ΘΕΑΤΡΑ, ΜΟΝΟΜΑΧΟΙ, ΜΕΓΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ ΙΕΡΕΣ ΣΥΝΟΔΟΙ

Ανάμεσα στις άλλες κατηγορίες που υψώνουν οι νεοπαγανιστές, αλλά και οι απανταχού πολέμιοι της Εκκλησίας φανατικοί «ελληνιστές», είναι πως ο Χριστιανισμός κατάργησε το θέατρο, και δράττουν κάθε ευκαιρία της επικαιρότητας για να συσκοτίσουν για ακόμη μια φορά τους ανημέρωτους, βγάζοντας λόγους υπέρ του «πολιτισμού» και έναντι της «σκοταδιστικής» Εκκλησίας. Κανείς όμως των κατήγορων ουδέποτε μπαίνει στον κόπο να αναλύσει τις βαθύτερες ιστορικές αλλά και θρησκειολογικές λεπτομέρειες μια τέτοιας ιστορικής πάλαι μερικής αντίθεσης. Κανείς δεν κάνει λόγο για τις σαμανικές και εκστασιακές καταβολές του θεάτρου, τις μάσκες (προσωπεία) δαιμόνων, όπως αυτές χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα από εκστασιαζόμενους λιπόθυμους ανήλικους εις τις πρωτόγονες θρησκείες της άπω ανατολής με τις οποίες οι ανήλικοι ταυτίζονται, έστω και αν ο χαρακτήρας αυτών των προσωπικοτήτων - δαιμόνων είναι καταστροφικός για εκείνο των μικρών ηθοποιών, που είναι αποκλειστικά ανδρικού φύλου και δηλαδή ανήλικα αγοράκια. Κανείς δεν μιλά για την χρήση των αρχαίων θεάτρων ως χώρων δολοφονικών μονομαχιών ανθρώπων και θηρίων. Ή μήπως και αυτές οι δολοφονίες δεν είναι καρπός του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού; ή τελικά ο πολιτισμός, αρκεί που είναι και ορίζεται ως «πολιτισμός» για να μην υπόκεινται σε κριτική; Η «σκοταδιστική» Ορθόδοξη Εκκλησία μέσα στους ναούς της δεν σκότωσε ποτέ κανένα για να «εκπολιτίσει» τα πλήθη - πιστούς της με θεάματα. Οι παγανιστές όμως της πάλαι Ελλάδας και Ρώμης το έπραξαν απλόχερα στα θέατρά τους. Αυτό όμως δεν μειώνει τον «πολιτισμό» τους που τυγχάνει «ανωτερότητας» απέναντι στον «σκοταδισμό» της Εκκλησίας που εναντιώθηκε σε τέτοιες συμπεριφορές συνοδικά με τον Μ. Κωνσταντίνο. Για τέτοια μεγέθη ιστορικής υποκρισίας μπορεί να μιλά ο καθείς. Σήμερα πόσο νόμιμο θα μπορούσε να ήταν ένα θέατρο μέσα στο οποίο επιτρέπονται σφαγές και εκτελέσεις ζώων, και ακόμη χειρότερα ανθρώπων, προς τέρψη παγανιστών θεατών; και αυτή η αντίθεση είναι μερική διότι ένα επίσης απέραντο ψέμα που συντηρείται και διαδίδεται από τα προπαγανδιστικά παγανιστικά έντυπα συνεχώς και μετά μανίας από κάθε πένα ασχέτου με το θέμα, είναι πως στο Βυζάντιο καταργήθηκε το θέατρο. Κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να μελετήσει ή δεν ενδιαφέρεται άλλωστε να ενημερώσει τους αναγνώστες του πως στο Βυζάντιο το θέατρο απόκτησε άλλη χροιά και δεν καταργήθηκε ποτέ. Οι λεπτομέρειες παρακάτω.

Αριστερά: Το Ασκληπιείο της αρχαίας Περγάμου. Όπως φαίνεται και στην εικόνα, το θεραπευτήριο περιβαλλόταν από επιβλητικό θέατρο και από άλλες εγκαταστάσεις. (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά θέματα, τεύχος 44, σελίδα 24)

Δεξιά: Το εντυπωσιακό θέατρο της αρχαίας Περγάμου, στην πλαγιά του λόφου της ακρόπολης της αρχαίας πόλης. (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά θέματα, τεύχος 44, σελίδα 35)

ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΟ

Το Διονυσιακό και Απολλώνιο στοιχείο

Οι νεοειδωλολάτρες, που χαρακτηρίζονται και παγανιστές, πολλές φορές ισχυρίζονται ότι ο Χριστιανισμός ευθύνεται για την καταστροφή του Διονυσιακού στοιχείου του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και ο έτσι ο Χριστιανισμός κατέστρεψε “τήν χαρά της ζωής, το γέλιο, τον έρωτα, το θέατρο και εν γένει την πλήρη κατάφαση της ζωής, που ζούμε εδώ και τώρα”.

Ο Φώτης Σχοινάς σε ένα σπουδαίο κείμενο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Σύναξη” έχει ανατρέψει αυτές τις απόψεις υποστηρίζοντας δύο πράγματα.

Πρώτον, ότι το Διονυσιακό στοιχείο δεν είναι το μόνον στοιχείο που διακρίνει το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, γιατί μαζί με αυτό υπάρχει και το Απολλώνειο στοιχείο. Μάλιστα ο Νίτσε στο βιβλίο του “η γένεση της τραγωδίας” αναφέρεται σε αυτήν την δυαδικότητα του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Συγκεκριμένα γράφει ο Φώτης Σχοινάς: “Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα συντίθεται από δύο στοιχεία: το Διονυσιακό και το Απολλώνειο. Το Απολλώνειο στοιχείο είναι ο κόσμος του φωτός, της γαλήνης, της λογικής, της ηθικής τάξεως του κόσμου. Το Διονυσιακό στοιχείο είναι ο κόσμος του έρωτα, του πάθους, της ηδονής, του γέλωτος, του κρασιού, του οργασμικού ξεφαντώματος. Το Απολλώνειο στοιχείο εκπροσωπείται από το έπος, το Διονυσιακό στοιχείο από την λυρική ποίηση. Σύνθεση και των δύο αποτελεί η αρχαία ελληνική τραγωδία”.

Δεύτερον, δεν είναι ο Χριστιανισμός που κατέστρεψε το Διονυσιακό στοιχείο, αλλά οι αρχαίοι φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτωνας, ο οποίος επρέσβευε ότι “ο αισθητός κοσμος είναι απείκασμα του αιωνίου κόσμου των ιδεών”. Σκοπός του ανθρώπου είναι, κατ’ αυτόν, το να επεκτείνεται στον πραγματικό κόσμο των ιδεών, και όχι στο απείκασμα, στο είδωλον, την απομίμηση. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο στην Πολιτεία του Πλάτωνα “δέν έχουν καμμιά θέση οι ποιητές, τραγικοί και κωμικοί, διότι απλούστατα το δραματικό έργον τους είναι μίμηση της παρούσης ζωής, η οποία με την σειρά της είναι μίμηση της αιωνίου ζωής των ιδεών”. Όσοι καταγίνονται με την τέχνη, κατά τον Πλάτωνα, είναι μιμητές ειδώλων της αρετής και γενικά “η τέχνη είναι επικίνδυνη για την παιδεία, επειδή κάνει τον άνθρωπο να λησμονήση τον εαυτό του και να εγκολπωθή ένα ήθος που δεν ταιριάζει στην ευσχημοσύνη και την κοσμιότητα”.

Επομένως, δεν είναι ο Χριστιανισμός που κατέστρεψε το Διονυσιακό στοιχείο, την χαρά, το θέατρο, την τέχνη. Άλλωστε ο Νίτσε καταλογίζει στον Πλάτωνα την “εκλογίκευση” και “ηθικοποίηση” του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Αντίθετα μάλιστα ο Χριστιανισμός καλλιέργησε όλον τον πολιτισμικό τρόπο ζωής του ανθρώπου, συνδύασε ολοκληρωμένα και ουσιαστικά όλα τα στοιχεία που αποτελούν την ζωή και την συμπεριφορά του ανθρώπου. Στην Ορθοδοξία δεν πιστεύουμε στις ιδέες του Πλάτωνα, ούτε και στην απολυτοποίηση της παρούσης ζωής, αλλά ζούμε τον άριστο συνδυασμό λογικής και συναισθήματος, χαράς και λύπης, παρούσης ζωής και εσχατολογικής προσδοκίας. Ο αληθινός Χριστιανός δεν ζη διασπάσεις στην ζωή του, αλλά ο ίδιος αναγεννάται πνευματικά και στην συνέχεια αισθάνεται ότι ζη σε μία ανακαινισμένη κτίση, σε ένα αγιασμένο περιβάλλον. Απολαμβάνει τα πάντα με την δύναμη και την ενέργεια του Θεού. Δεν πάσχει από στερήσεις, αλλά πάσχει την καλήν αλλοίωση, την θέωση και τον αγιασμό.

Τα ερείπια του ρωμαϊκού θεάτρου της Νικόπολης, η οποία δέχθηκε δύο επιθέσεις των Γότθων στα μέσα του 3ου αιώνα. (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά θέματα, τεύχος 44, σελίδα 61)

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

Το εν Αθήνα θέατρο του Διονύσου. (Πηγή: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Θ΄, σελ. 411)

[Αρχαιολ.] Βρίσκεται κατά την Ν. κλιτή της Ακροπόλεως, σε χώρο όπου στην αρχαιότητα ήταν αφιερωμένος εις τον θεό Διόνυσο. η σημερινή μορφή του θεάτρου, η οποία αποκαλύφθηκε κατόπιν των ανασκαφών της Αρχαιολογικής Εταιρείας και της αν Αθήνας Γερμανικής αρχαιολογικής Σχολής (1876 1895), είναι αποτέλεσμα αλλολοδιαδόχων ανά τους αιώνες μετασκευών αυτού. Αρχικά δεν υπήρχε παρά μόνο η ορχήστρα, η οποία ήταν κυκλική, όπως αποδείχθηκε δια της μεταγενέστερης ανασκαφής του Δαίπερφελδ, διάφορος επομένως της σημερινής και μεγαλύτερη, έχουσα διάμετρο περίπου 24 μέτρων. Οι θεατές κάθονταν επί των υψωμάτων των βράχων, συν τω χρόνω προστέθηκαν ξύλινες σιερές καθισμάτων, αποτελώντας το πρώτο υποτυπώδες «κοῖλον» του θεάτρου. Το σκηνικό συγκρότημα επίσης επί μακρό ήταν ξύλινο και κινητό. Αυτή ήταν η μορφή του θεάτρου και κατά τον Ε΄ αιώνα π.Χ., όταν διδάσκονταν οι τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευρυπίδη. Κατά τον Δ΄ αιώνα άρχισε η κατασκευή των λίθινων ειδωλίων (του κοίλου), η οποία αποπερατώθηκε επί άρχοντα Λυκούργου (338 326 π.Χ.). Το κοίλο του θεάτρου δεν υπέστη σημαντικές τροποποιήσεις μεταγενέστερα. Έχει μέγιστο πλάτος 100 περίπου μέτρα και βάθος 90 και αποτελείται από 78 σειρές καθισμάτων (βαθμιδών), οι οποίες διακοπτόμενες από δύο διαζώματα απάρτιζαν τα τρία τμήματα αυτού, εξ ων τα δύο σώζονται οπωσδήποτε καλά μέχρι σήμερα, ενώ το ανώτατο, φθάνει μέχρι του βράχου της Ακρόπολης, όπου το μικρό εκκλησάκι, καταστράφηκε. Περιελάμβανε δε άνετα περί τους 17.000 θεατές. Δια των καθέτων κλιμάκων το κοίλον είναι διαιρεμένο σε «κερκίδας», οι οποίες κάτω είναι δεκατρείς αντιστοιχώντας προς τις δέκα φυλές της Αττικής, των τριών κεντρικών προορισμένων διό τους πρυτάνεις, τους έφηβους και τους ξένους, στα άνω δε διαζώματα ήσαν περισσότεροι. Η πρώτη σειρά των καθισμάτων αποτελείται από 67 μαρμάρινους θρόνους προορισμένους διά τους Ιερείς και άρχοντας και φέροντας εγχάρακτο το αξίωμα του δικαιούχου.

Το θέατρο του Διονύσου κατά την αρχαιότητα (Κάτοψις και τομή από Β προς Ν).

1) αρχαίος ναός β΄) Θεμέλιος τοίχος του παλαιού ρωμαϊκού λογείου 12) Θυμέλη

2) αίθουσα της στοάς 7) Προσκήνια και παρασκήνια του Α΄ αιώνα π.Χ. 13) Υδραγωγείο

5) Παρασκήνια 10) Θρόνος του ιερέα του Διονύσου Ελευθερέα

6) Προσκήνιο του Δ΄ αιώνος 11) Αυτοκρατορικό θεωρείο (Πηγή: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Θ΄, σελ. 411)

Εις το κέντρο επισημότερος όλων είναι ο θρόνος του ιερέως του Διονύσου Ελευθερέως. Προ των θρόνων υπάρχει χάνδαξ αποχετευτικός των υδάτων, το δε σήμερον υπάρχον περί την ορχήστρα στηθαίο καθώς και η πλακόστρωση αυτής είναι πολύ μεταγενέστερες προσθήκες των αυτοκρατορικών ρωμαϊκών χρόνων, όταν όχι μόνο μονομαχίες αλλά και λεμβοδρομίες ακόμη γίνονταν εντός της ορχήστρας καταλλήλως διασκευαζομένης. Αντιθέτως προς το κοίλον, η «σκηνὴ» υπέστη πολλές διασκευές, επί Νέρωνας δε προστέθηκε και το προ αυτής «λογεῖον», το οποίο κατέλαβε μέρος της ορχήστρας, η οποία δεν ήταν πλέον κυκλική, αλλά ημικυκλική ή πεταλοειδής. Ενώ δε άλλοτε επί της ορχήστρας κυρίως δίδονταν οι παραστάσεις, κατά τους χρόνους τούτους αυτή μεταβλήθηκε σε πλατεία θεάτρου υπό την σημερινή έννοια, κάθονταν δηλαδή και εκεί θεατές. Τέλος κατά τον Γ΄ ή Δ΄ μ. Χ. αιώνα, επί Φαιδρού άρχοντος, γίνονταν και άλλη διασκευή στο τμήμα αυτό, κατά τρότο όμως εντελώς ακαλαίσθητο. Την πρόσοψη του λογείου στολίζουν ακόμη και σήμερα κλασσικίζοντα ανάγλυφα των χρόνων του Νέρωνα, με παραστάσεις αναφερόμενος στον μυθολογικό κύκλο του Διονύσου, σε μερικές μορφές των οποίων αναγνωρίζουμε την απομίμηση γνωστών κλασσικών προτύπων. Το θέατρο του Διονύσου, όπως και όλα τα κλασσικό θέατρα, ήταν ακάλυπτο.

Πηγή: Μηλιάδης Γ., Έφορος αρχαιοτήτων, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Θ΄, σσ. 411 412

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η ΑΡΧΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΙΣ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ

Αυτοκρατορικό θεωρείο στον Ιππόδρομο (Οβελίσκος Θεοδοσίου Α΄, Κωνσταντινούπολης) (Πηγή: Περιοδικό Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 75, Ι.Μ. Ζατζηφώτης, άρθρο «Το θέατρο στο Βυζάντιο», σελ. 45)

Όποτε γίνεται λόγος για την βυζαντινή λογοτεχνία, ακούμε να ομιλούν για υμνογράφους και ποιητές, για ιστορικούς και χρονογράφους, για ρήτορες και για γραμματικούς, καθώς και για επιστολογράφους. Και γεννάται το ερώτημα: «Δεν είχε θεατρικούς συγγραφείς το Βυζάντιο; Δεν είχαν θέατρο οι Βυζαντινοί;» Στο ερώτημα αυτό θα προσπαθήσει να δώσει απάντηση το άρθρο αυτό. Όπως είναι γνωστό, οι αρχαίοι Έλληνες όχι μόνο καλλιέργησαν τον θεατρικό λόγο, αλλά και ανέδειξαν συγγραφείς, όπως ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης, ο Αριστοφάνης κ.ά., οι οποίοι κατέχουν κορυφαίοι θέση στο παγκόσμιο θέατρο. Η λαμπρή αυτή παράδοση δεν συνεχίσθηκε στο Βυζάντιο. Βέβαια, στα πρώτα ιδίως χρόνια, δίνονταν παραστάσεις αρχαίων δραμάτων, ενώ τα κείμενα της αρχαίας δραματουργίας δεν έπαυσαν ποτέ να μελετώνται και να διδάσκονται. Όμως οι παραστάσεις με τον καιρό αραίωσαν και τελικά σταμάτησαν, γιατί η Εκκλησία είχε σοβαρούς λόγους να αντιδρά στην παράσταση αρχαίων δραμάτων, τα οποία εξυμνούσαν τους θεούς των Εθνικών. Οι εκκλησιαστικοί άνδρες αποκαλούσαν τις παραστάσεις αυτές «σατανικὴν πομπὴν» και «προτροπὴν αἰσχρότητος» και τις καταπολεμούσαν. Έτσι την θέση τους πήραν στα λαϊκά θεάματα, τα μιμοδράματα. Σχετικά, ο Φαίδων Κουκούλες, στο μνημειώδες σύγγραμμα του «Βυζαντινῶν βίος καὶ πολιτισμός», μας πληροφορεί:

«Αρχαία δράματα κατά τους μεταγενεστέρους χρόνους εξακολουθούσαν να παριστάνουν οι ορχήστρες, οι και θαυματοποιοί καλούμενοι, μη ομιλώντας, αλλά μόνον δια των κινήσεων των μελών του σώματος και του χορού. Αυτοί, κατ’ αντίθεσιν προς τους μίμους, λάμβαναν τις υποθέσεις των παραστάσεων των εκ της μυθολογίας ή εκ των ομηρικών επών, παριστάνοντας εκ παραλλήλου βασιλείς και ιατρούς και φιλοσόφους και ρήτορας. Εννοείται ότι κατά των ορχηστρών τούτων, των οποίων οι παραστάσεις άρεσαν στον λαό, υπήρχε μεγάλη κατακραυγή εκ μέρους των εκκλησιαστικών ανδρών, οι όποιοι τους θεωρούσαν ως λύμη της κοινωνίας, προτρέποντες τους νέους ν’ απέχουν των άτοπων των θαυματοποιών επιδείξεων. Όταν στα βυζαντινά κέντρα άρχισαν να ατονούν οι παραστάσεις των αρχαίων δραμάτων και κωμωδιών, και τούτο γίνονταν στην Ανατολή από τον πέμπτο μ.Χ. αιώνα, οπότε οι Πέρσες άρχισαν να δηώνουν τις ελληνικές επαρχίες, και έπειτα μετά την κατά το 526 περικοπή υπό του Ιουστινιανού των θεατρικών δαπανών, προς δε και του πολέμου της Εκκλησίας, επικράτησαν επί της σκηνής και έτερπαν οι από της Ρωμαϊκής εποχής γνωστοί μίμοι, παίζοντας και των αρχαίων κωμικών έργα, αλλά και κωμικές σκηνές εκ του καθ’ ημέρα βίου αναπαριστώντες, με κύρια πρόσωπα ιατρούς, ρήτορες, υπηρέτες, καπήλους και, πλην άλλων, συνήθως τον μοιχόν».

