερνούν την άρθρωση και φτάνουν και κόβουν τη σπονδυλική στήλη». Στο ίδιο βίντεο ελέχθει πως τα θύματα πρώτα ποτίζονταν με ναρκωτικές ουσίες οι οποίες τα καθιστούσαν ανήμπορα εις αντίσταση, κατόπιν τους άνοιγαν το στήθος και τους αφαιρούσαν την καρδιά, ενώ στο τέλος το θύμα αποκεφαλίζονταν. Παγανιστική κοσμοαντίληψη περί «σωτηρίας»;  (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός ΕΤ1, Ιανουάριος 2008)

ΙΝΔΟΙ

Η λεγόμενη θεά Κάλι, μια θεά μανίας, κακίας και βίας. (Πηγή Φώτο: www.mantraonnet.com/kali-text-images.html)

Τεμάχισε τη μάνα του για εξευμενισμό.

Καλκούτα. Κρεοπώλης τεμάχισε στην Ινδία την 65χρονη μητέρα του για να... εξευμενίσει τη θεά Κάλι! Ο 27χρονος Αμπχίζι Ρόι έσυρε τη μητέρα του σε ινδουιστικό ναό, και σύμφωνα με την αστυνομία «τη σκότωσε, την τεμάχισε και την έθαψε σε δύο λάκκους». Αυτόπτες μάρτυρες κατέθεσαν ότι άκουσαν τον δράστη να φωνάζει «θέλω περισσότερο αίμα, η θεά Κάλι θέλει περισσότερο αίμα!» (1) - κανείς ωστόσο δεν έσπευσε να βοηθήσει την άτυχη γυναίκα (2). Παρά την οικονομική ανάπτυξη της Ινδίας, εξακολουθούν να γίνονται ανθρωποθυσίες: πέρυσι κουρέας θυσίασε (πάλι στη θεά Κάλι) τον τετράχρονο γιο του.

Πηγή: Εφημερίδα Το Βήμα, Πέμπτη 10 Μαΐου 2007, σελίδα Α 20

Σημειώσεις

1. Η παγανιστική πλάνη αυτού του ατυχούς πιστού στην Ινδία εν έτη 2007 δεν διαφέρει από τις πλάνες των Ίνκας και των Μάγιας. Αν κάποτε, πολύ πριν την σημερινή εποχή κάποιος βίαιος «Χριστιανός» αιρετικός Κονκισταδόρος είχε απαγορεύσει αυτές τις αποτρόπαιες λατρείες με την βία, καταστρέφοντας αυτούς τους ναούς τους αφιερωμένους σε αυτές τις βίαιες θεότητες, είναι σίγουρο πως οι νεοπαγανιστές της Ελλάδος, που ταυτίζονται με τον Ινδουιστικό παγανισμό σήμερα, θα κλαψούριζαν στα άρθρα τους για την «καταστροφή των Ινδικού πολιτισμού από τους φανατικούς Χριστιανούς».

2. Προφανώς επρόκειτο περί «ευσέβειας» προς την «θεά».

ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ

Προσφορά στην παράδοση της Ινδονησίας.

Μέλος της φυλής Τένγκερ της Ινδονησίας μεταφέρει ένα κοτόπουλο προς θυσία στον Θεό του Βουνού. Σύμφωνα με την παράδοση, κάθε χρόνο στη διάρκεια της ινδουιστικής γιορτής Κασάντα στη Μάλανγκ της Ανατολικής Ιάβας οι ντόπιοι πετούνε στον ενεργό κρατήρα του όρους Μπρόμο ζώα, ρύζι, φρούτα και άλλα τοπικά προϊόντα για να εξευμενίσουν τον Θεό του Βουνού. Ο ίδιος Θεός είχε απαιτήσει τον 15ο αιώνα -πάντα κατά τον θρύλο-τη θυσία του νεαρότερου παιδιού ενός βασιλικού ζεύγους της περιοχής, το οποίο ήταν άτεκνο, με αντάλλαγμα να του «χαρίσει» απογόνους. (Πηγή: Κόσμος, Εφημερίδα Το Βήμα, Τρίτη 28 Αυγούστου, σελίδα Α36)