Με αφορμή το βιβλίο του Γρηγόριου Παπαμιχαήλ «Εκκλησία και Θέατρον», που είδε το φως στην Αλέξανδρεια, ο μεγάλος Αλεξανδρινός ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης έγραψε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο, που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο 1918 στο αλεξανδρινό περιοδικό «Γράμματα». Στο άρθρο αυτό ο Καβάφης διατυπώνει πολύ εύστοχες απόψεις για το θέατρο στο Βυζάντιο. Ανάμεσα σε άλλα, γράφει: «Η στάσις των αρχαίων Χριστιανών διδασκάλων δεν με ξαφνίζει, αλλά ένα πράγμα αρκετά περίεργον αξίζει να σημειωθή -το πόσον ήσαν πεπεισμένοι περί της επιρροής (βλαβερής κατ’ αυτούς), την οποίαν το θέατρον εξασκούσεν επί των θαμώνων του· το πόσον ζωηρήν εντύπωσιν απεκόμιζαν οι θεαταί από την παράστασιν. Οι Χριστιανοί διδάσκαλοι πιθανώτατα να είχαν δίκιο είς τόν χαρακτηρισμό των παραστάσεων ως λάγνων αλλά μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι ηθοποιοί οι ικανοί να κάμουν τόσο δυνατή εντύπωσιν -ως μας την περιγράφουν οι διδάσκαλοι- θα ήσαν πολύ καλοί τεχνίται». «Δεν πρέπει να νομίσουμε», συνεχίζει ο Αλεξανδρινός ποιητής, «ότι η απαγόρευσις των διδασκάλων της Εκκλησίας εις το να προσέρχονται εις τα θεάματα οι καλοί Χριστιανοί δεν εγέννησε διαμαρτυρίες. Διάφοροι δυσανασχετούσαν. Πού της Αγίας Γραφής -έλεγαν- γέγραπται περί τούτου; Πού απαγορεύεται; Μη τοι ο Ηλίας δεν παρουσιάζεται ως διφρηλάτης του Ισραήλ, και αυτός δ’ ο Δαυίδ δεν εχόρευσεν ενώπιον της Κιβωτού; Δεν αναγινώσκομεν δ’ εν αυτή περί ψαλτηρίων και σαλπίγγων, περί τυμπάνων και αυλών, περί κιθάρας και χορών;».

Τις ρίζες του θρησκευτικού θεάτρου θα τις αναζητήσωμε στον 4ο αιώνα μ.Χ. Τότε ο επίσκοπος Πατάρων Μεθόδιος έγραψε το «Συμπόσιον τῶν δέκα παρθένων». Στο έργο αυτό, που διαδραματίζεται στον κήπο της Αρετής, δέκα παρθένες εγκωμιάζουν την παρθενία και στο τέλος όλες μαζί αναπέμπουν ύμνο προς τον Θεό. Τον 5ο αιώνα μ.Χ., ο Σελευκείας Βασίλειος γράφει ένα δράμα με θέμα την ζωή του οσιομάρτυρος Θέκλη. Μετά, ο Δαμασκηνός δραματουργεί την Σωσάννα και ο Στέφανος ο Σαββαΐτης τον θάνατο του Χριστού. Όμως το θρησκευτικό θέατρο ακμάζει και αναπτύσσεται στον 8ο αιώνα. Κύριο θέμα του είναι η ζωή του Χριστού και έχει την αρχή του στην παλαιοτάτη συνήθεια να αναπαρίσταται η είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα. Το Σάββατο του Λαζάρου ο πατριάρχης Ιεροσολύμων πήγαινε μετά το μεσημέρι στο Όρος των Ελαιών. Εκεί έψελναν ύμνους και διάβαζαν την περικοπή του Ευαγγελίου, όπου γινόταν λόγος για την είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα. Μετά άρχιζε η μεγαλοπρεπής πομπή από το Όρος στα Ιεροσόλυμα, όπου έπαιρναν μέρος πολλά παιδιά και πλήθος λαού με κλαδιά χουρμαδιάς. Πάνω σε πώλο όνου ακολουθούσε ο πατριάρχης, που παρίστανε τον Χριστό, και δώδεκα ιερείς, που παρίσταναν τους Δώδεκα Αποστόλους και μαθητές. Ενώ η πομπή προχωρούσε, ακουγόταν: «Ὡσανὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἑρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου».

Ο βατικανός ελληνικός κώδικας του 13ου αιώνος, που μελετήθηκε από τον μεσαιωνοδίφη Σπυρίδωνα Λάμπρο, μας παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο γίνονταν οι θρησκευτικές παραστάσεις. Το κείμενο αυτό, που, μετά τον Λάμπρο, εξέδωσε και ο Βόγκτ, είναι γραμμένο στην δημοτική και πιθανώς αντιγράφει κείμενο του 10ου αιώνος. Το κείμενο αποτελείται από εννέα δράματα, τα εξής: «Ἡ ἔγερσις τοῦ Λαζάρου», «Ἡ Βαϊοφόρος», «Ἡ Τράπεζα», «Ὁ Νιπτήρ», «Ἡ προδοσία», «Ἡ ἄρνησις τοῦ Πέτρου», «Ἡ ἐξουθένωσις τοῦ Ἡρώδου», «Ἡ Σταύρωσις» και «Ἡ ψηλάφησις». Στις παραστάσεις αυτές πρέπει να προστεθεί και η «Εἰς Ἅδου κάθοδος». Όπως, μας πληροφορεί το κείμενο του 13ου αιώνος, τα γεγονότα παριστάνονταν όπως περιγράφονται στα Ευαγγέλια, με κατάλληλη σύνδεση των σχετικών κομματιών, στα όποια προσέθεταν χωρία από τα απόκρυφα Ευαγγέλια. Οι ηθοποιοί απέδιδαν το διαλογικό μέρος με προσθήκες και ηθοποιοί. Από τις βυζαντινές θρησκευτικές παραστάσεις, την μεγαλύτερη διάδοση είχε εκείνη του Νιπτήρος, που την ζωγράφιζαν στον νάρθηκα των ναών και γινόταν την Μεγάλη Παρασκευή. Η παράσταση αυτή είχε διατηρηθεί ως τελευταία στην Ζάκυνθο και στην Μάδυτο και παλαιότερα στην Καππαδοκία. Σήμερα γίνεται ακόμη, στο Ιερό νησί της Πάτμου και στα Ιεροσόλυμα. Στην Πάτμο ο ηγούμενος πλένει τα πόδια δώδεκα μοναχών και στα Ιεροσόλυμα ο πατριάρχης τα πόδια δώδεκα αρχιμανδριτών.

Σκηνή μιμοδράματος σε δίπτυχο του 6ου αι. μ.Χ. (Λούβρο). Από τα αλόγα φαίνεται ότι παιζόταν σαν Ιντερμέδιο στις ιπποδρομίες. Κάτω: σκηνή τσίρκου στον Ιππόδρομο. (Πηγή: Περιοδικό Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 75, Ι.Μ. Ζατζηφώτης, άρθρο «Το θέατρο στο Βυζάντιο», σελ. 46)

Από διάφορες πηγές και ιδίως από χρονογράφους, πληροφορούμεθα ότι η τελετή του Νιπτήρος γινόταν και στα ανάκτορα, και μάλιστα στον βασιλικό θάλαμο, όπου ο αυτοκράτωρ έπλενε τα πόδια δώδεκα πτωχών, ενώ απαγγελλόταν από το Ευαγγέλιο η περικοπή «Καὶ ἤρξατο νίπτειν τοὺς πόδας τῶν μαθητῶν». Μετά την τελετή, ο αυτοκράτωρ έδινε στους πτωχούς νομίσματα σε ανάμνηση των τριάκοντα αργυρίων, αμοιβή που πήρε για την προδοσία, ο Ιούδας. η λεπτομέρεια αυτή έχει ως σήμερα διατηρηθεί στην τελετή της Πάτμου. Συχνά, τα θρησκευτικά δράματα έπαιρναν την υπόθεσή τους από την Παλαιά Διαθήκη. Ο επίσκοπος της Κρεμώνης Λιουτπράνδος, που πήγε στην Κωνσταντινούπολη ως πρεσβευτής επί Νικηφόρου Φωκά, αναφέρει ότι στις 20 Ιουλίου στον ναό της του Θεού Σοφίας «οἱ κοῦφοι Γραικοὶ πανηγυρίζουν διὰ θεατρικῶν θεαμὰτων τὴν εἰς τοὺς οὐρανοὺς ἀνάβασιν τοῦ προφήτου Ἠλιοῦ», μαρτυρία που επιβεβαιώνει το 1389 ο Ρώσος περιηγητής Σμολιάνιν. Λίγα έτη πριν από την πτώση, ο Γάλλος περιηγητής ντε λα Μπροκιέρ αναφέρει ότι παρακολούθησε στην Κωνσταντινούπολη επί μια ολόκληρη ημέρα την παράσταση των Τριών Παίδων εν καμίνω. Οι τρεις αυτοί παίδες είναι ο Αζαρίας, ο Ανανίας και ο Μισαήλ και είχαν ριχθεί επί Ναβουχοδονόσορος στην κάμινο, όπου κάηκαν, γιατί αρνήθηκαιν να λατρεύσουν το άγαλμα του εχθρού τους.

Στα οράματα αυτά δεν έπαιζαν κληρικοί, αλλά λαϊκοί με κάποια θεατρική ικανότητα. Το κείμενο, για το όποιο έγινε λόγος, αναφέρει ότι ο διευθυντής της παραστάσεως ο σκηνοθέτης θα λέγαμε σήμερα, οφείλει «ἐκλογὴν ποιήσασθαι τῶν προσώπων καὶ καταστῆσαι τοιαῦτα πρόσωπα τὰ δυνάμενα ὑποκρίνεισθαι καὶ μιμεῖσθαι τὰ πρωτότυπα πρόσωπα, ἀλλὰ καὶ ἐπισταμένους γράμματα». Το ίδιο κείμενο συμβουλεύει σε άλλο σημείο: «Οἱ παίζοντες ἂς προσέχωσιν ἵνα μὴ προσκόπτη ἢ περισκόπτη ὁ εἰς τὸν ἕτερον καὶ γένηται σύγχυσις καὶ νὰ μὴ ποιῆ ἕκαστος τι καὶ λέγη τῶν κινούντων τοὺς θεωροῦντας εἰς γέλωτα». Στις θρησκευτικές αυτές παραστάσεις γνωρίζομε ότι οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν και μηχανικά μέσα. Ο Θεσσαλονίκης Συμεών αναφέρει ότι τον 15 αιώνα για την παράσταση των Τριών Παίδων, κτιζόταν κάμινος, μέσα στήν οποία άναβαν, αντί φωτιάς, λαμπάδες και έκαιγαν θυμιάματα. Όταν ψαλλόταν το «Ὁ δὲ ἄγγελος Κυρίου συγκατέβη ἅμα τοῖς παισὶ τοῖς περὶ τὸν Ἀζαρίαν εἰς τὴν κάμινον», κατέβαζαν από την οροφή, με ένα μηχάνημα, ομοίωμα αγγέλου. Οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν επίσης βροντείο στην παράσταση της Αναστάσεως και άλλα τεχνικά μέσα.

Πολύ αργότερα, κατά τον Μεσαίωνα, δημιουργήθηκαν τα λεγόμενα μυστήρια. Πρέπει, κατά πρώτο λόγο, να πούμε ότι τα μυστήρια αυτά είχαν πολύ μεγάλη έκταση. Το «Μυστήριο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης» έφθανε τους 50.000 στίχους, το «Μυστήριο τῶν Ἁγίων Παθῶν» τους 35.000 και το «Μυστήριο τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων» τους 60.000 στίχους.

«Ευρισκόμεθα», γράφει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ρώμης Γεώργιος Ζώρας, «εις μίαν εποχήν κατά την οποίαν η λατινική γλώσσα δεν ήτο προσιτή εις τον πολύν λαόν. Ως εκ τούτου δυσχερής καθίστατο η παρακολούθησις της Θείας Λειτουργίας, ήτις ως γνωστόν εγίγνετο και γίνεται ακόμη σήμερον εις την λατινικήν γλώσσαν. Διά να καταστήσουν περισσότεραν ζωηράν την εικόνα των λειτουργικών πράξεων και διά να φέρουν πλησιέστερον εις τας μάζας το νόημα της λειτουργικής μυσταγωγίας, οι κληρικοί της Δύσεως απεφάσισαν να εισαγάγουν εκφραστικάς τινάς σχηματοποιίας και διάλογους τινάς σχετικούς προς το τελούμενον μυστήριον. Τοιουτοτρόττως π.χ. κατά την τελετήν των Χριστουγέννων όπισθεν της Αγίας Τραπέζης ετοποθετείτο φάτνη, πλησίον της οποίας διεκρίνετο η μορφή της Θεοτόκου. Αφ’ υψηιλού πεδίου κάποιος, τον άγγελον παριστάνων, ανήγγειλλε την γέννησαν του Χρίστου, ενώ άλλα παιδιά εκ του θόλου του ναού έψαλλον το «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ», οι δε ποιμένες προέβαινον ψάλλοντες «Καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη».

Ανάλογες τελετές γίνονταν το Πάσχα και τις άλλες μεγάλες εορτές. Κατά την λειτουργία της Αναστάσεως, αντί να διαβάζουν απλώς το Ευαγγέλιο, στεκόταν κοντά στην Άγια Τράπεζα άγγελος Κυρίου, ο οποίος ανήγγελλε την Ανάσταση του Χριστού στις Μαρίες, που έρχονταν για να προσευχηθούν στον τάφο του Ιησού. Ο διάλογος θα γινόταν κάπως έτσι:

Άγγελος: «Οὐκ ἔστιν ὧδε, Ἀνέστη, ὡς προεῖπεν, ὑπάγετε καὶ ἀναγγείλατε ὅτι ἠγέρθη ἐκ νεκρῶν».

Με τον καιρό, οι σύντομες οι μικρές αυτές ερωταποκρίσεις εξελίχθηκαν στο λειτουργικό δράμα, πού γινόταν μέσα στον ναό. Αργότερα, τα λειτουργικά δράματα απέκτησαν μεγαλύτερες διαστάσεις και συγκέντρωναν περισσότερους θεατές. Ο χώρος των ναών δεν επαρκούσε και τα δράματα δεν τα έγραψαν μόνο κληρικοί, αλλά και λαϊκοί εμπνεόμενοι από θρησκευτικά αισθήματα. Έτσι ανεξαρτητοποιηθήκαν από την Λειτουργία και έγιναν αυτοτελείς παραστάσεις. Τελικά, απομακρύνθηκαν από τον εκκλησιαστικό χώρο και διατήρησαν μόνο τον θρησκευτικό τους χαρακτήρα, αποβάλλοντας κάθε λειτουργικό στοιχείο. Οι παραστάσεις διαρκούσαν πολλές ημέρες και απαιτούσαν πολλούς κόπους και έξοδα. Όπως φαίνεται, ενθουσίαζαν ιδιαίτερα τα λαϊκά στρώματα και συχνά παρατηρούνταν περιπτώσεις συμφορήσεως. Στα δράματα αυτά έπαιρναν μέρος άτομα από όλα τα κοινωνικά στρώματα, που θεωρούσαν την συμμετοχή τους στις παραστάσεις ιδιαίτερη τιμή.

Αν και η λογοτεχνική αξία των δραμάτων αυτών είναι αμφίβολη, ωστόσο η συμβολή τους στην ανάπτυξη του μεταγενεστέρου θεάτρου είναι τεράστια. «Το μυστήριο», γράφει νεότερος μελετητής, «θέαμα Ιερό και κοσμικό μαζί, έκλεινε όλη την μυστικοπαθή θρησκευτικότητα, τους οραματισμούς, τις δεισιδαιμονίες, τον γεμάτο ευσέβεια υλισμό του, ακόμη και την σατιρική ροπή του μεσαιωνικού ανθρώπου. Τα θέματα του πάντα ήσαν αντλημένα από την Άγια Γραφή και πάντα έμεναν κοντά στο πνεύμα μιας στενής θρησκευτικής αντιλήψεως. Άφηνε, βεβαίως, κάποια ελευθερία στην ατομική εφευρετικότητα, δεν ανήκε όμως στην ατομική ποίηση. Δραματικό είδος προαισθητικό ομαδικό δημιούργημα της μεσαιωνικής κοινωνίας των Χριστιανών, είναι μεγαλόπρεποι, όπως τα έργα τα μεγάλα, τα οποία πλάθονται ι από την ομαδική ψυχή και φαντασία του λαού. Το μυστήριο, θέατρο και ταυτοχρόνως τελετή, ύμνος προς τον Θεό και γλέντι για τον λαό, ανέτειλε και έδυσε μαζί με το πνεύμα του Μεσαιωνισμού. Πλούσιο σε θεατρικό ρυθμό, έπλασε μια μεγάλη εποχή λαϊκού θεάτρου και καλλιέργησε το έδαφος για να ριζώσει το νεότερο θέατρο. Μέσα στον σκοτεινό μα και τόσο γόνιμο σε εσώτατους χυμούς Μεσαίωνα, το θρησκευτικό δράμα σμίλεψε όλα τα στοιχεία που κορυφώθηκαν στο σαιξπηρικό αριστούργημα. Προετοίμασε ένα κοινό ικανό να δεχθεί το μεθελληνικό δραματικό άνθισμα και ανέστησε μέσα στα θρησκευτικά θεάματα, έστω και προσκαίρως, την Ιερόπρεπη ατμόσφαιρα, η οποία κάποτε στην ελληνική ακμή στάθηκε ένα βασικό χαρακτηριστικό του θεάτρου. Ήλθε όμως η Αναγέννησης και διατάραξε την ιερά πνοή. Η χαρωπή διάθεσης της έδωσε βεβαίως νέες ικμάδες στην δραματική τέχνη, μα, καθώς ήταν πολέμια του μεσαιωνικού πνεύματος, εξαφάνισε την μεγαλόπρεπη, θρησκευτικότητα των μεσαιωνικών μυστηρίων».

Από την Δύση τα μυστήρια πέρασαν και στην Ανατολή, όμως προσέκρουσαν στην αντίδραση των Ορθοδόξων. Ο Μπόντ Μποβύ αναφέρει μιά σχετική απόπειρα στην Κύπρο κατά την εποχή του Λουζινιάν και ίσως σε αυτή να οφείλεται και ο θάνατος στην πυρά των Αγίων Ιωάννου και Κόνωνος το 1231.

Επίσης, ο Κωνσταντίνος Σάθας, στο «Ιστορικὸν Δοκίμιον περὶ τοῦ θεάτρου καὶ τῆς μουσικῆς τῶν Βυζαντινῶν» (Βενετία 1878), με βάση τον Θεοφύλακτο Σιμοκάττα, υποστηρίζει ότι οι Βυζαντινό1 είχαν μυστήρια. Καθώς γράφει: «Τοιαύτη παντομιμικὴ λατρεία ἦν πιθανῶς καὶ ἡ ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος Μαυρικίου (591) ἱδρυθεῖσα ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τῶν Βλαχερνῶν πανήγυρις τῶν Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, τήν ὁοποίαν ὁ Σιμοκάττας ἀποκαλλεῖ

θεανδρικὰ μυστήρια ἢ θεανδρικὴν πανδαισίαν: ἐν τῇ λιτανείᾳ ταύτῃ παρίστατο δ᾽ «ἐν μέσῶ τῆς ἐκκλησίας τῶν τροπαίων τὰ σύμβολα ἐπὶ τῶν ὤμων» περιφερόμενος».

Την άποψη αυτή την δέχθηκε και ο μέγας Γερμανός βυζαντινολόγος Κάρολος Κρουμπάχερ, την αρνήθηκε όμως ο κριτικός Ηλίας Π. Βουτιερίδης. Στην «Σύντομη Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» (1930) έγραψε: «Μα ο Σιμοκάττας δεν λέει τίποτε απ’ αυτά· μιλάει μόνο για τη δοξολογία και για τη γιορτή που έγινε στη Μαρτυρόπολη της Αρμενίας. Η θεανδρική πανδαισία του Σιμοκάττα είναι κι αυτή η αγία μετάληψη. Όταν ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος ετοιμαζότανε να πάει στην Αγχίαλο για να χτυπήσει τους Άβαρους και έγινε έκλειψη ήλιου, έκαμε παράκληση μαζί με το λαό στην Αγία Σοφία ολοήμερη και μετάλαβε «τῆς θεανδρικῆς μεττελέγχανε πανδαισίας», Σιμοκάττας V, 16, 8). Όσο για την πληροφορία, πως στη λιτανεία «παρίστατο καὶ ὀ ἐν τῷ μέσῳ τῆς ἐκκλησίας κλπ.», φτάνει να ειπούμε, ότι η φράση αυτή βρίσκεται μέσα στο λόγο, που έβγαλε ο δεσπότης στη Μαρτυρόπολη· είναι ρητορικό σχήμα ή πιο σωστά, ο ενθουσιασμένος από θρησκευτική πίστη δεσπότης, θέλοντας να κάμει τα λόγια του μια ωραία εικόνα, λέει «καὶ τὸν ἐγκαινιάζοντα βλέπω Χριστὸν ἐν μέσω της ἐκκλησίας κ.λ.π.», (Σιμοκάττας IV, 16, 21)».

Γεγονός πάντως είναι ότι οι Βυζαντινοί είχαν δικό τους θρησκευτικό θέατρο. Από τα περιφημότερα θρησκευτικά δράματα τους είναι το επιγραφόμενο «Στίχοι Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου εἰς τὸ σωτήριον πάθος τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ εἰς τὸν μαθητὴν Ἰούδαν, πῶς φιλήματι δολίω παρέδωκε τὸν Κύριον», που όμως είναι έργο μεταγενέστερο του 12ου αιώνος και όχι του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού. Το έργο αυτό τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1542 με τον τίτλο «Χριστὸς Πάσχων» και έτσι έμεινε γνωστό. Το θρησκευτικό αυτό δράμα αποτελείται από 2.640 τρίμετρους στίχους, εκτός από μερικούς ανάπταιστους. Η υπόθεσης του αρχίζει από τον Γολγοθά και τελειώνει με την Ανάσταση του Κυρίου. Κύριο πρόσωπο του έργου είναι η Παναγία. Γύρω της κινούνται πολλά δευτερεύοντα, ο Χριστός, ο Θεολόγος, ο Ιωσήφ ο Αριμαθείας, ο Νικόδημος, η Μαρία η Μαγδαληνή, ο Πιλάτος, αγγελιαφόροι, ένας άγγελος και η κουστωδία. Τον χορό απαρτίζουν δυο ημιχόρια γυναικών από την Γαλιλαία. Το έργο διδάχθηκε από το Εθνικό Θέατρο το 1964, σε ,μετάφραση του Θρασύβουλου Σταύρου.

Ο Νιπτήρ, που εικονίζεται εδώ, ήταν μια από τις γνωστές θρησκευτικές τελετές στο Βυζάντιο. (Τοιχογραφία στην Μαυριώτισσα της Καστοριάς). (Πηγή: Περιοδικό Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 75, Ι.Μ. Ζατζηφώτης, άρθρο «Το θέατρο στο Βυζάντιο», σελ. 48)

Ο ποιητής των αρχών του 16ου αιώνος Μαρίνος Φαλιέρος έγραφ ένα σύντομο δραματικό στιχούργημα 402 στίχων ,με την επιγραφή «Θρῆνος εἰς τὰ Πάθη καὶ τὴν Σταύρωσιν τοῦ Χριστοῦ». Ένα άλλο έργο ανάλογο, της ίδιας εποχής, στιχούργημα ανώνυμου Κρητικού, κολοβό όμως (σώζονται μόνο 1 12 στίχοι του), έχει τον τίτλο «Λόγοι Παρακλητικοὶ εἰς τὰ Πάθη τοῦ Χριστοῦ καὶ θρῆνος τῆς Θεοτόκου». Και οι δυο αυτοί ποιητές δίνουν σε διαλογικούς στίχους τις ευαγγελικές αφηγήσεις για την Σταύρωση τού Χριστού. «Οι στίχοι αυτοί», παρατηρεί ο καθηγητής Μανούσος Μανούσακας, «δεν ξέρουμε αν προορίζονταν για θεατρική παράσταση ή απλώς για διάβασμα».

Βυζαντινή «παντομίμος» σε ελεφαντόδοντο του 4ου αιώνος. (Μουσείο Βερολίνου). Στον 4ο αιώνα βρίσκονται οι ρίζες του βυζαντινού θρησκευτικού θεάτρου. (Πηγή: Περιοδικό Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 75, Ι.Μ. Ζατζηφώτης, άρθρο «Το θέατρο στο Βυζάντιο», σελ. 49)

Ως προς το κοσμικό θέατρο στο Βυζάντιο, ο Κάρολος Κρομμπάχερ, στην μνημειώδη του «Ιστορία της Βυζαντινής Λογοτεχνίας», μας πληροφορεί ότι «λείψανα του εξακολούθησαν ζώντα εν τω Ιπποδρόμιω και εν ομοίοις τόποις ουχί έντιμον πάντοτε βίον. Πόσον ολίγον υπό της ευκοσιμίας εδεσμεύοντο οι απόγονοι των Διονυσιαστών κατά τους χριστιανικούς αυτούς χρόνους ενώπιον των φιλήδονων κατοίκων των μεγαλουπόλεων δεικνύουν του Προκοπίου οι αφηγήσεις περί του προηγουμένου βίου της κατόπιν συζύγου του Ιουστινιανού Θεοδώρας. Ο Σάθας,, προς υποστήριξη της θεωρίας του περί της μη εκλιπούσης αρχαίας σκηνής, φέρει εις μαρτυρία τις επιφωνήσεις των φατριών τού ιπποδρόμου και του στρατού προς τον αυτοκράτορα, τις διαπομπεύσεις, ήτοι τους δημοσίους χλευασμούς, την υπό Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου περιγραφόμενη γοτθικήν κατά τα Χριστούγεννα παράσταση και τα όμοια. Μολονότι σε αυτά δεν δύναται τις ν’ αρνηθεί δραματικό τίνα χαρακτήρα, αλλά πας οφθαλμούς έχων βλέπει ότι πάντα ταύτα δεν είναι αποδείξεις της εν τοις βυζαντινοίς έτι χρόνοις υπάρξεως αληθούς θεάτρου. Ίσως κατά τον έκτον αιώνα εδώ και εκεί παριστάνοντο έτι δράματα της νεοτέρας κωμωδίας· αλλ’ εις τις προσπάθειας ταύτας έδωκε τέλος η εισβαλούσα βαρβαρότης, και ότε μετά τίνας αιώνας ανέζησεν αύθις η προς την αρχαίαν λογοτεχνίαν αγάπη, τόσον είχον μεταβληθή αι συνθήκαι του πολιτικού βίου, ώστε δεν ήτο δυνατόν πλέον να σκεφθώσιν περί της πρακτικής αναβιώσεως του αρχαίου θεάτρου. Όπως εν τη λογοτεχνία και εν παντί τω πνευματικώ βίω, τοιουτοτρόπως και εις τα θεατρικά πράγματα», έγραφε ο Κρουμπάχερ, «ανοίγει μέγα ρήγμα, μεταξύ αρχαιότητος και μέσου αιώνος η σκοτεινή από του εβδόμου μέχρι του ογδόου αιώνος περίοδος».

Σήμερα όμως, με βάση νεότερα πορίσματα της επστήμης, η αντίληψη για την περίοδο αυτή έχει μεταβληθεί. Σχετικά παραπέμπουμε τον ενδιαφερόμενο αναγνώστη στην μελέτη του ομοτίμου καθηγητού της Βυζαντινής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Νικολάου Τωμαδάκη «Ἡ δῆθεν μεγάλη σιγὴ τῶν Γραμμάτων ἐν Βυζαντίῳ (650 - 850)». Γεγονός πάντως παραμένει η έλλειψης κοσμικού θεάτρου και το λογικότερο είναι να την αποδώσουμε στην επίδραση της Εκκλησίας και στην αντίδρασή της στην συνέχιση του αρχαίου θεάτρου, ενός θεάτρου που υμνούσε τους θεούς των Εθνικών.

Οπωσδήποτε στις αρχές του 17ου αιώνος έχομε στην Κρήτη ένα άρτιο θρησκευτικό δράμα, την «Θυσία τοῦ Άβραάμ», το αριστουργηματικό έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου, που είχε ως πρότυπο τον «Ἰσὰχ» του Λουΐτζι Γκρότο (1586). Ο αλεξανδρινός κώδικας 366 -παραδίδει ανέκδοτο ηθικοδιδακτικό δραμάτιο του φωτισμένου πατριάρχη Μελετίου Πηγά, που καταγόταν από την Κρήτη. Το έργο, γραμμένο λατινικά και αρχαία ελληνικά, αποτελείται από δύο μέρη, χορικά. Στο πρώτο παρουσιάζονται υπό το όνομα του Έρμη οι αρετές και στο δεύτερο υπό το όνομα του Απόλλωνος οι Μούσες.

Στην Κρήτη, οι συγγράψεις ξεφεύγουν με τον καιρό από το θρησκευτικό δράμα και επεξεργάζονται πιο ελεύθερα θέματα. Έτσι αναπτύσσεται το θέατρο, που θα φθάσει στην ακμή του με τον «Ερωτόκριτο» και τα άλλα αριστουργήματα του Κρητικού Θεάτρου. Έτσι, στις αρχές του 16ου αιώνος, ο Ιωάννης Πικατόρος γράφει την «Ρίμα θρηνητικὴ εἰς τὸν πικρὸν καὶ ἀκόρεστον Ἅδην»», σε 563 ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους, της οποίας όμως δεν σώζεται το τέλος. Το ποίημα χρονολογείται μετά το 1519 και περιέχει στοιχεία ανάμικτα από τον αρχαίο κόσμο, την βιβλική διδασκαλία και την λαϊκή παράδοση. Ο ποιητής της «Ρίμας θρηνητικῆς» οραματίζεται στην αρχή ότι τον καταδιώκει ένας δράκος και, για να σωθεί, μπαίνει σε ένα σπήλαιο, από όπου κατεβαίνει στον Κάτω Κόσμο. Εκεί συναντά τον Χάρο, που τον ανεβάζει στο άλογό του και τον ξεναγεί στο βασίλειο του Κάτω Κόσμου. Με φρίκη βλέπει τους νεκρούς να κινούνται στερημένοι από κάθε γήινη απόλαυση. Τότε ο Χάρος αρχίζει να μιλά για την δημιουργία του κόσμου και συνεχίζει για το προπατορικό αμάρτημα και την έξωση του ανθρώπου από τον Παράδεισο. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή του Χάρου από τον Πικατόρο:

Στο τέλος του 16ου ή στις αρχές του 17ου αιώνος τοποθετείται η «Παλαιὰ καὶ Νέα Διαθήκη», εκτενέστατο ανώνυμο ποίημα άνω των 5.000 στίχων, που επαναλαμβάνει το θέμα του Πικατόρου με μορφή διαλογική ανάμεσα στον άνθρωπο και στον Χάρο. Η γλώσσα του έργου είναι εξελιγμένη και έχει έντονη δυτική επίδραση, ώστε μερικοί στίχοι να μας θυμίζουν την Κόλαση του Δάντη. Πέρα όμως από τις δυτικές επιδράσεις, τα έργα αυτά συνεχίζουν σαφώς την βυζαντινή παράδοση.

Πηγή: Ι.Μ. Ζατζηφώτης, Περιοδικό Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 75, άρθρο «Το θέατρο στο Βυζάντιο», σσ. 44 - 49

ΤΑ ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Θέατρο: Μυστήρια καλούνταν κατά τον μεσαίωνα τα λειτουργικά δράματα, τα οποία μετά την ανάμειξη σε αυτά λαϊκών στοιχείων και σκηνών ήκιστα ηθικοπλαστικών, μετεφέρθηκαν εκ των ναών, στα οποία στην αρχή παίζονταν, στα προαύλια αυτών και τα νεκροταφεία και εκείθεν στις οδούς. Οι νεότεροι Ιστορικοί του θεάτρου τα καθ’ άπασα την δυτική Ευρώπη κατά τον μεσαίωνα επικρατήσαντα μυστήρια, ανεξαρτήτως της ιδιαιτέρας αυτών ονομασίας την έλαβαν κατά τόπους (Mystere και Miracle στη Γαλλία, Miracle-Play και Mysterie στην Αγγλία, Passions Spiele στην Γερμανία, Laude, Devozione και Rappresentazione στην Ιταλία, Auto sacramentas στην Ισπανία), υποδιαιρούν σε βιβλικά δράματα, των οποίων οι υποθέσεις ελαμβάνονταν εκ της Παλαιάς και Νέας Διαθήκης, σε αγιογραφικά, των οποίων οι υποθέσεις λαμβάνονταν εκ του βίου της Παναγίας ή και των άλλων αγίων, και σε κοσμικά ή ανίερα, των οποίων οι υποθέσεις λαμβάνονταν εκτός της Αγίας Γραφής και της εκκλησιαστικής Ιστορίας. Κυρίως όμως μυστήρια καλούνταν τα έχοντα υπόθεση τα πάθη του Χριστού και άλλα επεισόδια αυτού. Ετέρα υποδιαίρεση των μυστηρίων είναι η στα βωβά ή παντομιμικά σε διαλογικά τοιαύτα. Τα πρώτα, επικράτησαν στην Γαλλία (στην Αγγλία καλούνταν Pageants) από τις αρχές του ΙΔ΄ αιώνα μέχρι τέλος του Ιστ΄, δίδονταν μεγαλοπρεπέστατα στους οδούς επί ευκαιρία βασιλικών ή άλλων εορτών, ήσαν δε είδος διαδοχικών πλαστικών εικόνων. Τα διαλογικά μυστήρια, τα κυρίως μυστήρια, παίζονταν στους παλιούς οδούς ή στις πλατείες επί ικριωμάτων, αποτελούμενων άλλοτε μεν εκ τριών πατωμάτων, από τα οποία το μεν ψηλότερο παρίστανε τον παράδεισο, το μεσαίο την γη και το τρίτο την κόλαση, άλλοτε δε εκ τριών χωρισμένων διαμερισμάτων διατεταγμένων οριζοντίως, από το οποία το μεν προς τα δεξιά του θεατού παρίστανε τον παράδεισο, το προς τ’ αριστερά την κόλαση και το μεσαίο την γη. Και εις μεν την πρώτη διάταξη ο παράδεισος παριστάνονταν διά χάρτινης σκηνογραφίας επί της οποίας «έπρεπε να υπάρχουν αειθαλή και καρποφόρα δένδρα», εις δε την δευτέρα ο παράδεισος είχε και υποσκήνιο μετά μηχανημάτων, με τα οποία εκτελούνταν «οι θαυμαστές εκπληκτικές αναβάσεις και καταβάσεις». Εις αμφότερες τις διατάξεις των ικριωμάτων ή κόλαση παριστάνονταν δι’ υπερμεγέθους στόματος αγρίου ζώου, ανοιγομένου και κλεισμένου κατά τις ανάγκες του παριστάμενου έργου. Μεταξύ του παραδείσου και της κολάσεως βρίσκονταν πάντοτε η γη, επί της οποίας υπήρχαν οικίες, ναοί, ανάκτορα κτλ., στις οποίες μεταφέρονταν εκάστοτε η δράσις κατά την διάρκεια της παραστάσεως. Οι παραστάσεις των μυστηρίων, την πρωτοβουλία των οποίων ανελάμβαναν οι ευγενείς και η δημοτική αρχή της πόλεως στην οποία θα τελούνταν, προετοιμάζονταν από μακρύ χρόνο, προαναγγελλόμενες δι’ εφίππου ή πεζής πομπής, δια της οποίας καλούνταν και οι βουλόμενοι να λάβουν μέρος σε αυτές ως υποκριτές. Την παραμονή δε τής παραστάσεως αναγγέλλονταν αυτή δι’ ετέρας εφίππου ή πεζής πομπής, στην οποία λάμβαναν μέρος πάντες όσοι θα έπαιζαν την επομένην, φέροντας και την ενδυμασία του ρόλου των. Κατά σταθμούς εκ των προτέρων (ορισμένους, τινές των ηθοποιών εξέθεταν την υπόθεση του παρασταθησομένου έργου, διαφήμιζαν δε συγχρόνως και τον πλούτο του σκηνικού διακόσμου. Οι ηθοποιοί πάντες ήσαν άρρενες, με τον καιρό όμως εμφανίστηκαν επί των Ικριωμάτων και γυναίκες, η πρώτη δ’ εμφάνιση αυτών σημειώθηκε το 1468 στο Μετς. Οι παραστάσεις διεξάγονταν κατ’ αρχάς άπαξ του έτους κατά την ημέρα της εορτής του προστάτη αγίου της πόλεως, στην οποία δίδονταν αυτές, μεταγενέστερα δε από το Πάσχα μέχρι των Αγίων Πάντων και τέλος καθ’ όλο το διάστημα του έτους. Η Ιστορική ακρίβεια των ενδυμασιών κατά τις παραστάσεις των μυστηρίων ήταν εντελώς άγνωστος· ούτως, ο υποδυόμενος τον Πιλάτο φορούσε πάντοτε σύγχρονο της εποχής της παραστάσεως στολή Ιππότη του τόπου εις τον οποίο ανήκε, ο υποδυόμενος τον Θεό στολή αυτοκράτορα ή πάπα με την τιάρα και η υποδυόμενη την Παναγία στολή μοναχής. Αλλά και οι αναχρονισμοί και η άγνοια της τε γεωγραφίας και ιστορίας έπαιζαν σπουδαιότατο ρόλο· ούτως, στο μυστήριο της Αγίας Βαρβάρας, η ηρωΐδα ανεγίνωσκε τα διηγήματα του Βοκκακίου, σε έτερο μυστήριο ο απόστολος Παύλος προλέγει το μέλλον του γαλλικού πανεπιστημίου, σε άλλο ο Διοκλητιανός παρουσιάζει ολόκληρη πυρβολαρχία, ο δε αυτοκράτωρ Αύγουστος μεταφράζει στην γαλλική γλώσσα λατινική τίνα επιγραφή. Μετά το τέλος της παραστάσεως, η οποία πολλάκις διαρκούσε επί πολλές ημέρες (μία τοιαύτη δοθείσα το 1536 στο Bourges διήρκεσε 40 ημέρας), καθόσον τα περισσότερα των μυστηρίων αποτελούνταν από χιλιάδες στίχους («αι πράξεις των Αποστόλων» των αδελφών Grebbon έφθαναν τις 50 χιλ.), οι ηθοποιοί πάντες, υπέρ τους τριακόσιους πολλάκις, μεθ’ όλων των θεατών μετέβαιναν στην πλησιεστέρα εκκλησία και ευχαριστούσαν τον Θεό, ο οποίος ηυδόκησε να τους χαρίσει μία τόσον εξαιρετική απόλαυση. Πρόδρομος απάντων των μυστηρίων της Ευρώπης υπήρξε το βυζαντινό «Ο Χριστός πάσχων». Ο Lintilhac αποδέχεται μεν ότι το βυζαντινό αυτό μυστήριο είναι το αρχαιότερο πάντων, φρονεί όμως ότι δεν υπήρξε ο πρόδρομος αυτών, καθόσον δεν φαίνεται να ήταν γνωστό στον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο προ των πεζών και έμμετρων μεταφράσεων αυτού, τις οποίες έκαμαν οι λόγιοι τής Αναγεννήσεως από των μέσων του ΙΣΤ΄ αιώνος. Έτερο ελληνικό μυστήριο του ΙΔ΄ αιώνος σε κρητική διάλεκτο είναι «Η θυσία του Αβραάμ» άγνωστου συγγραφέως.