Ο παγανισμός, αντίθετα με τις δηλώσεις των Ελλήνων νεοπαγανιστών, δεν μπορεί να οδηγεί στην επιστήμη, αφού όλα ανεξαιρέτως τα φυσικά φαινόμενα δεν ανάγονται σε απρόσωπους κανόνες ή φυσικούς μηχανιστικούς νόμους, αλλά σε θεούς προσωπικότητες που «εξευμενίζονται» με την προσφορά δώρων

ΛΟΙΠΟΙ ΕΘΝΙΚΟΙ

Οι Γερμανικές φυλές θυσίαζαν τους ανθρώπους στους σκληρούς θεούς της Βαλχάλλα μέχρι την εποχή του Τακίτου και οι Αζτέκοι στο Μεξικό συνεχώς θυσίαζαν τους αιχμαλώτους των γειτονικών φυλών σε εξευμενισμό των θεών τους. Έφτασαν σε τέτοιο σημείο μάλιστα ανθρωποθυσιών ώστε σε κάθε μάχη και πόλεμο δεν σκότωναν τους εχθρούς τους αλλά προσπαθούσαν πάντα να τους αιχμαλωτίζουν ώστε να έχουν απόθεμα ανθρώπων για θυσίες στην Εθνική πίστη τους. Στο Μεξικό μέσα στο ναό του Ηλίου υπήρξε μέρα που θυσιάστηκαν 10.000 και 20.000 αιχμάλωτοι πολέμου στον θεό ήλιο.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Όσο αναφορά τον Χριστιανισμό έχουμε και εδώ μόνο μια (θεα)νθρωποθυσία. Ο Χριστός, αμνός του Θεού, γίνεται θυσία για τους ανθρώπους. Έχουμε δηλαδή κάτι το εντελώς αντίστροφο. Αντί οι άνθρωποι να θυσιάζονται για το Θεό, ο Θεός θυσιάζει τον μονάκριβο θεάνθρωπο Υιό του για χάριν των ατελών ανθρώπων, κάτι ακατονόμαστο και εκτός λογικής για τις Εθνικές λατρείες.

Στην δε Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν σαφείς και ρητές εντολές όπως μη γίνονται ανθρωποθυσίες:

Δευτορονόμιο, Κεφ Ιη΄ «10 οὐχ εὑρεθήσεται ἐν σοὶ περικαθαίρων τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἢ τὴν θυγατέρα αὐτοῦ ἐν πυρί, μαντευόμενος μαντείαν, κληδονιζόμενος καὶ οἰωνιζόμενος, »

Δευτερονόμιο, Ιβ΄ «31 οὐ ποιήσεις οὕτω τῷ Θεῷ σου· τὰ γὰρ βδελύγματα Κυρίου, ἃ ἐμίσησεν, ἐποίησαν ἐν τοῖς θεοῖς αὐτῶν, ὅτι τοὺς υἱοὺς αὐτῶν καὶ τὰς θυγατέρας αὐτῶν κατακαίουσιν ἐν πυρὶ τοῖς θεοῖς αὐτῶν.»

Ιερεμίας Κεφ. Ζ΄ «31 καὶ ᾠκοδόμησαν τὸν βωμὸν τοῦ Ταφέθ, ὅς ἐστιν ἐν φάραγγι υἱοῦ Ἐννόμ, τοῦ κατακαίειν τοὺς υἱοὺς αὐτῶν καὶ τὰς θυγατέρας αὐτῶν ἐν πυρί, ὃ οὐκ ἐνετειλάμην αὐτοῖς καὶ οὐ διενοήθην ἐν τῇ καρδίᾳ μου.»

ΠΗΓΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ

Εγκυκλοπαίδειες

1. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμοι Δ΄, Ε΄, Θ΄, Ιβ΄, Ιδ΄, Ιζ΄

2. Britannica, τόμος 9

Περιοδικά

1. Ιχώρ, τεύχη 1, 7, 9, 11-12, 22, 23-24, 25, 37

2. Δαυλός, τεύχη 139, 162, 163, 172, 214, 231

3. Corpus, τεύχη 49

4. Ιστορικά Θέματα, τεύχη 4, 7, 61

5. Ιδεοθέατρον, τεύχος 14

6. Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 56

7. Panzer, τεύχη 30, 33

8. Science Illustrated, τεύχη 25,57

Εφημερίδες

1. Έθνος της Κυριακής 09/1//2003, ένθετο «Πατριδογνωσία», τεύχος 91

2. Τα Νέα, Σαββατοκύριακο 27-28 Μαρτίου 2004

3. Ελευθεροτυπία, ένθετο Ιστορικά, τεύχος 249, 19 Αυγούστου 2004

4. Το Βήμα, Πέμπτη 10 Μαΐου 2007, Τετάρτη 25 Ιουλίου 2007, Τρίτη 28 Αυγούστου

Βιβλία:

1. Ian Wilson, The Bible is History, Weidenfeld & Nicolson, U.K. 1999

2. A. Herdner, Nouveaux Textes Alphabetiques de Ras Shamra, Ugaritica, VII, Paris, 1978

3. The History of Ancient Palestine», G.W. Ahlstrom. Fortress: 1993

4. Peoples of the Old Testament World»» Hoerth, Mattingly, Yamauchi (eds.), Baker: 1994

5. Διαμαντής Κούτουλας, Οι απόκρυφες επιστήμες στην Αρχαία Ελλάδα, εκδόσεις Έσοπτρον, Αθήνα 2002

6. Ancient Mysteries by Peter James and Nick Thorpe

7. Ventris και Chadwick, Documents in Mycenaean Greek

Τηλεοπτικοί Σταθμοί

1. Τα μυστήρια του Ελ Νίνιο, Ντισκόβερι [Mysteries of El Nino, Discovery Channel]

2. ΕΤ1, Ιανουάριος 2008

Διαδίκτυο:

1.http://www.ancientcyprus.ac.uk/Papers/Tsaliki1/page1.html

2. http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/arcadia-hist/topics/likaiolikosoura.htm

3. http://www.csun.edu/~hcfll004/mycen.html

4. http://www.archive.gr/modules.php?name=News&file=print&sid=33

5. http://www.google.com

6. http://tetraktys.org

8. http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=836665&lngDtrID=252

Ομιλίες

1. Αρκαδία, Λύκαιο & Λυκόσουρ, η γενέθλιος κοιτίδα των Αρκάδων, Του Θεόδωρου Σπυρόπουλου, Εφόρου αρχαιοτήτων Αρκαδίας - Λακωνίας Επίκουρου καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών [Η ομιλία αυτή, έγινε στις 6 Μαΐου 1996 στο ξενοδοχείο Novotel στην Αθήνα, σε εκδήλωση του Συλλόγου Άνω Καρυωτών «ο Λύκαιος Δίας», με θέμα τα Λύκαια]

Αρχαίοι Συγγραφείς

1. Γρηγόριος Θεολόγος

2. Ιωάννης Χρυσόστομος

3. Θεοδώρητου Κύρου, Εκκλησιαστική Ιστορία

3. Παυσανίας

4. Λουκανός, Φαρσάλια

5. Δίων ο Κάσσιος

6. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος

7. Τάκιτος

8. Διογένης Λαέρτιος

9. Απολλόδωρος

Επιπλέον Βιβλιογραφία

1. Yannis and Efi Sakellarakis, Drama of Death in a Minoan Temple, National Geographic, February 1981

ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