Βιβλιογραφία

01. L. Petit de Julleville, Les Mysteres.

02. Eugene Lintilhac, Le theatre serieux du moyen age.

03. Onessime Leroy, 6tud.es sur les Mysteres (Paris 1887).

04. Em. Morice, Essai sur la raise en scene depuis les Mysteres jusqu’ au Cid.

05. Leon Gautier, Histoire de la poesie liturgique au moyen age (Paris 1886).

06. Wright, Early mysterie (London 1834).

07. Davidson, Studies in the english mystery plays (Newhaven 1893).

08. Hase, Das geistliche Schauspiel (Leipzig 1858).

08. Ales. D'Ancona, Origini del teatro iu Italia (Firenze 1872).

09. Las fiestas ecclesiasticas, Μαδρίτη (Συλλογή| Rivadeneya 1848).

Πηγή: Ν.Ι. Λάσκαρης, Θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός του θεάτρου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ιζ΄, σελ. 899

Μουσική: Η μουσική των μυστηρίων λαμβάνονταν ως επί το πλείστον εκ των αντιφώνων, ενίοτε οργάνων όμως και εκ των δημωδών ασμάτων. Κατ’ αρχάς απλώς φωνητική δεν άργησε να προσφύγει και στην συνοδεία των οργάνων, που αποτελούσαν πρωτογενή ορχήστρα, εκ σαλπίγγων, βυκανών, ασκαύλων ολκωτών σαλπίγγων, αρπών, λαούτων, τυμπανίων, μικρών αυλών, φορητών εκκλησιαστικών οργάνων κ.τ.λ. Η ορχήστρα αυτή δεν περιορίζονταν μόνο εις την συνοδεία· συχνάκις εξετέλει εν είδος σκηνικής μουσικής, ανήγγελλε την εμφάνιση από σκηνής των επισήμων προσώπων, ή έπαιζε την μουσική των χορών, ως π. χ. στο μυστήριο του «Πάθους», στο οποίο κατά το συμπόσιο του Ηρώδη η κόρη αυτού χορεύει μαυριτανικό χορό, ή στο μυστήριο του «Αγίου Λουδοβίκου», στο οποίο συναντάται αυτοτελής χορός εκ μεγιστάνων και δεσποινίδων της αυλής. Τα γνωστότερα εκ των μυστηρίων, των οποίων η χρήση παρετάθηκε καθ’ όλο τον ΙΣΤ΄ αιώνα, είναι: «Οι προφήτες», «Ο Ευαγγελισμός», «Η σφαγή των αθώων», «Η προσκύνηση των μάγων», «Οι τρεις Μαρίες», «Η Ανάσταση», «Οι φρόνιμες και οι μωρές παρθένοι» κ. ά. Υπήρχαν επίσης και τα κωμικά μυστήρια, όπως π. χ. «Ο κλεμμένος Εβραίος», είδος θρησκευτικής κωμωδίας, ως και η περίφημος «Εορτή των τρελλών η Εορτή του γαϊδάρου», η οποία γραφείσα αρχικά προς τιμήν του όνου, ο όποιος είχε φέρει επί των νώτων του την Παρθένα και τον Χριστό, κατέληξε στο τέλος σε χονδροειδή παρωδία, διατηρηθείσα, παρ’ όλα τα αναθέματα τής Εκκλησίας, μέχρι τον ΙΣΤ΄ αιώνα. Από της εποχής άλλως τε αυτής τα μυστήρια εκλείπουν βαθμηδόν, ίνα δώσουν θέση στο γεννώμενο ορατόριο. Σήμερα τα μυστήρια διατηρήθηκαν μόνον στο Ομπεραμεργκάου της Βαυαρίας, ένθα εκτελούνται κατά τετραετία. Τέλειο τύπο μυστηρίου αποτελεί εξ άλλου το έργο «Ανθρώπων έκαστος» («Jedermann»), γραφέν προ ολίγων ετών υπό του Χόφμανσταλ και εκτελούμενο έκτοτε ανελλιπώς έκαστον Αύγουστο, κατά τις μουσικές εορτές του Σάλτσμπουργκ, επί των βαθμιδών και των προπυλαίων του εκείθε καθεδρικού ναού.

Πηγή: Σκλάβος Γ. Μουσικοσυνθέτης, Μεγάλη ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ιζ΄, σελ. 899

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΔΡΑΜΑΤΑ

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ, ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

Οι «πνευματικές» αντιλήψεις οποιουδήποτε συγγραφέα, είτε είναι αρχαίος, είτε νέος, είτε είναι Τούρκος, Κενυάτης, Λάπωνας, Εσκιμώος, Αμερικάνος, ο Δαλάι Λάμα, ο Πάπας της Ρώμης ή κάποιος σπουδασμένος ή μη Έλληνας, ακόμη και Πατριάρχης, λίγο έως καθόλου ενδιαφέρουν την Εκκλησία του Ιησού Χριστού παιδαγωγικά, εάν δεν έρχονται σε συμφωνία με την διδασκαλία του Θεού, που είναι αναγκαστικά η αλήθεια. Το ψέμα γεννάται από το συμφέρον. Ο Θεός δεν έχει συμφέρον ως ανιδιοτελής με συνέπεια να μαρτυρεί την αλήθεια και ότι δεν συμφωνεί με την αλήθεια να είναι αναγκαστικά μεγάλο ή μικρό ψέμα, αλλά πάντως ψέμα. Η επιτυχία της θέωσης οποιουδήποτε ανθρώπου είναι η εφαρμογή των εντολών του Θεού και όχι η εφαρμογή παθιασμένων, συμφεροντολόγων και ανόητων διδασκαλιών κάποιου άλλου θνητού που άφησε ή πρόκειται να αφήσει τα έρμα κόκαλα του σε κάποια γωνιά της γης, δίδοντας τέλος στις ματαιόδοξες και κενόδοξες προσωπικές απόψεις του. Ο Χριστός νίκησε τον θάνατο. Οι άλλοι ακόμη το παλεύουν και κανείς δεν πρόκειται να τον νικήσει. Άλλωστε ιδιαίτερα οι νεοπαγανιστές δεν πιστεύουν ότι μπορεί να νικηθεί ο θάνατος.

Το ότι κάποιος θνητός που «διδάσκει» ανήκει στο ίδιο έθνος με τον «διδασκόμενο» δεν ενδιαφέρει καθόλου τον «διδασκόμενο» εάν αυτός είναι Ορθόδοξος. Μάλιστα ο Ορθόδοξος αδιαφορεί και για απόψεις άλλων Ορθοδόξων που στο τέλος αποδεικνύεται καμιά φορά να μεταφέρουν αιρετικές ή λαθεμένες ιδέες εν άγνοιά τους. Ο καθένας ελέγχεται στην Ορθοδοξία, αυθεντία είναι μόνον ο Χριστός και αυθεντικές είναι οι δημοκρατικές αποφάσεις Οικουμενικών Συνόδων ως απόρροια της συμμετοχής του Αγίου Πνεύματος σε αυτές (Κατά Ματθαίον, Κεφ Ιη΄ «19 Πάλιν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἐὰν δύο ὑμῶν συμφωνήσωσιν ἐπὶ τῆς γῆς περὶ παντὸς πράγματος οὗ ἐὰν αἰτήσωνται, γενήσεται αὐτοῖς παρὰ τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. 20 οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν.» ). Όλοι οι υπόλοιποι αφήνονται από τον Θεό με μικρά ή μεγάλα λάθη για λόγους προσωπικής τους ταπεινότητας.

Η αναγωγή ενός οποιουδήποτε καλλιτέχνη ή ηθικοδιδασκάλου εις την ομοεθνία των αποδεκτών της προσωπικής του καλλιτεχνικής παραγωγής και διδασκαλίας, δεν αποτελεί απόδειξη περί της αξίας αυτής. Τα πάντα κρίνονται. Και για τον Ορθόδοξο χριστιανό τα πάντα κρίνονται εάν και εφόσον έρχονται σε συμφωνία με την αλήθεια του Θεού. «Διδασκαλίες» του Αριστοφάνη και του Πλάτωνα περί κοινοκτημοσύνης γυναικών δεν έγιναν πουθενά αποδεκτές παγκοσμίως εφαρμοσμένα, ούτε ακόμη και από τους αρχαίους αλλά ούτε και από τους ίδιους τους νεοπαγανιστές ναζί. Πόσο μάλλον δεν δύνανται να γίνουν κτήμα χριστιανών και ειδικά Ορθοδόξων.

Τέλος η γραμματεία του αρχαίου θεάατρου, όπως άλλωστε και όλη η υπόλοιπη αρχαία γραμματεία ξεκαθαρίζει το τοπίο γύρω από αρχαίες θρησκευτικές και κοινωνικές συμπεριφορές των Ελλήνων, περιθωριοποιώντας εκείνες τις απόψεις των σύγχρονων παγανιστών που προσπαθούν μάταια να τις αναγάγουν σε ότι «πιο λαμπρό» γέννησε η παγκόσμια κοινωνία των ανθρώπων.

33 ταῦτα λελάληκα ὑμῖν ἵνα ἐν ἐμοὶ εἰρήνην ἔχητε. ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἔξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον.

Ιησούς Χριστός, Κατά Ιωάννη, Κεφ Ισ΄

ΑΠΡΕΠΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ

ΓΥΝΑΙΚΑ Α΄

Πήρα κρυφά και αυτό το ρόπαλο του Λαμία όταν κοιμόταν.

ΓΥΝΑΙΚΑ Β΄

Είναι απ’ αυτά που κουβαλώντας τα του φεύγουν πορδές

...

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Ηθικές αστοχίες

ΚΑΡΙΩΝ

Σύμφωνοι.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Πήγα λοιπόν στο μαντείο να το ρωτήσω,

όχι για εμένα τον δύστυχο,

που σχεδόν μου φαίνεται πως πια

έχω φάει τα ψωμιά μου,

αλλά για το γιο μου που τον έχω μονάκριβο,

για να μάθω μήπως πρέπει να αλλάξει τρόπους

και να γίνει κατεργάρης, άδικος, δίχως ιερό και όσιο,

γιατί, καθώς μου φαίνεται, αυτό είναι που συμφέρει στη ζωή.

Συμπεριφορά όμοια με τον θεό μέθυσο Διόνυσο

ΧΟΡΟΣ

Κι εμείς εδώ θα πάρουμε από πίσω, φωνάζοντας,

τον Κύκλωπα, βελάζοντας,

κι όταν σε βρούμε σένα τον λιγδιάρη

με σακούλι γεμάτο δροσερά αγριολάχανα

και τύφλα στο μεθύσι να πέφτεις να κοιμηθείς,

εμείς παίρνοντας ένα μεγάλο αναμμένο μυτερό παλούκι

θα σου βγάλουμε το μάτι.

Μέθεξη Διονύσου και συμπεριφορά

ΓΕΡΟΝΤΙΣΣΑ

Τι πολύ καιρό, καημένε,

που χτες ήταν στο σπίτι μου;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Ώστε έπαθε το αντίθετο απ’ ό,τι παθαίνουν οι πολλοί.

Θέλω να πω, όταν είναι πιωμένος,

φαίνεται πως βλέπει καθαρότερα.

ΓΕΡΟΝΤΙΣΣΑ

Α, μπα, μα έτσι πάντα έχει άσχημους τρόπους.

ΠΟΡΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΙ

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ

Πορνεία [Μοιχείες]

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Και το ότι είναι καλύτερες στους τρόπους θα σας το αποδείξω.

Τα μάλλινα πρώτα πρώτα τα πλένουν σε ζεστό νερό,

όπως είναι η συνήθεια από παλιά

και δεν χρησιμοποιούν καινούργιες μεθόδους,

ενώ η πόλη της Αθήνας και αν ακόμη αυτό ήταν καλό

δεν θα το διατηρούσε.

Καθιστές καβουρντίζουν όπως έκαναν και πριν.

Στολίζουν το κεφάλι τους όπως και παλιότερα.

Στα Θεσμοφόρια πάνε όπως και πριν.

Τις πίτες επίσης τις ψήνουν όπως παλιά.

Και όπως παλιά ξεροψήνουν τους άντρες τους.

Όπως παλιότερα επίσης βάζουν στο σπίτι τους

κρυφά τους ερωμένους τους.

....

Πορνεία [Κοινοκτημοσύνη γυναικών για πορνεία (Εφαρμοσμένος Πλάτων) ]

Αν κάποια μικρούλα αρέσει σε κάποιον και την επιθυμήσει,

θα πάρει από τα κρυμμένα του και θα της δώσει.

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Θα μπορεί να την έχει αν θέλει, χωρίς χρήματα.

Θα κάνω τις γυναίκες κοινές για όλους.

Θα ξαπλώνουν και θα κάνουν παιδιά

με αυτούς που τις θέλουν.

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Μα τότε δεν θα πάνε όλοι στην ωραιότερη;

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Θα βάλω τις άσχημες και αδύνατες δίπλα στις όμορφες.

Όποιος λοιπόν ζητήσει την όμορφη

θα πρέπει να περάσει πρώτα από την άσχημη.

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Και πως εμείς οι κάπως μεγαλύτεροι στην ηλικία,

αν πάμε πρώτα με άσχημη,

θα αντέξουμε να πάμε μετά και με όμορφη;

...

Πορνεία [προαγωγεία & ομοφυλοφιλία]

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Κι αν κάποιου το γράμμα δεν βγει

αυτός θα μείνει χωρίς δείπνο;

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Δεν θα μας συμβεί ποτέ αυτό.

Θα δώσουμε σε όλους τα πάντα πλούσια

κι όποιος μεθύσει θα φοράει το στεφάνι

και θα φεύγει κρατώντας τη δάδα.

Και οι γυναίκες θα τον περιμένουν στη γωνιά και θα του λένε

«εδώ έλα, έχω μια μικρούλα αφράτη»

και άλλη θα φωνάζει

«έλα σε μένα, σε μένα...»

«έχω μια πανέμορφη μικρή,

αλλά πρέπει πρώτα να κοιμηθείς μαζί μου».

Κι όσοι άσχημοι παίρνουν ξοπίσω τους όμορφους νεαρούς,

θα τους μιλάνε κάπως έτσι

«που τρέχεις εσύ;

Και να πας, δεν θα μπορέσεις τίποτα.

Ψηφίστηκε νόμος να προηγούνται οι κοντοί και οι άσχημοι.

Εσείς θα περιμένετε τη σειρά σας».

Έλα τώρα, πες μου, σ’ αρέσουν αυτά που λέω;

...

Πορνεία [Προαγωγεία & ρατσισμός]

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Βέβαια. Και μετά θέλω να καταργήσω τις πόρνες. Όλες.

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Μα γιατί;

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Είναι ξεκάθαρο. Τους νεαρούς θα τους παίρνουν αυτές εδώ. Όχι οι πόρνες.

Και οι δούλες δεν πρέπει να στολίζονται όμορφα

και να κλέβουν τους άντρες των κυράδων τους.

Δούλα μόνο με δούλο θα πηγαίνει.

Μόνο στο κρεβάτι του να ξαπλώνει.

...

Πορνεία [Κοινοκτημοσύνη γυναικών (Εφαρμοσμένος Πλάτων) και διάλυση θεσμού της οικογένειας (βάσης της κοινωνίας)]

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Άκου να μάθεις.

Όταν θα βγαίνουν οι όμορφοι από τα δείπνα,

θα πηγαίνουν από πίσω τους οι άσχημοι…

και θα κάνουν μαζί βόλτες.

Και οι γυναίκες δεν θα μπορούν να πάνε

με τους όμορφους πρώτα

πριν πάνε με τους άσχημους.

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Και με τον μυταρά τον Λυσικράτη που καμαρώνει ότι είναι όμορφος τα ίδια;

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Ναι μα τον Απόλλωνα! Δημοκρατικότατο αυτό το μέτρο!

Δυνατό ράπισμα για τους φαντασμένους.

Όταν ο άσχημος τους πει "Κάντε στη άκρη...

και όταν τελειώσω θα σ’ την δώσω"...

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Και με όλα αυτά, πως θα ξεχωρίζει τα παιδιά του ο καθένας;

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Και για ποιο λόγο να τα γνωρίζουν;

Όλους τους μεγαλύτερους θα τους θεωρούν πατέρες τους.

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Αλλά δεν θα τους ταλαιπωρούν τους γέροντες τότε

που μάλιστα δεν θα ξέρουν πως είναι ο πατέρας τους

- αφού και τώρα που το ξέρουν αυτό κάνουν ;

...

Εκβιασμός στην Πορνεία, κοινωνικά αδικήματα [ατιμωρησία] και θρησκευτικές κατάρες υπέρ των

ΝΕΑΡΟΣ

Άντε κάνε γρήγορα. Τι είναι; Διάβασέ το.

ΓΡΙΑ Α΄

Στο διαβάζω.

"Οι γυναίκες έκριναν σωστό,

αν ένας νέος θελήσει μια νέα,

να μην τα φτιάξει μαζί της,

αν πρώτα δεν κοιμηθεί με μια γριά.

Κι αν δεν το θέλει αυτό

και επιμένει στη νέα

τότε οι γριές μπορούν ατιμώρητα

να τον πάρουν με το ζόρι".

ΓΡΙΑ Β΄

Ε, εσύ! Που τον σέρνεις, παραβιάζοντας το νόμο;

Το λέει καθαρά. Πρέπει να έρθει πρώτα σε μένα.

ΝΕΑΡΟΣ

Αχ, αχ ο δύστυχος...

Από πού ξεφύτρωσες κακόχρονο νάχεις;

Αυτό το κακό είναι χειρότερο απ’ το πρώτο

...

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Πορνεία και ιεροδουλία στα ιερά της Αφροδίτης στην Κόρινθο & ομοφυλοφιλία επί μισθώσι

ΚΑΡΙΩΝ

Έτσι κι εγώ για λίγα ψωρολεφτά έγινα δούλος, που λες,

γιατί δεν ήμουν βέβαια πλούσιος.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Κι οι εταίρες δα, οι Κορίνθιες, όπως λένε,

αν τύχει κανένας φτωχός να τους πει κανένα λογάκι,

ούτε δίνουν προσοχή.

Μα αν είναι πλούσιος, αμέσως τον κάνουν παρέα.

ΚΑΡΙΩΝ

Και οι νέοι λένε πως το ίδιο κάνουν,

όχι για τους εραστές, αλλά για τα χρήματα.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Όχι οι καλοί νέοι, μα οι διεφθαρμένοι.

Οι καλοί βλέπεις δε ζητούν χρήματα.

ΚΑΡΙΩΝ

Αλλά τι ζητούν;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Άλλος ένα καλό άλογο, άλλος λαγωνικά.

ΚΑΡΙΩΝ

Γιατί ντρέπονται να ζητήσουν χρήματα

και σκεπάζουν με τα άλλα ονόματα την κακοήθειά τους.

ΕΥΤΕΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ

Ευτελισμός γριών

ΝΕΑΡΟΣ

Δεν πάω εγώ. Με τραβάει.

Μα όποια και να είσαι σ’ ευχαριστώ που με έσωσες

(Καθώς η γριά γ΄ τον πιάνει, αυτός την βλέπει καθαρά)

Ω Ηρακλή μου! Και Πάνα, και Κορύβαντες.

Και οι δυο Διόσκουροι. Ωχ! Τι να ’ ναι αυτό;

Μαϊμού πασαλειμένη με φτιασίδια

ή γριά που μόλις βγήκε από τον τάφο;

ΓΡΙΑ Γ΄

Μη με κοροϊδεύεις, έλα μαζί μου.

...

Ευτελισμός γυναίκας

ΓΥΝΑΙΚΑ Α΄

Ωραία λοιπόν όλα αυτά.

Όμως για τούτο δεν φροντίσαμε.

Πως θα θυμηθούμε να σηκώνουμε τα χέρια για ψήφο

αφού συνήθως σηκώνουμε τα πόδια;

...

ΑΡΧΑΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

Βλέπε δήθεν μετάδοση «μυστικής γνώσης» στα αρχαία μυστήρια.

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ

Σπονδές και αλκοόλ (μέθη)

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Μίλα μας λοιπόν.

ΓΥΝΑΙΚΑ Α΄

Χωρίς να πιω θα μιλήσω;

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Να τα μας!

ΓΥΝΑΙΚΑ Α΄

Μα τότε τι στεφανώθηκα;

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Φύγε από μπροστά μου. Αυτά θα έκανες κι εκεί;

ΓΥΝΑΙΚΑ Α΄

Γιατί; Δεν πίνουν στη Συνέλευση;

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Για άκου την! Πίνουν καλέ;

ΓΥΝΑΙΚΑ Α΄

Ναι μα την Άρτεμη! Και μάλιστα αρκετά.

Οι αποφάσεις στη Συνέλευση - αν τις θυμόσαστε -

δεν είναι αποφάσεις πιωμένων ανθρώπων όλες;

Μα το Δία, είναι. Και σπονδές κάνουν.

Αν δεν έχουν κρασί, πως θα τις κάνουν;

Και βρίζονται μάλιστα, όπως οι μεθυσμένοι, και λένε άλλα αντ’ άλλων.

(Σημ: για την σχέση του κρασιού που παρουσιάζεται στις σπονδές, ως ουσία με ναρκωτική χρήση βλέπε εδώ)

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ

Βλέπε νεοπαγανιστικές ουτοπίες περί τιμής των πολεμιστών «Σήμερα, σε μία εποχή αποθεώσεως του υλισμού και του ευδαιμονισμού, η τιμή του πολεμιστή έχει παραχωρήσει τη θέση της στην οσφυοκαμψία και στην δουλοπρέπεια των ένστολων φερεφώνων του εκάστοτε καθεστώτος» Ιωάννη Χαραλαμπόπουλου, εδώ καθώς και την απόκρυψη όμοιων γεγονότων εις την ελληνική επανάσταση του 1821 με αντεπαναστατικά ή αντικρατικά οικονομικά συμφέροντα κλεφτών, καραβοκύρηδων, γαιοκτημόνων κ.λ.π. με παράλληλη και μονομερή κατηγορία ιεραρχών.

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ

Πλούτος και πόλεμοι

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Ούτε εδώ να το λες, για να ξεσυνηθίσεις.

"Και για τη συμμαχία που έχουμε τώρα,

τότε, όταν τη συζητούσαμε, έλεγαν κάποιοι,

ότι θα χαθεί η πόλη μας αν δεν γίνει - και έτσι την κάναμε.

Μα έφερε πίκρα σ’ αυτούς που την υποστήριζαν

και εκείνος που τους έπεισε εξαφανίστηκε.

Οι φτωχοί πρότειναν να εξοπλίσουμε πλοία

αλλά αντιδρούσαν οι πλούσιοι και οι γεωργοί.

Μισούσατε τους Κορίνθιους κι εκείνοι εσάς.

Τώρα έγιναν καλοί, και εσείς το ίδιο γι’ αυτούς.

Άμυαλος ήταν ο Αργείος, και ο Ιερώνυμος ήταν σοφός

Φαίνεται κάποια σωτηρία, αλλά ο Θρασύβουλος είναι μακριά,

και δεν τον προσκαλείτε".

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Μισθοφόροι στην υπηρεσία των ελληνικών πατριωτικών πολέμων της αρχαιότητας και συμμαχίες για το χρήμα

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Αμ, για πες μου, εσύ [Πλούτε] δεν γεμίζεις τα πλοία με πληρώματα;

ΚΑΡΙΩΝ

Και μη δεν τρέφει αυτός τους μισθοφόρους μας στην Κόρινθο;

Και μη γι’ αυτόν δεν θα τον πάρει ο διάολος τον Πάμφιλο;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Αμ όχι και το Βελονοπώλη κοντά στον Πάμφιλο;

ΚΑΡΙΩΝ

Και μήπως για το χατίρι του δεν ξεφυσάει ο Αγύρριος;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Αμ ο Φιλέψιος για σένα δε λέει τους μύθους; Και για σένα δεν έγινε η συμμαχία

με τους Αιγυπτίους; Και για σένα δεν αγαπάει η Λαϊς το Φιλωνίδη;

Ο Πλούτος ως αιτία της νίκης.

ΚΑΡΙΩΝ

Και νικάνε αλήθεια στους πολέμους

κάθε φορά, μονάχα εκείνοι που θα είσαι μαζί τους.

ΠΛΟΥΤΟΣ

Εγώ, ένας και μόνος μπορώ να κάνω τόσα πράγματα;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Ναι μα τον Δία, κι απ’ αυτά πολύ περισσότερα.

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΓΙΑ ΓΕΡΟΥΣ

Περισσότερα για την αδιαφορία της αρχαίας ιατρικής για γέρους και παιδιά πρβλ. «Η ιατρική στην αρχαιότητα, Ελλάδα - Ρώμη - Βυζάντιο - Η ιατρική στη Βίβλο και το Ταλμούδ, Kurt Pollak, Μετάφραση Αιμίλιος Δημ. Μαυρούδης, Εκδόσεις Δημ. Ν. Παπαδήμα, Αθήνα 2005», εδώ

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ

Ιατρική αδιαφορία για ενήλικες

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Δεν θα τους αφήνει ο διπλανός τους.

Πριν για τους γέρους δεν νοιαζόταν κανείς

μα τώρα θα μπαίνει ανάμεσά τους κάθε μικρότερος

από το φόβο μήπως δέρνουν τον πατέρα του.

ΧΛΕΥΗ ΓΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΣ, ΡΗΤΟΡΕΣ & ΒΙΑ ΕΝΑΝΤΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΩΝ

Βλέπε κατηγορίες παγανιστών περί του «ανθέλληνα» απολογητή Τατιανού* και της ρητορικής ή κατηγορίες περί αναθεμάτων

(Σημ: «Ρητορικὴν μὲν γὰρ ἐπ’ ἀδικίᾳ καὶ συκοφαντίᾳ συνεστήσασθε, μισθοῦ πιπράσκοντες τῶν λόγων ὑμῶν τὸ αὐτεξούσιον καὶ πολλάκις τὸ νῦν δίκαιο αὗθις οὐκ ἀγαθὸν παριστῶντες· ποιητικὴν δὲ. μάχας ἵνα συντάσσητε θεῶν καὶ ἔρωτας καὶ ψυχῆς διαφορὰν.», μτφρ: « Πράγματι την μεν ρητορική συνεστήσατε δι’ αδικίαν και συκοφαντίαν, πωλούντες με χρήματα το αυτεξούσιον των λόγων σας και πολλάκις παριστώντες το εκάστοτε δίκαιον ως μη αγαθόν· την δεν ποιητικήν, δια να περιγράφετε μάχες και έρωτες θεών και διαφθοράν ψυχής», Πηγή: Τατιανού Προς Έλληνας, Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, Απολογητές 2, Τατιανός και Αθηναγόρας, Πατερικές εκδόσεις Γρηγόριος ο Παλαμάς, Πρόλογος: Ελληνικά και βαρβαρικά επιτεύγματα 1β, Θεσσαλονίκη 1986, σσ. 30 - 31)

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Ε, κάτι γίνεται με τα άλλα.

Αν όμως έρθει και με πει "πατερούλη"

κανένας Επίκουρος ή κανένας Λευκολόφας,

θα ανακατευτεί το στομάχι μου.

ΧΡΕΜΗΣ

Υπάρχει κάτι πολύ χειρότερο απ’ αυτό.

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Ποιο δηλαδή;

ΧΡΕΜΗΣ

Να έρθει να σε φιλήσει ο Αρίστυλλος

λέγοντας πως είσαι πατέρας του.

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Θα κλάψει πικρά!

ΧΡΕΜΗΣ

Θα κολλήσει η βρωμιά του πάνω σου.

Όμως δεν έχεις φόβο να έρθει να σε φιλήσει.

Γιατί γεννήθηκε πριν το ψήφισμα.

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Θα την είχα άσχημα.

Όμως ποιος θα καλλιεργεί τη γη;

ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ

Οι δούλοι θα τη φροντίζουν.

Δική σου έννοια θα είναι μόνο πότε θα γίνει η σκιά τόση

ώστε να πας για το δείπνο.

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Κατά ρητόρων

Κολοκύθια! Εγώ δε θα πάψω, αν δεν μου πεις πρώτα

ποιος είναι αυτός εδώ.

Επιμένω και ρωτάω, γιατί θέλω το καλό σου.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Καλά, δε θα σου κρύψω τίποτα, γιατί από τους δούλους μου

σε θεωρώ τον πιο πιστό και τον πιο φρόνιμο κλέφτη.

Εγώ, μολονότι ήμουν θεοφοβούμενος και δίκαιος άνθρωπος,

δυστυχούσα και ήμουνα φτωχός.

ΚΑΡΙΩΝ

Το ξέρω.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Κι άλλοι πλούτιζαν, που ήσαν ιερόσυλοι, ρήτορες

και συκοφάντες και παλιάνθρωποι.

ΒΛΕΨΙΔΗΜΟΣ

Να μα τον Δία, αφού πρέπει να μην τον παίρνουν είδηση,

πως δεν είναι σεμνός;

ΠΕΝΙΑ

Για συλλογίσου λοιπόν στις πολιτείες τους ρήτορες

που, όταν μεν είναι φτωχοί, φέρνονται τίμια στο δήμο

και στην πολιτεία,

μα όταν πλουτίσουν από τα δημόσια χρήματα,

στη στιγμή γίνονται άδικοι,

και το λαό επιβουλεύονται και το δήμο πολεμάνε.

ΘΕΟΛΟΓΙΑ & ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ

Συνέπειες αλκοολισμού, πρβλ. λατρεία Διονύσου

ΒΛΕΠΥΡΟΣ

Μα τη Δήμητρα, καλά τα λες. Αλλά πες μου και τούτο.

Αυτοί που μετά από μεγάλο δείπνο

μεθυσμένοι αρχίσουν να χτυπούν και να βρίζουν

που θα βρουν να πληρώσουν το πρόστιμο;

Αυτό θα σε δυσκολέψει νομίζω, λίγο.

Άσπλαχνοι & απαιτητικοί θεοί

ΧΡΕΜΗΣ

Μπελάς είσαι...

ΑΝΔΡΑΣ

Εσύ θα χάσεις.

Νομίζεις ότι κάποιος μυαλωμένος θα παραδώσει το βιος του;

Το πατροπαράδοτο είναι αυτό, δηλαδή να παίρνουμε μόνο.

Και εμείς, μα το Δία, και οι θεοί μας.

Δες τα χέρια των αγαλμάτων τους και κρίνε.

Όταν ευχόμαστε να μας δώσουν αγαθά,

στέκονται να πάρουν κάτι, με την παλάμη ανοιγμένη,

και όχι να δώσουν.

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Άδικος και μισάνθρωπος Δίας

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Κι αυτό το δυστύχημα πως το έπαθες; Για πες μου.

ΠΛΟΥΤΟΣ

Ο Δίας μου το σκάρωσε από φθόνο των ανθρώπων.

Γιατί εγώ όταν ήμουν νέος τον φοβέρισα

πως θα πήγαινα μονάχα στους δίκαιους και στους σοφούς

και στους τίμιους.

Κι αυτός μου έβγαλε τα μάτια, για να μη διακρίνω

κανέναν απ’ αυτούς.

Τόσο εκείνος φθονεί τους καλούς ανθρώπους.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Και όμως μόνο απ’ τους καλούς τιμάται και από τους δίκαιους.

ΠΛΟΥΤΟΣ

Σύμφωνοι.

Πλούτος πάνω από όλα, ακόμη και από τον Δία

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Για να μάθεις τι καλά θα βρεις, αν μείνεις κοντά μας,

δώσε προσοχή ν’ ακούσεις.

Ελπίζω, ναι, ελπίζω, με τη βοήθεια του θεού,

να σε απαλλάξω απ’ αυτή την τύφλωση

και να σε κάμω να βλέπεις.

ΠΛΟΥΤΟΣ

Ποτέ να μην το κάνεις αυτό. Δεν θέλω να ξαναβρώ το φως μου.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Τι λες, καλέ;

ΚΑΡΙΩΝ

Μωρέ αυτός είναι κακορίζικος από φυσικού του.

ΠΛΟΥΤΟΣ

Λοιπόν, ξέρω πως ο Δίας, σαν τύχει να μάθει

πως κάναμε τέτοια τρέλλα, θα με τιμωρήσει.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Και μην δεν το κάνει αυτό τώρα,

που σ’ αφήνει να γυρίζεις εδώ κι εκεί σκουντουφλώντας;

ΠΛΟΥΤΟΣ

Δεν ξέρω. Μα εγώ τον φοβάμαι τρομερά.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Αλήθεια, ω δειλότατε απ’ όλους τους ημίθεους;

Και νομίζεις πως η βασιλεία του Δία και οι κεραυνοί του αξίζουν τρεις οβολούς,

αν ξαναβρεις εσύ το φως σου, έστω και για λίγο διάστημα;

ΠΛΟΥΤΟΣ

Α! Μην τα λες αυτά, κατεργάρη!

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Για στάσου. Τώρα θα σου αποδείξω εσένα εγώ

πως από το Δία είσαι πιο δυνατός.

ΠΛΟΥΤΟΣ

Για εμένα λες;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Μα τον ουρανό. Λόγου χάρη, που βασίζεται

κι είναι αρχηγός των θεών ο Δίας;

ΚΑΡΙΩΝ

Πάνω στο χρήμα. Γιατί έχει πολλά.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Για λέγε τώρα, ποιος του το δίνει το χρήμα;

ΚΑΡΙΩΝ

Αυτός εδώ.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Και για ποιον του προσφέρουν θυσίες; Όχι για τούτον;

ΚΑΡΙΩΝ

Και βέβαια ζητάνε να πλουτίσουν, είναι φανερό.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Αυτός λοιπόν δεν είναι ο αίτιος,

κι εύκολα δεν θα μπορούσε να τα σταματήσει αυτά, αν ήθελε;

ΠΛΟΥΤΟΣ

Μα πως;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Γιατί κανείς απ’ τους ανθρώπους δεν θα θυσίαζε πια,

ούτε βόδι, ούτε τηγανίτες, ούτε άλλο τίποτα, αν δεν θέλεις εσύ.

ΠΛΟΥΤΟΣ

Πως;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Ρωτάς πως; Να, γιατί δε θα ‘χει με τι ν’ αγοράσει,

αν δε βρίσκεσαι εσύ να του δίνεις χρήματα.

Κι έτσι του Δία τη δύναμη,

αν σ’ ενοχλήσει καθόλου,

θα την καταλύσεις μόνος σου.

ΠΛΟΥΤΟΣ

Τι μου λες; Για το χατίρι μου του κάνουν θυσίες;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Έτσι λέω. Και μα το Δία, αν υπάρχει τίποτα λαμπρό

κι ωραίο ή νόστιμο στους ανθρώπους, για σένα γίνεται.

Γιατί όλα τα πράγματα εξαρτώνται από τον πλούτο.

Έλληνες κατά της μοιχείας με Δία θεό μοιχό

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Και για σένα μαδάνε το μοιχό που τον πιάνουν πάνω στην πράξη.

Προσηλυτισμός στους θεολογικούς μύθους για το χρήμα

Αμ όχι και το Βελονοπώλη κοντά στον Πάμφιλο;

ΚΑΡΙΩΝ

Και μήπως για το χατίρι του δεν ξεφυσάει ο Αγύρριος;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Αμ ο Φιλέψιος για σένα [Πλούτε] δε λέει τους μύθους; Και για σένα δεν έγινε η συμμαχία

με τους Αιγυπτίους; Και για σένα δεν αγαπάει η Λαϊς το Φιλωνίδη;

Η αθεΐα και παγανισμός (σήμερα συνεργάτες, παραδοσιακά εχθροί)

ΠΕΝΙΑ

Θα την πάθετε δίχως άλλο. Γιατί τι σωστό μπορεί κανείς ν’ αντιτάξει πια;

ΧΟΡΟΣ

Ε, τώρα πρέπει να πείτε καμιά γνωστική κουβέντα,

για να τη νικήσετε αυτήν στη λογομαχία.

Και με κανένα τρόπο να μην υποχωρήσετε.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Εγώ νομίζω, και σ’ όλους επίσης τούτο είναι γνωστό,

πως δίκιο είναι οι τίμιοι άνθρωποι να ευτυχούν

και το αντίθετο βέβαια να παθαίνουν οι παλιάνθρωποι και οι άθεοι.

Αυτό λοιπόν εμείς που το είχαμε καημό, το βρήκαμε επι τέλους,

ώστε να ληφθεί απόφαση όμορφη, σπουδαία και χρήσιμη.

Γιατί, αν ο Πλούτος τώρα ξανάβρει το φως του

και δε γυρίζει τυφλός,

θα πηγαίνει στους καλούς ανθρώπους και δεν θα τους αφήνει πια,

μα και θα φεύγει μακριά απ’ τους παλιάνθρωπους

και τους άθεους.

Κι έτσι θα τους κάμει όλους να γίνουν τίμιοι

και ν’ αποκτήσουν πλούτη σίγουρα

και να σέβονται τα θεία.

Λοιπόν, ποιος θα μπορούσε να βρει καλύτερο απ’ αυτό

για τους ανθρώπους;

Δίας τσιγκούνης και Ολυμπιακοί αγώνες

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Ώστε λες πως ο Δίας δεν διακρίνει σωστά ποιο είναι

το καλύτερο, αφού κι εκείνος κρατάει τον πλούτο!

ΒΛΕΨΙΔΗΜΟΣ

Κι αυτήν εδώ μας τη στέλνει σ’ εμάς.

ΠΕΝΙΑ

Ε! σεις που έχετε κι οι δυο τσιμπλιαρικα μυαλά

με παμπάλαιες αλήθεια τσίμπλες,

ο Δίας ασφαλώς είναι φτωχός,

κι αυτό θα στο δείξω αμέσως ολοφάνερα.

Να, αν ήταν πλούσιος,

αυτός που κάνει τους Ολυμπιακούς αγώνες,

όπου μαζεύει τακτικά όλους τους Έλληνες κάθε πέντε χρόνια,

θ’ ανακήρυσσε τους νικητές απ’ τους αθλητές,

στεφανώνοντάς τους με στεφάνι από αγριελιά;

Κι όμως θα έπρεπε μάλλον με χρυσό, να τους στεφάνωνε

αν ήταν πλούσιος.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Ε, με τούτο βέβαια φανερώνει πως εκτιμάει τον πλούτο εκείνος.

Γιατί το εξοικονομεί, και δεν θέλει να τον ξοδέψει τίποτα απ’ αυτόν,

και στεφανώνοντας με μασκαραλίκια τους νικητές

κρατάει τον πλούτο για τον εαυτό του.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Που να σε κόψει ο Δίας,

αφού σε στεφανώσει με αγριελιάς στεφάνι!

Θεοί κοπροφάγοι

ΓΥΝΑΙΚΑ

Κι ο θεός δεν είχε έρθει;

ΚΑΡΙΩΝ

Όχι ακόμα. Κι ύστερα έκαμα κάτι που είναι για γέλια.

Λοιπόν, την ώρα που ζύγωσε ο θεός,

απόλυσα ένα πολύ δυνατό ξεφύσημα.

Βλέπεις η κοιλιά μου ήταν φουσκωμένη.

ΓΥΝΑΙΚΑ

Και βέβαια θα σε σιχάθηκε γι’ αυτό αμέσως.

ΚΑΡΙΩΝ

Α, μπα! Μονάχα η Ιασώ που ερχόταν από πίσω του

κοκκίνησε

και η Πανάκεια γύρισε αλλού το πρόσωπο κρατώντας τη μύτη της.

Γιατί η αποφορά μου μύριζε λιβάνι.

ΓΥΝΑΙΚΑ

Κι εκείνος τι έκανε;

ΚΑΡΙΩΝ

Μα τον Δία, ούτε έδωσε σημασία.

ΓΥΝΑΙΚΑ

Θέλεις να πεις τάχα πως ο θεός είναι αναίσθητος;

ΚΑΡΙΩΝ

Όχι μα τον Δία τέτοιο πράγμα,

μόνο πως είναι κοπροφάγος

Θεοί πεινασμένοι, κακοί, δόλιοι, προδότες της «πατρίδας» και δωροδοκούμενοι και από ανθρώπους.

ΚΑΡΙΩΝ

Για πες μου τι τρέχει;

ΕΡΜΗΣ

Ο Δίας βρε αχρείοι, θέλει να σας ανακατώσει μέσα στο ίδιο αγγείο

και να σας ρίξει όλους στο βάραθρο.

ΚΑΡΙΩΝ

Μωρέ για τέτοιο αγγελιοφόρο κόβουμε τη γλώσσα του θύματος.

Μα γιατί τέλος πάντων έβαλε στο νου του

να μας το κάμει αυτό;

ΕΡΜΗΣ

Γιατί έχετε κάνει τα φοβερότερα πράγματα του κόσμου.

Να, από την πρώτη στιγμή που άρχισε να βλέπει ο Πλούτος,

κανένας ούτε θυμίαμα, ούτε δάφνη,

ούτε γαλατόπιττα, ούτε σφαχτό, ούτε τίποτα άλλο

δε θυσιάζει πια σε μας τους θεούς.

ΚΑΡΙΩΝ

Μα το Δία, ούτε και θα θυσιάσει.

Γιατί λίγο εφροντίζατε για μας τότε.

ΕΡΜΗΣ

Να σου πω, για τους άλλους θεούς λίγο με νοιάζει,

μα εγώ έλιωσα και χάθηκα.

ΚΑΡΙΩΝ

Σωστός ο λόγος σου.

ΕΡΜΗΣ

Που λες, πρωτύτερα στις ταβέρνες,

είχα όλα τα καλά πρωί πρωί:

Κρασόπιτες, μέλι, σύκα, όσα πρέπει να τρώει ο Ερμής.

Και τώρα πεινάω και μένω ξαπλωμένος με τα πόδια ψηλά.

ΚΑΡΙΩΝ

Και μη δεν παθαίνεις δίκαια, που άφηνες καμιά φορά

να τιμωρούνται εκείνοι που είχες απ’ αυτούς τέτοια καλά;

ΕΡΜΗΣ

Αχ, ο δύστυχος, πάει η πίτα που μου ζύμωναν κάθε τετάρτη του μηνός.

ΚΑΡΙΩΝ

Ζητάς έναν που χάθηκε. Του κάκου τον φωνάζεις.

ΕΡΜΗΣ

Πάει και το χοιρομέρι που έτρωγα.

ΚΑΡΙΩΝ

Πήδα το κουτσό εδώ στο ξέφαντο.

ΕΡΜΗΣ

Πάνε και τα ζεστά εντόσθια.

ΚΑΡΙΩΝ

Κάποιος πόνος φαίνεται να σου στριφογυρίζει στα εντόσθια.

ΕΡΜΗΣ

Πάει και το ποτήρι με το μισονερωμένο κρασί.

ΚΑΡΙΩΝ

Πιες αυτήν και τρέχα να τα φτάσεις.

ΕΡΜΗΣ

Μπορείς να κάμεις μια χάρη στο φίλο σου;

ΚΑΡΙΩΝ

Αν χρειάζεσαι από εκείνες που μπορώ να σου κάμω.

ΕΡΜΗΣ

Να βρεις να μου δώσεις να φάω κανένα καλοζυμωμένο ψωμί

και κανένα μεγάλο κομμάτι κρέας

από εκείνα που θυσιάζετε εσείς μέσα.

ΚΑΡΙΩΝ

Μα δεν κάνει να βγάλουν έξω.

ΕΡΜΗΣ

Κι όμως, όσες φορές έκλεβες κάτι από τον αφέντη σου,

εγώ σε σκέπαζα πάντα να μη σε πιάσουν.

ΚΑΡΙΩΝ

Για να έχεις κι εσύ το μερίδιό σου, κατεργάρη.

Γιατί σου έπεφτε και σένα κανένα καλοζυμωμένο ψωμάκι.

ΕΡΜΗΣ

Κι ύστερα εσύ το έτρωγες κι αυτό.

ΚΑΡΙΩΝ

Γιατί δεν είχες μερίδιο και στο ξύλο που έτρωγα εγώ,

όταν μ’ έπιαναν να κάνω καμιά κατεργαριά.

ΕΡΜΗΣ

Μην τα θυμάσαι τα παλιά,

μια που πήρες και τη Φυλή,

μα πάρτε με και μένα σύνοικο του θεού σας.

ΚΑΡΙΩΝ

Μπα; Θ’ αφήσεις τους θεούς για να μείνεις εδώ;

ΕΡΜΗΣ

Αφού εσείς εδώ περνάτε πολύ καλύτερα.

ΚΑΡΙΩΝ

Και πως; Η λιποταξία σου φαίνεται καλό πράγμα;

ΕΡΜΗΣ

Πατρίδα, να ξέρεις είναι παντού, όπου κανένας ευτυχεί.

ΚΑΡΙΩΝ

Και τι δουλειά μπορείς να μας κάνεις αν μείνεις εδώ;

ΕΡΜΗΣ

Βάλτε με στην πόρτα να διώχνω τους κλέφτες.

ΚΑΡΙΩΝ

Να διώχνεις τους κλέφτες; Μα πια δεν έχουνε δουλειά οι κλέφτες εδώ.

ΕΡΜΗΣ

Βάλτε με πραματευτή.

ΚΑΡΙΩΝ

Μα είμαστε πλούσιοι. Λοιπόν τι ανάγκη έχουμε να τρέφουμε

έναν Ερμή μεταπράτη;

ΕΡΜΗΣ

Ε, τότε πάρτε με για δόλους.

ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Βλέπε και ενότητα κινηματογράφου & επιστήμης εδώ

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ

Δεισιδαιμονίες

ΧΡΕΜΗΣ

Και γιατί;

ΑΝΔΡΑΣ

Αν γίνει σεισμός ή πέσει κεραυνός

ή τους δαγκώσει κάποια γάτα στο δρόμο

θα σταματήσουν την παράδοση και θα μείνεις μόνος σου

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ & ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΙ

Έναντι απόψεων «ελευθεροπρεπών» Υ.Σ.Ε.Ε.

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Βασανιστήρια στην αρχαιότητα

ΧΟΡΟΣ

Μήπως σου πέρασε η ιδέα πως θα μας κοροϊδεύεις

και θα τη γλιτώσεις χωρίς ζημιά,

και μάλιστα αφού κρατάω μαγκούρα;

ΚΑΡΙΩΝ

Έτσι λοιπόν με παίρνετε πως είμαι παλιάνθρωπος,

και νομίζετε πως κανένα σωστό δεν είπα;

ΧΟΡΟΣ

Για δες τον κατεργάρη που προσβλήθηκε!

Τα πόδια σου όμως φωνάζουν αϊ! αϊ!

κι αποζητούν τη φάλαγγα και τα χτυπήματα.

ΕΡΓΑΣΙΑ & ΔΟΥΛΕΙΑ

Βλέπε βολές κατά του Θεού της βίβλου που «μισεί την εργασία», Στέλιος Τάκας, εδώ

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Εργασία και παγανισμός

ΠΕΝΙΑ

Μα γέροι μου, που ευκολότερα από οποιονδήποτε άλλον

μπορεί να σας πείσει κανείς πως δεν είστε στα καλά σας,

συντρόφοι οι δυο σας στη φλυαρία και στην τρέλλα,

αν γινόταν αυτό που ζητάτε εσείς,

δεν πιστεύω να είναι για το καλό σας.

Γιατί αν ο Πλούτος ξαναϊδεί πάλι και μοιράσει ίσα κομμάτια

τον εαυτό του,

ούτε τέχνη, ούτε εφεύρεση καμιά θα μελετούσε κανένας

απ’ τους ανθρώπους.

Κι όταν τα χάσετε αυτά τα δύο,

ποιος θα θελήσει να κάνει τον χαλκουργό,

ή το ναυπηγό, ή να ράβει, ή να φτιάχνει τροχούς,

ή να κάνει τον τσαγκάρη, ή να φτιάχνει τούβλα,

ή να πλένει, ή να βυρσοδεψεί, ή αφού με αλέτρια

σχίσει το έδαφος της γης να θερίσει της Δηούς τον καρπό,

αν σας είναι εύκολο να ζείτε αργοί

παραμελώντας όλα αυτά;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Λες ανοησίες.

Γιατί όλα όσα μας αράδιασες τώρα θα τα κάνουν οι δούλοι.

ΙΕΡΕΙΣ & ΑΡΧΑΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Βλέπε κατηγορίες νεοπαγανιστών για εκκλησιαστικά σκάνδαλα.

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Ιερείς κλέφτες που δίνουν το παράδειγμα και θεοί κοπροφάγοι

ΚΑΡΙΩΝ

Ύστερα τραβήξαμε για το ναό.

Αφού θυσιάσαμε επάνω στο βωμό τις μελόπιττες

και τις προσφορές στη φλόγα του μαύρου Ηφαίστου,

πλαγιάσαμε τον Πλούτο, όπως συνηθίζεται,

και ο καθένας μας στρώσαμε μια στοίβα φύλλα.

ΓΥΝΑΙΚΑ

Είχαν πάει κι άλλοι να παρακαλέσουν το θεό;

ΚΑΡΙΩΝ

Ήταν κι ένας Νεοκλείδης που είναι μεν τυφλός,

μα στην κλεψιά ξεπέρασε τους ανοιχτομάτηδες.

Μα ήταν κι άλλοι πολλοί που είχαν διάφορες αρρώστειες.

Όταν λοιπόν ο ιερέας του θεού σβήνοντας τα λυχνάρια

μας συνέστησε να κοιμηθούμε και μας είπε,

αν ακούσουμε κανένα θόρυβο, να σωπαίνουμε,

και πλαγιάσαμε ήσυχα.

Μα εγώ δεν μπορούσα να κλείσω μάτι.

Μ’ ενοχλούσε ένα τσουκάλι με κουρκούτι

που ήταν λίγο πιο πέρα απ’ το κεφάλι κάποιας γριούλας

κι επιθυμούσα τρομερά να πάω κοντά του.

Έπειτα, καθώς σήκωσα τα μάτια,

βλέπω τον ιερέα να βουτάει τις τηγανίτες

και τα σύκα πάνω από την ιερή τράπεζα.

Και ύστερα έφερε βόλτα όλους γύρω τους βωμούς,

μήπως είχε απομείνει καμιά μελόπιττα,

κι έπειτα τα αγίασε αυτά που βρήκε

χώνοντάς τα σε ένα σακκούλι.

Έτσι εγώ νομίζοντας πως είναι πολύ θεάρεστο

να κάμω κι εγώ το ίδιο,

σηκώνομαι και πάω στο τσουκάλι με το κουρκούτι.

ΓΥΝΑΙΚΑ

Βρε ελεεινότατε, και δε φοβήθηκες το θεό;

ΚΑΡΙΩΝ

Μα τους θεούς, φοβήθηκα μη με προλάβει

και πάει αυτός στο τσουκάλι στεφανοφορεμένος.

Βλέπεις, ο ιερέας του μου είχε γίνει παράδειγμα πρωτύτερα.

Η γριούλα μόλις άκουσε τον κρότο που έκαμα,

άπλωσε το χέρι (στο τσουκάλι),

μα τότε εγώ σφύριξα και τη δάγκασα,

σαν να ήμουν φίδι φουσκομάγουλο.

Αυτή αμέσως τράβηξε πίσω το χέρι,

σκεπάστηκε και κάθισε ακίνητη

και ξεφυσούσε απ’ το φόβο της σα γάτα.

Κι εγώ τότε πια ρούφηξα μεγάλη ποσότητα από το κουρκούτι,

κι όταν χόρτασα, πήγα και ξαναπλάγιασα.

Ιερέας απιστεί στον θεό Δία Σωτήρα επειδή πείνασε

(Εμφανίζεται στη σκηνή ένας Ιερέας του Δία)

ΙΕΡΕΑΣ

Ποιος μπορεί να μου πει ασφαλώς

που είναι ο Χρεμύλος;

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Τι τρέχει, φίλτατε;

ΙΕΡΕΑΣ

Τι άλλο, παρά κακά και ψυχρά.

Απ’ τον καιρό που αυτός ο Πλούτος άνοιξε τα μάτια του,

πεθαίνω της πείνας.

Γιατί δεν έχω να φάω, κι ας είμαι ιερέας του Διός Σωτήρος.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Και ποια είναι η αιτία, για όνομα των θεών;

ΙΕΡΕΑΣ

Κανείς πια δεν εννοεί να θυσιάζει.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Για ποιο λόγο;

ΙΕΡΕΑΣ

Γιατί όλοι είναι πλούσιοι.

Και όμως τον καιρό που δεν είχαν τίποτε,

άλλος ερχόταν, αν ήταν έμπορος,

και θυσίαζε ένα σφαχτό γιατί είχε γλυτώσει τη ζωή του,

άλλος που ξέφυγε την καταδίκη.

Άλλος πάλι θυσίαζε για να πετύχει κάποιο του σκοπό

και καλούσε κι εμένα τον ιερέα.

Μα τώρα κανείς δεν θυσιάζει τίποτα απολύτως,

ούτε μπαίνει σε ναό.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Κι απ’ αυτά δεν παίρνεις εσύ ό,τι δικαιούσαι;

ΙΕΡΕΑΣ

Γι’ αυτό μου φαίνεται πως κι εγώ θ’ αφήσω

γεια του Διός Σωτήρος και θα έρθω να μείνω εδώ.

ΧΡΕΜΥΛΟΣ

Θάρρος! Καλά θα πάνε τα πράγματα, αν θέλει ο θεός.

Που λες, εδώ είναι ο Δίας ο Σωτήρας.

Έχει έρθει μόνος του.

ΙΕΡΕΑΣ

Καλά είναι λοιπόν όλα όσα λες.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (ΝΕΟ ΘΕΑΤΡΟ) & ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΝΕΟΠΑΓΑΝΙΣΤΙΚΕΣ ΑΠΑΤΕΣ

ΠΡΟΣΟΧΗ: Στο τέλος κάθε σελίδας του Ανώνυμου Απολογητή θα παρουσιάζονται νεοπαγανιστικές και αθεϊστών (δήθεν ελληνιστών) απάτες που έχουν σχέση με το θέμα της σελίδας. Αυτές οι απάτες δεν έχουν σκοπό να βάλουν τα περιοδικά στα οποία εμφανίζονται τα νεοπαγανιστικά ψεύδη, εφόσον ούτως ή άλλως παγανιστές συγγράφουν σε διάφορα ανυποψίαστα εξ αυτών και αυτά δεν εκφράζονται από τις απόψεις των αρθρογράφων, αλλά σκοπό έχουν:

1. να καταδείξουν τον κρυφοπαγανιστή αρθρογράφο ώστε να γίνει γνωστός και

2. είτε ο κάθε ενδιαφερόμενος που αναγιγνώσκει εκ νέου άρθρα του να θέτει τον εαυτό του εν εγρήγορση και να ελέγχει θαρρετά τα ψεύδη του κρυφοπαγανιστή (δήθεν ελληνιστή), αν είναι μελετημένος και έχει πρόσβαση σε πρωτογενή βιβλιογραφία

3. είτε εάν δεν έχει πρόσβαση σε βιβλιογραφία, να μην δείχνει πλέον εμπιστοσύνη στον αρθογράφο εφόσον γνωρίζει πως εκφράζει ψεύδη για να σπιλώσει τον Χριστιανισμό υποστηρίζοντας θέσεις παγανισμού, που όμως δεν είναι σχεδόν ποτέ ξεκάθαρες, αλλά που παρουσιάζονται ως «ελληνικές» μιας και η πλειοψηφία των νεοπαγανιστών ντρέπεται να ομολογήσει δημοσίως την θρησκεία που ακολουθεί και προτιμά να καμουφλάρεται με κάτι οικοιότερο, τον πατριωτισμό, που όμως αρρωστημένα έχει μετατραπεί σε ένα παγανιστικό εθνικισμό.

ΕΞΑΙΡΕΣΗ: εξαιρούνται τα προσωπικά βιβλία του κρυφοπαγανιστή αθρογράφου ή τα έντυπα με καθαρά νεοπαγανιστικό προσανατολισμό, ανάμεσα στα τόσα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα.

Κεντρική σελίδα με νέοπαγανιστικές απάτες

ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΘΕΟΣ ΤΟΥ «ΠΡΟΜΗΘΕΑ ΔΕΣΜΩΤΗ» Ο ΗΡΑΚΛΗΣ

(Κατά: Γεώργιου Τσαγκρινού & Μιχάλη Καλόπουλου, Alter, εκπομπή Οι Πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005)

Αριστερά: Σέργιος Δημήτριος, Νομικός Συγγραφέας (Πηγή: Alter, εκπομπή Οι Πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005)

Δεξιά: Γεώργιος Τσαγκρινός, Φυσικός, Διευθυντής Περιοδικού Ιχώρ (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός Alter, εκπομπή Οι Πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 19/11/2005)

Βίντεο: Μέγεθος: 140 Kb Διάρκεια: 1΄02΄΄

Σέργιος Δημήτριος:

-Και να πω το εξής... όπως είναι γνωστό κ. Χαρδαβέλλα στον Προμηθέα Δεσμώτη ο Αισχύλος παρουσιάζει έναν κακό θεό... ένα κακό θεό

Τσαγκρινός Γεώργιος:

-Αυτό πάει στον Δία... γι’ αυτό ο Προμηθέας πάει στον Όλυμπο;

-Σας παρακαλώ... παρουσιάζει

-Εσείς όταν σας κατηγορούν για την θρησκεία σας...λέτε κάτι...

-...παρουσιάζει...

-σας παρακαλώ και γω κύριε...

-...κύριε Χαρδαβέλλα...

-... ακούτε;...

-είπα να κάνω μια αναφορά...

-...αναφορά;...

-Στην τραγωδία λοιπόν....

-Η εξουσία ... η εξουσία της Εκκλησίας και το Χριστιανιλίκι...

-Ο Αισχύλος παρουσιάζει έναν κακό θεό...

Χαρδαβέλλας:

Δεν ακούγεστε...

-Εγώ ακούγομαι...(!).. η εξουσία από το Χριστιανιλίκι το ισοπεδωτικό, έχει ισοπεδώσει ναούς, έχετε ισοπεδώσει τα πάντα, και τολμάτε να μιλάτε επειδή έχετε την αβάντα της εξουσίας, και τολμάτε να μιλάτε τώρα, εμείς δεν μπορούμε να μιλήσουμε, όχι ότι έχω κάποια...

-Δεν με ενδιαφέρει η εξουσία κύριε...

-Μου μιλάτε εσείς και μου λέτε κύριε...

-Κύριε Χαρδαβέλλα, βλέπω ότι έχετε στραφεί στον κ. Τσαγκρινό, ο οποίος, ο οποίος χωρεί να τον αφορά αυτό που λέω...

-Δεν με αφορά όταν λέτε για τον Προμηθέα;

Ο Σέργιος Δημήτριος δεν πρόλαβε να τοποθετηθεί ως προς την προφητεία του Αισχύλου εκείνη ακριβώς την στιγμή διότι διεκόπη από τον δημοσιογράφο. Προς το τέλος της εκπομπής [δεν παρουσιάζεται αυτό εις το βίντεο ένεκα ατυχής απώλειας του αποσπάσματος], όταν του παρουσιάζεται η δεύτερη ευκαιρία το πράττει και παρουσιάζει τα προφητικά λόγια του Αισχύλου ως αναφερόμενα εις την ενσάρκωση και γέννηση του Ιησού Χριστού. Ο Γεώργιος Τσαγκρινός αφού του επιτίθεται και πάλι με πάθος φραστικά, όπως άλλωστε έπραξε σε άλλη περίπτωση αναγκαζόμενος στο τέλος της εκπομπής να ζητήσει συγνώμη, του αναφέρει κυριολεκτικά μαινόμενος πως ο λυτρωτής του Προμηθέα Δεσμώτη είναι ο Ηρακλής και όχι ο Χριστός. Μάλιστα εις την παραδοχή αυτή τον συνεπικουρεί ο Μιχάλης Καλόπουλος που αναφέρει πως από την εποχή του έργου του Αισχύλου μέχρι την γέννηση του Χριστού, δεν είναι 13 γενιές, όπως αναφέρει στο «Προμηθέας Δεσμώτης» ο Έλληνας τραγικός.

Μυθοπλάστες: Γεώργιος Τσαγκρινός & Μιχάλης Καλόπουλος

Απάντηση: Εδώ

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΡΟΦΗΤΕΥΕΙ ΓΙΑΧΒΕ, ΘΕΟΔΟΣΙΟ, ΑΛΑΡΙΧΟ, ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ

(Κατά: Παντελή Κοντογιάννη, περ. Ιχώρ, τεύχος 59, άρθρο «Αριστοφάνης, ο αρχαίος του 20ου αιώνα», σσ. 40-41)

Ο Αριστοφάνης από ΤΟΤΕ το καυτηριάζει και με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο, σαν «προφήτης μαντεύει» ότι αυτή η διχόνοια, αυτός ο αλληλοσπαραγμός θα κάνουν την Ελλάδα να χάσει την αίγλη της. θα την κάνουν να ξεπέσει ηθικά, πολιτικά, πολιτισμικά.

«-Και για τίνος το φταίξιμο μετακόμισαν οι Θεοί;

-Ωργίσθησαν με τους Έλληνες. Έφυγαν και στην δική τους θέση εγκατέστησαν τον πόλεμο και σας παρέδωσαν σ’ αυτόν,

γι’ να σας κάνει όποια χοντροκοπιά γουστάρει.

Αυτοί δε, μετακομίσανε στα ψηλά επίπεδα,

από όπου να μην φαινόσασθε σαν σφάζεστε ο ένας απ’ τον άλλο,

ούτε και να μαθαίνουν νέα σας.

-Πες μου, καλέ, γιατί μας ξηγηθήκανε τοιουτοτρόπως;

-Γιατί είσθε κολλημένοι με τον πόλεμο και την αντάρα,

μ’ όλο που αυτοί τόσες μεσολαβήσανε φορές να υπογράψετε ανακωχή» (ΕΙΡΗΝΗ, στιχ. 203-212)

Πέρα από τις αστειότητες για αυτήν την σκηνή στα «ανεβάσματα» των παραστάσεων, ο υπαινιγμός είναι τόσο σαφής, όσο και αποκαρδιωτικός. Ο ποιητής «προφητεύει» ότι η θεία οντότητα της Ελλάδας θα εγκαταλείψει τους Έλληνες, επειδή με τον εμφύλιο σπαραγμό αποδεικνύονται ανάξιοι αυτής της ίδιας της ανωτερότητάς τους. «Προφητεύει» ότι ο κύκλος, μέσα στον οποίο η Ελλάδα μεγαλουργούσε, θα κλείσει. Οι Έλληνες θεοί (με ότι αντιπροσωπεύουν) θα φύγουν, για άλλα, ψηλότερα αιθερικά επίδεδα, και στην θέση τους θα αφήσουν μια άλλη οντότητα ξένη στους Έλληνες, που θα ισοπεδώσει τις πόλεις με τον πολιτισμό τους και υλικά και νοητικά. Αυτό είναι ή δεν είναι μια «προφητεία» που βγήκε αληθινή; Διότι βέβαια θα πρέπει να προσέξουμε ότι ο Αριστοφάνης στο έργο αυτό κάνει σαφή αναφορά σε μία άγνωστη μέχρι εκείνη την στιγμή θεότητα. Δεν μιλά για τον θεό του πολέμου, τον Άρη. Ο Άρης εκπροσωπεί την ανδρεία, την γενναιότητα, την μεγαλοφροσύνη, την θυσία για την υπεράσπιση της πατρίδας, όταν απειλείται από ξένο εισβολέα.

«ΙΤΕ ΠΑΙΔΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΤΕ ΠΑΤΡΙΔΑ»

Ο Άρης ενσαρκώνει υψηλότατα ιδανικά. Ο εμφύλιος όμως πόλεμος είναι ότι πιο ανόητο εγέννησε ο ανθρώπινος νους, και γι’ αυτό ο Αριστοφάνης ενσαρκώνει ως «προστάτη» του αυτή την ανατριχιαστική και συνάμα γελοία φιγούρα του «θεού πολέμου», που σύμφωνα με το έργο θέλει να βάλει στο γουδί τις ελληνικές πόλεις και με το γουδόχερο να συνθλίψει και αυτές και την ιστορία τους. Ο Αριστοφάνης λοιπόν κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Το αδελφοκτόνο μίσος θα φέρει την καταστροφή. Η επιστήμη, η Φιλοσοφία, οι Τέχνες θα χαθούν και την θέση τους θα πάρει η ισοπέδωση, ενσαρκωμένη από μιαν άλλη θεότητα, που δεν έχει καμιά σχέση με την Ελλάδα. Μια προσεκτική ματιά στους Συμβολισμούς είναι αρκετή για να ταυτίσουμε τον θεό-πόλεμο του Αριστοφάνη με τον Γιαχβέ και τον βοηθό του Τάραχο με τον Κωνσταντίνο, ή τον Ιουστινιανό, ή τον Θεοδόσιο, ή έστω τον Αλάριχο (Πηγή: Παντελής Κοντογιάννης, περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 59, άρθρο «Αριστοφάνης, ο αρχαίος του 20ου αιώνα», σσ. 40-41)

Μυθοπλάστης: Παντελής Κοντογιάννης

Απάντηση: Εδώ

Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΔΙΩΚΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ

(Κατά: Γεώργιου Τσαγκρινού, περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 47-48, σσ. 5-6)

Γεώργιος Τσαγκρινός, Φυσικός Μαθηματικός, Διευθυντής περιοδικού Ιχώρ (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός Allter, Εκπομπή Οι Πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 19/11/2005)

Η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα... Εκκλησία την τρίτη χιλιετία μετά την έναρξη της χριστιανικής χρονολόγησης και μάλιστα εν έτι 2004 συνεχίζει να παρουσιάζει σε αρκετές περιπτώσεις ενός είδους αυταρχισμού, παρόμοιο με αυτό που συνήθιζε να έχει κατά την διάρκεια της παντοκρατορίας της στους Βυζαντινούς χρόνους. Μετά από τα γνωστά φακελώματα αιρετικών εν Ελλάδι, μετά τα συνέδρια του μίσους εναντίον κάθε μορφής αρχαιοφιλίας, φτάσαμε στο σημείο Έλληνες συμπολίτες μας, οι οποίοι μάλιστα ζουν στις εσχατιές του Αθηνοκεντρικού κράτους και τιμούν με τον βίο τους εκεί τα ελληνικά χώματα, να μην μπορούν να δουν Αριστοφάνη και Αισχύλο, επειδή κάποιος ρασοφόρος και ένας δήμαρχος θεώρησαν τους προαναφερθέντες αρχαιοέλληνες συγγραφείς ακατάλληλους δι’ ανηλίκους. Πρόκειται για την περίπτωση της πόλης των Σερρών, όπου προγραμματισμένες παραστάσεις του Αριστοφάνους και του Αισχύλου δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθούν στο θέατρο της πόλης, επειδή ο μητροπολίτης Σερρών Θεολόγος και ο σημερινός δήμαρχος απαγόρευσαν τις παραστάσεις, διότι το θέατρο γειτνίαζε με εκκλησία, σύμφωνα με δημοσίευμα στον Ημερήσιο Ελληνικό Τύπο και ιδιαίτερα στην εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ». Άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων πήραν θέση γύρω από αυτό το θλιβερό γεγονός, που μας θυμίζει εποχές διωγμών της Ελληνικής Τέχνης και Γραμματείας.

Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι το θέμα πήρε διαστάσεις όταν ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος έκανε δηλώσεις που ακούστηκαν από όλα τα τηλεοπτικά κανάλια. Την επομένη στις 30 Ιουλίου «η εφημερίδα "Αλευθεροτυπία" καταχωρούσε στο πρωτοσέλιδο της τις δηλώσεις του Χριστόδουλου σχετικά με το θέμα της απαγόρευσης με τίτλο: «ο Χριστόδουλος απεφάνθη. Δεν εγκρίνει Αριστοφάνη». Είναι κωμικοτραγικό το τι συμβαίνει στην νεοελληνική πραγματικότητα. Ο αρχιεπίσκοπος των ανεκδότων, ο πάντα ορεξάτος για πλακίτσες και αστειάκια με τους νέους ξαφνικά έγινε κριτής του Αριστοφάνη». Ο Χριστόδουλος προφανώς για να προστατεύσει τον εκλεκτό του ιερέα στις Σέρρες, δήλωσε μεταξύ άλλων τα εξής: «Ο κύριος Λαζόπουλος θέλησε να χρησιμοποιήσει ένα χώρο έξω από την εκκλησία που έχει διαμορφωθεί για να γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις. Άλλο όμως πολιτιστικές εκδηλώσεις, άλλο τα έργα του Αριστοφάνη που έχουν μια ιδιαιτερότητα». Αγαπητέ κύριε Χριστόδουλε, αυτή η λέξη «ιδιαιτερότητα» όλοι λίγο πολύ ξέρουν ότι «τσούζει» αρκετά, ιδιαίτερα τους ανθρώπους του κλήρου. Ιστορίες για ιδιαιτερότητες «ανδρών» στα μαύρα έχουν ακουστεί πάρα πολλές φορές. Ας αφήσουμε λοιπόν καλλιτέχνες σαν τον Λάκη Λαζόπουλο να κάνουν την δουλειά τους και να εμφανίζονται σε οποιοδήποτε δημόσιο χώρο που έχει φτιαχτεί με χρήματα φορολογουμένων πολιτών και δημοτών....Η τέχνη, αγαπητοί ρασοφόροι, είναι ιδιαίτερα ανθεκτική. Το έχει αποδείξει με το γεγονός ότι ακόμη ζει, παρ’ όλους τους διωγμούς που έχει υποστεί για εκατοντάδες χρόνια. Αν τα βάλεις με την τέχνη, θα την βρεις σίγουρα μπροστά σου, και όσο περισσότερο κακός έχεις υπάρξει μαζί της, τόσο περισσότερο θα σε γελοιοποιήσει...

Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι του «ΙΧΩΡ», παραμονές Ολυμπιακών Αγώνων και ενώ θα έπρεπε η χώρα μας να σφύζει από κλασσικά θεατρικά έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, που συγκινούν σε πλανητικό επίπεδο κάθε ευαίσθητο και ευφυή άνθρωπο, εδώ βλέπουμε την σχιζοφρένεια του νεοελληνικού πολιτισμού. Αξεπέραστοι μέσα από την αιωνιότητα συγγραφείς σαν τον Αριστοφάνη και τον Αισχύλο να μην έχουν χώρο για να προσφέρουν την αιώνια πνευματικότητά τους στα ίδια τους τα χώματα. Μοιάζει σαν απλό γεγονός, όμως δεν είναι έτσι. Η Ελληνική σκέψη και παράδοση, όσο και να θέλουν μερικοί να την παντρέψουν με τον Ιουδαιοχριστιανισμό για να φτιάξουν ένα εκτρωματικό μπάσταρδο, παραμένει πεισματικά εκτός αυτού του αφύσικου «παιχνιδιού». Ας το πάρουμε απόφαση όσοι θέλουν να είναι συνεπείς με τον εαυτό τους και να μην ακροβατούν σε σχιζοφρενικές ιδεοληψίες. Ή Έλληνας θα είσαι ή Χριστιανός. Τέρμα η πλάκα...

Νομίζω πως τα σχόλια περιττεύουν. Απλώς να θυμίσω στους ρασοφόρους ότι στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλούν για σχοινί. (Πηγή: Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 47-48, Σημείωμα Διευθυντή, σσ. 5-6)

Μυθοπλάστης: Γεώργιος Τσαγκρινός

Απάντηση: Η αγαπητή μέθοδος των νεοπαγανιστών είναι η απόκρυψη στοιχείων με εξαπάτηση του νεοπαγανιστικού τους «σχολαρχείου» (1). Το πρώτο παραμύθι που εξαπέλυσαν μέσα στην νεοελληνική κοινωνία είναι πως οι Χριστιανοί στο Βυζάντιο μίσησαν το θέατρο, αυτή την έκφανση του πολιτισμού, πράγμα αναληθές και συκοφαντικό. Κατόπιν σήμερα φροντίζουν να διατηρούν αυτό το μύθευμα κοιτώντας τα γεγονότα με το ένα μόνο μάτι του πολύφημου, σκεπάζοντας το άλλο με το δεξί τους χέρι.

Η ΑΠΟΚΡΥΨΗ

Ποια είναι η αποκρυβόμενη αλήθεια σε αυτή την περίπτωση; Ας συμβουλευτεί ο αναγνώστης τους άλλους υπέρμαχους νεοπαγανιστές του Υ.Σ.Σ.Ε: «Χωρίς ιδιαίτερη έκπληξη πληροφορηθήκαμε ότι ο Δήμαρχος Σερρών Γ.Μωυσιάδης, καθώς και ο Μητροπολίτης Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγος, προέβησαν σε απαγόρευση των παραστάσεων Αρχαίου Δράματος που επρόκειτο να δοθούν στον χώρο της Ακρόπολης Σερρών (Κουλάς) και ιδιαίτερα στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Οι απαγορεύσεις αφορούσαν τα έργα «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου από τον θίασο Γ.Κιμούλη, «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη από το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης και «Πλούτος» του Αριστοφάνη από τον θίασο του Λ. Λαζόπουλου. (2)

Η αλήθεια ή στοιχείο που αποκρύβεται είναι πως η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου είχε παραχωρήσει εις τον Δήμο το προαύλιο της για την πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων και ασφαλώς η μαρτυρία του Γεωργίου Τσαγκρινού «Ο κύριος Λαζόπουλος θέλησε να χρησιμοποιήσει ένα χώρο έξω από την εκκλησία» είναι μια κολοβή αναφορά για την πραγματικότητα που σκεπάζεται με το πέπλο της χαιρέκακης συκοφαντίας.

ΟΙ ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΕΣ

...σε αρκετές περιπτώσεις ενός είδους αυταρχισμού, παρόμοιο με αυτό που συνήθιζε να έχει κατά την διάρκεια της παντοκρατορίας της στους Βυζαντινούς χρόνους...

Όπως μπορεί να μελετήσει ο αναγνώστης, η Εκκλησία την εποχή του Βυζαντίου δεν απαγόρευσε το θέατρο εφόσον δεν είχε τέτοια εκτελεστικά μέσα. Απλά συμβούλευε δια μέσω γραπτών και ο λαός αν ήθελε ακολουθούσε αν όχι εξακολουθούσε να ασχολείται και με το αρχαίο θέατρο.

...μετά τα συνέδρια του μίσους...

Αν είναι μίσος ένα συνέδριο επιστημόνων περί της νεοειδωλολατρίας ως θρησκευτικού φαινόμενου και η ποιμαντική του αντιμετώπιση, τότε ποια είναι η αγάπη; Μήπως το «Θέλετε να παίξουμε και τίποτα μπουνιές στο τέλος; άραξε μην παίξουμε τίποτα κουτουλίδια...» (3)

...ακατάλληλους δι’ ανηλίκους...

Μήπως δεν είναι; (βλέπε θέατρο και πορνεία)

...στο θέατρο της πόλης, επειδή ο μητροπολίτης Σερρών Θεολόγος και ο σημερινός δήμαρχος απαγόρευσαν τις παραστάσεις, διότι το θέατρο γειτνίαζε με εκκλησία, σύμφωνα με δημοσίευμα στον Ημερήσιο Ελληνικό Τύπο και ιδιαίτερα στην εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ». Άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων πήραν θέση γύρω από αυτό το θλιβερό γεγονός, που μας θυμίζει εποχές διωγμών της Ελληνικής Τέχνης και Γραμματείας...

Κανείς δεν επιτέλεσε διωγμούς εις την πόλη των Σερρών. Ο καθένας εις τον ιδιωτικό του χώρο έχει το συνταγματικό δικαίωμα να «προβάλλει» όποιο παιδαγωγικό υπόδειγμα και παράδειγμα επιθυμεί. Αν αρέσει στους νεοπαγανιστές αυτού του είδους η πνευματικότητα («...να μην έχουν χώρο για να προσφέρουν την αιώνια πνευματικότητά τους στα ίδια τους τα χώματα..») του Αριστοφάνη, ας την προβάλλουν καθημερινά στο χώρο του σπιτιού τους, στις γυναίκες τους, στα παιδιά αυτών και των καλεσμένων τους. Οι αναφερόμενοι άνθρωποι της τέχνης δεν γνώριζαν όλα τα στοιχεία αλλά και αν τα γνώριζαν υπάρχει μια ερώτηση που της οφείλεται απάντηση: Πόσοι από αυτούς και πόσες φορές διαθέσαν τον ιδιωτικό τους χώρο, όχι για μια κάποια θεατρική παράσταση, αλλά για να λειτουργεί η Ορθόδοξη Εκκλησία;

...να κάνουν την δουλειά τους και να εμφανίζονται σε οποιοδήποτε δημόσιο χώρο που έχει φτιαχτεί με χρήματα φορολογουμένων πολιτών και δημοτών...

Αν αντιθέσει ο χώρος δεν είναι δημόσιος αλλά ιδιωτικός και ανήκει στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος.

ΑΧΑΡΙΣΤΙΕΣ, ΜΙΚΡΟΨΥΧΙΕΣ ΚΑΙ ΑΜΝΗΜΟΣΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΓΑΝΙΣΜΟΥ

Αντί λοιπόν πρώτα από όλα να ακουστεί ένα «ευχαριστούμε την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας» που παραχώρησε τόσο καιρό το προαύλιο ναού της και μέρος της περιουσίας της, για την πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων εις όφελος του Ελληνικού λαού, ενέπεσαν με ορμή άλλοι, αλλά ιδίως οι νεοπαγανιστές με μικρόψυχους φανατισμούς και συκοφαντίες ώστε να δημιουργήσουν εντυπώσεις για την αντιπαλότητα Χριστιανισμού - Ελληνισμού («Ή Έλληνας θα είσαι ή Χριστιανός.»). Οι «πνευματικές» αντιλήψεις του Αριστοφάνη και οι Πλατωνικές ιδέες περί κοινοκτημοσύνης γυναικών δεν έγιναν πουθενά αποδεκτές παγκοσμίως εφαρμοσμένα, ούτε ακόμη και από τους αρχαίους αλλά ούτε και από τους ίδιους τους νεοπαγανιστές ναζί. Δεν υπάρχει ουδείς λόγος προώθησης τέτοιων ανούσιων πορνικών ιδεών από την Εκκλησία του Χριστού, είτε το αναφέρει Τούρκος, Κενυάτης, Λάπωνας, Εσκιμώος, Αμερικάνος, ο Δαλάι Λάμα, ο Πάπας της Ρώμης ή κάποιος σπουδασμένος ή μη Έλληνας. Η επιτυχία της θέωσης είναι η εφαρμογή των εντολών του Θεού και όχι πρακτική και διδασκαλία παθιασμένων ανοησιών κάποιου θνητού. Το ότι ανήκει στο ίδιο έθνος δεν ενδιαφέρει καθόλου. Η αναγωγή ενός οποιουδήποτε καλλιτέχνη εις την ομοεθνία των αποδεκτών της προσωπικής του καλλιτεχνικής παραγωγής, δεν αποτελεί απόδειξη περί της υπεραξίας αυτής, και δεν αποτελεί επιπλέον ένδειξη «ελεύθερων και αδογμάτιστων ανθρώπων» (3).

Τα άλλα δύο έργα, ο Πλούτος και το Επτά Επί Θήβας προφανώς δεν έγιναν δεχτά είτε διότι το πρώτο, ο Πλούτος, ανήκει στον ίδιο συγγραφέα και το δεύτερο, Επτά επί Θήβας, είναι ουσιαστικά παγανιστική θεολογία, είτε διότι και τα δύο συνοδεύονταν στην παράσταση από το έργο «Εκκλησιάζουσαι», το οποίο σαφώς δεν μπορεί να γίνει δεκτό σε Εκκλησιαστικό χώρο, εφόσον μπορεί να οδηγήσει ανθρώπους σε ανωμαλίες ή ερωτικούς παραλογισμούς.

ΟΙ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ & ΤΟΥ ΠΑΓΑΝΙΣΜΟΥ

Αριστερά: Ο Μέγας Αλέξανδρος δέχεται «μασάζ» από τον Ηφαιστίωνα ενώ μελετά επιστολή της μητέρας του. Η αμφιλεγόμενη σχέση τους στην ταινία του Όλιβερ Στόουν δημιούργησε αντιδράσεις εθνικιστών απέναντι στην τέχνη και το θέατρο με φαινόμενα λογοκρισίας. (Πηγή Φώτο: Alexander, Oliver Stone - Christopher Kyle , Intermedia films, DVD, 2004)

Δεξιά: Ο Μέγας Αλέξανδρος μπροστά από την Μακεδονική Φάλαγγα. (Πηγή Φώτο: Alexander, Oliver Stone - Christopher Kyle , Intermedia films, DVD, 2004)

Ο εθνικισμός, είτε ως ένθεος είτε ο άθεος έχει να επιδείξει ίδιες και χειρότερες όχι μόνο θέσεις για τις οποίες κατηγορείται το «χριστιανικό ιερατείο», αλλά ουσιαστικές έμπρακτες απαγορεύσεις με χρήση νομικής και δικηγόρων (βλ. παράρτημα) και εξαναγκασμό και λογοκρισίες ενάντια στην «παγανιστική» υποτίθεται ελεύθερη τέχνη. Ουδείς των νεοπαγανιστών σε εκείνες τις στιγμές έκφερε κάτι ενάντια σε αυτή την μορφή λογοκρισίας απέναντι στον «αρχαίο ελληνικό πολιτισμό». Υποκριτική σιωπή απλώθηκε παντού από άκρη σε άκρη σε όλα τα παγανιστικά έντυπα της Ελλάδας.

Αριστερά: Σπλαχνοσκοπία επί βωμού που με ιστορική ακρίβεια αναφέρθηκε στην ταινία του Όλιβερ Στόουν, καθώς τις επιχειρήσεις του Μ. Αλέξανδρου στην Ασία βοηθούσαν σίγουρα οι μάντεις Αρίστανδρος και Πράνιχος. Μια δεισιδαιμονία του παγανισμού που φανατικοί εθνικιστές και παγανιστές σήμερα ανάγουν ακόμη και σε «επιστήμη πρόβλεψης» δηλαδή σε «παγανιστική κτηνιατρική». Περίγελες οι απόψεις τους. (Πηγή Φώτο: Alexander, Oliver Stone - Christopher Kyle , Intermedia films, DVD, 2004)

Δεξιά: «Μαντική: η πανάρχαια επιστήμη των προβλέψεων» (Πηγή: Περιοδικό «Δαυλός», Τεύχος 62, Εξώφυλλο, Κάτω Επικεφαλίδα)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Αριστερά και μέσο: Το 1999 στον Κολωνό, κοντά στο κέντρο των Αθηνών, ιδρύσαμε την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ. Από τότε μέχρι και σήμερα ένα πλήθος διαλέξεων πάνω σε ΕΛληνικά και φιλοσοφικά θέματα παρουσιάστηκαν στην ειδική αίθουσα ομιλιών της Εστίας από ειδικούς αναλυτές και επιστήμονες... ΜΕΛΗ: Η εγγραφή των μελών δίνει το δικαίωμα συμμετοχής στις παραπάνω εκδηλώσης της ΕΣΤΙΑΣ, και στα ειδικά προγράμματα αλληλοϋποστήριξης, μελέτης και εργασίας που δημιουργούνται. Η εισφορά των μελών ορίζεται στις 15.000 δρχ. ετησίως... Εύχομαι να σας καλοσωρίσουμε σύντομα στην μεγάλη οικογένεια της ελληνικής εστίας επιστημονικών ερευνών, εδώ που δεν χωράνε κομματικές, θρησκευτικές και άλλες αντιθέσεις, αλλά όλους μας ενώνει η μεγάλη αγάπη και το πάθος μας για την Ελλάδα, την πατρίδα μας και συνάμα την πατρίδα του κάθε ελεύθερα και αδογμάτιστα σκεπτόμενου ανθρώπου της υφηλίου. Με φιλικούς χαιρετισμούς, Ευάγγελος Μπεξής, αρχαιολόγος, ιδρυτής και διευθυντής της ελληνικής εστίας επιστημονικών ερευνών. (Πηγή: Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 13, σσ. 24 - 25)

Δεξιά: Ευάγγελος Μπεξής, Εκδότης περιοδικού Ιχώρ, (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός Alter, Εκπομπή Αθέατος Κόσμος ΙΙ, 05/06/2004)

Οι νεοπαγανιστές δεν έχουν κάποιο «πνευματικό» δικαίωμα για να κλαψουρίζουν στα περιοδικά τους:

1. Όπως ειπώθηκε ο χώρος ήταν ιδιωτικός. Στις «επιστημονικές» ιδιωτικές τους εστίες οι νεοπαγανιστές, εκεί που ασφαλώς οι δήθεν θιγόμενοι αρχαιολάτρες περί «διωγμών», ασφαλώς δεν τραγουδούν τον ακάθιστο ύμνο εις την Παναγία των Ορθοδόξων Χριστιανών, μήτε δίδουν τον χώρο για πολιτιστικές εκδηλώσεις στους πολίτες, η εισφορά στοιχίζει 15.000 δραχμές ετησίως, (4) και επικρατεί λογοκρισία και «διωγμός» κάθε εν δυνάμει Ορθόδοξης φωνής (5).

Ψηφιδωτό δάπεδο με παράσταση μονομάχων και διαιτητή (Πηγή: Τα στάδια στην αρχαία Ελλάδα και οι σύγχρονες αναβιώσεις των αρχαίων αγώνων, Το Ρωμαϊκό Στάδιο της Πάτρας, Δρ. Μιχάλης Πετρόπουλος, Αρχαιολόγος, Διευθυντής Στ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, εκδόσεις Περισκόπιο, σελίδα 109)

2. Στην εποχή των διωγμών των Χριστιανών, όχι μόνο δεν χωρούσε στο νου κανενός παγανιστή να δει Χριστιανό να λειτουργεί Ορθόδοξα σε χώρο του θεού Διονύσου (θέατρο), αλλά οι χώροι του μέθυσου αυτού θεού έγιναν σημεία σφαγής τόσο Ελλήνων Εθνικών στις μιαρές μονομαχίες μεταξύ των, όσο και σημεία ανήλεου θανάτου των Χριστιανών μαρτύρων. Άλλωστε πως θα μπορούσε ποτέ να ψάλλει χριστιανός σε θέατρο παγανιστικό, ή να εκτελέσει την λ.χ. αναπαράσταση της σταυρώσεως του Ιησού στον Γολγοθά, όταν και οι ελάχιστες εκκλησίες που υπήρχαν πριν την εποχή του Κωνσταντίνου κατεδαφίστηκαν όλες με το πρώτο ιστορικό «εἰς ἔδαφος φέρειν» (6) του Διοκλητιανού, που οι παγανιστές παρουσιάζουν σήμερα ως δήθεν «πρωτοεμφανιζόμενο» Χριστιανικό διάταγμα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων; Τι το θέλει ο Γεώργιος Τσαγκρινός το «...στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλούν για σχοινί...»; Δεν βλέπει ποιος είναι ο κρεμασμένος και ποιο είναι το σχοινί;

3. Είναι κωμικοτραγικό να υψώνουν τα λάβαρα της πνευματικής υπεράσπισης του Αριστοφάνη ή του Αισχύλου οι νεοπαγανιστές, διότι αυτοί οι ίδιοι είναι που τους μεταπλάθουν πνευματικά δίνοντας αξία στα λόγια τους «...από αυτό το θλιβερό γεγονός, που μας θυμίζει εποχές διωγμών της Ελληνικής Τέχνης και Γραμματείας» [όπου «διωγμός» βάλε «αλλοίωσης» - «χάλκευσης»] με την ίδια την συμπεριφορά τους. Διότι και τον Αισχύλο παραποίησαν και τον Αριστοφάνη «πατεντάρισαν» προς όφελός των θεωριών τους.

Και για να τελειώνουμε:

Ή Έλληνας θα είσαι ή Χριστιανός.

Όχι, ή παγανιστής θα είσαι ή Ορθόδοξος. Ο Αριστοφάνης και οι άλλοι τραγικοί και κωμικοί «κοιμήθηκαν» και γύρω στο 33 μ.Χ. είχαν την ευκαιρία στον Άδη να γνωρίσουν την Αλήθεια. Ας φροντίσουν και οι νεοπαγανιστές να ξυπνήσουν από τον αρχαίο - νέο λήθαργό τους, διότι ο Άδης μετά την ανάσταση άρχισε πάλι να γεμίζει με πρώτο τον Ιούδα και δεν θα υπάρξει άλλη σταύρωση ή ανάσταση κανενός άλλου Ναζωραίου. «Ο κύβος ερρίφθη» εδώ και 2006 χρόνια

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

22/11/2004

«Ε, όχι και gay ο Μέγας Αλέξανδρος»

Τελικά ο Ολιβερ Στόουν υλοποίησε την παραγωγή του «Μέγας Αλεξανδρος» και μέσα από αυτή αμφισβητείται η ανδροπρέπειά του, η ελληνικότητα του, η προσφορά του στον πολιτισμό, στον ελληνικό πολιτισμό και στην εξάπλωση του, η καταγωγή του και άλλα ων ουκ έτι αριθμός. Η ταινία ολοκληρώθηκε πριν από 10 μέρες, αφού χρειάστηκε πρώτα να κοπούν οι σκηνές που δείχνουν τον Μέγα Αλέξανδρο, να έχει ομοφυλοφιλικές σχέσεις με τον ιδιαίτερό του φίλο, Ηφαιστίωνα.
Έως τώρα οι πιέσεις οργής των ομογενών μας, ανάγκασαν τον Στόουν να κόψει από την ταινία του τις ομοφυλοφιλικές ερωτικές σκηνές, αλλά αν όλη αυτή η διαμάχη που έχει ξεσπάσει για το περιεχόμενο της ταινίας πηγάζει όντως από το σενάριο ή αποτελεί ένα ακόμα διαφημιστικό κόλπο θα το μάθουμε σύντομα, στις 24 Νοεμβρίου… Η ταινία όμως συνεχίζει να προκαλεί θύελλα αντιδράσεων σε όλο τον κόσμο και μάλλον όχι σε τυχαία χρονική περίοδο και όχι για τυχαίους λόγους. Πέρα από την συγκεκριμένη ιστορική ανακρίβεια, σχετικά με τις ομοφυλοφιλικές τάσεις του βασιλιά Αλέξανδρου, ο Όλιβερ Στόουν, έχει υποπέσει και σε άλλες.

Απειλούν με μηνύσεις

Την οργή Ελλήνων νομικών προκάλεσε η παρουσίαση του Μεγάλου Αλεξάνδρου ως ομοφυλόφιλου στην ομώνυμη ταινία. Προειδοποιούν μέσω του εκπροσώπου τους Γιάννη Βαρνάκου, ότι θα μηνύσουν την εταιρεία διανομής της ταινίας, Γουόρνερ Μπρός, για παραποίηση της ιστορίας. Ζητούν Δε από τους συντελεστές να προσθέσουν στους τίτλους την επεξήγηση ότι η ταινία δεν στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα και δεν αποτελεί αληθινή και ακριβή απόδοση της προσωπικότητας του Αλεξάνδρου.
Στην ταινία προβάλλεται ερωτική σχέση του Αλεξάνδρου με τον Ηφαιστίωνα («Ο Αλέξανδρος ηττήθηκε μόνο μία φορά στη ζωή του: από τους μηρούς του Ηφαιστίωνα», ακούγεται).
«Είναι θλιβερό, που οι σύγχρονες εκφράσεις της τέχνης έχουν περιορίσει τις ιστορικές τους ανησυχίες στο γεωγραφικό χώρο που εκτείνεται κάτω του… αφαλού. Εκείνος που υποστηρίζει κάτι τέτοιο έχει και την ευθύνη των αποδείξεών του. Οψόμεθα…» δήλωσε ο Σαράντος Καργάκος.
Οι πρόσφατες έρευνες από την πλευρά των ιστορικών ιατρών λένε πως ο Μέγας Αλέξανδρος κατά πάσα πιθανότητα πέθανε τελικά από τύφο. Στη διάγνωση αυτή κατέληξε η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, ύστερα από μελέτες των ιστορικών πηγών η πλησιέστερη χρονικά στο συμβάν του θανάτου γράφτηκε τρεις αιώνες μετά.

Προκλήσεις και αυθαιρεσίες

Ο Άγγλος ακαδημαϊκός Φοξ, βιογράφος κι αυτός του Μ. Αλεξάνδρου, απορρίπτει κατηγορηματικά τις κατηγορίες ότι η ταινία παρουσιάζει τον Μέγα Αλέξανδρο ως ομοφυλόφιλο. Σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν αμφιφυλόφιλος (!!!), κάτι που, όπως υποστηρίζει, ήταν εντελώς αποδεκτό εκείνη την εποχή. «Ο Αλέξανδρος δεν είναι γκέι. Ναι, είχε ερωτικές σχέσεις με τον Ηφαιστίωνα και τον Πέρση ευνούχο Βαγόα. Και λοιπόν;» Μάλλον οι Άγγλοι βέβαια κρίνουν με τα δικά τους κριτήρια, αλλά όλη αυτή η παραφιλολογία που προέρχεται από τους κύκλους της σήψης και της διαφθοράς δεν έχει τα όριά της!
Στο έγκυρο Γαλλικό φύλλο «Le Figaro Magazine» (τεύχος Αυγούστου 2004) υπάρχουν οι χαρακτηρισμοί αυτοί περιέχονται σε συνέντευξη που παραχώρησε ο αμερικάνος σκηνοθέτης και συγκεκριμένα δημοσιεύεται ότι ο Μακεδόνας Στρατηλάτης ήταν «παρανοϊκός» και «ομοφυλόφιλος» και εάν δεν πρόκειται για κακόγουστο διαφημιστικό τρικ προϊδεάζουν για το είδος, την «εγκυρότητα» και την «ποιότητα» της ταινίας, που γύρισε ο πολυβραβευμένος Αμερικανός σκηνοθέτης.

Πηγή: http://gr.altermedia.info/?p=474

Σημειώσεις

1. Όμως, για να οδηγηθούμε στην κατανόηση της «Ολότητας των Πραγμάτων» είμαστε υποχρεωμένοι να ξεκινήσουμε από την αναζήτηση των βασικών συλλήψεων που δόμησαν την Αρχαιοελληνική Θρησκεία. Εάν δεν δουλέψουμε σε βάθος και δεν διαβρώσουμε, παράλληλα, τις ρίζες που στηρίζουν τα δόγματα της θεοκρατίας, τότε σύντομα δεν θα υπάρχει παρά μια χαώδης Οικουμένη... (Πηγή: Γιάννης Σπυρόπουλος, Η αναβίωση της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, Ρ. Αναστασάκης, Μ. Βερέττας, Μ. Δημόπουλος, Μ. Καλόπουλος. Μ. Κιουλαφά, Π. Μαρίνης, Χ. Μήνη, Στ. Μυτιληναίος, Γ. Σπυρόπουλος, Ο. Τουτουνζή, Γ. Τσαγκρινός, Εισαγωγή Εύα Αυλίδου, Εκδόσεις Αρχέτυπο, Έκδοση Α΄ Απρίλιος 2002, Θεσσαλονίκη, σελίδα 230)

2. Αριστοφάνους Βωμολοχίαι και «Ποιμένων» Λογοκρισία, Δελτίο Τύπου υπ’ αριθ. 162 / 29. 7. 2004, http://www.ysee.gr/index.php?type=d&f=deltia&did=162 [αποθηκευμένο εδώ]

3. Γεώργιος Τσαγκρινός, Alter, εκπομπή Οι Πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005, πρβλ. εδώ

4. Εύχομαι να σας καλοσωρίσουμε σύντομα στην μεγάλη οικογένεια της ελληνικής εστίας επιστημονικών ερευνών, εδώ που δεν χωράνε κομματικές, θρησκευτικές και άλλες αντιθέσεις, αλλά όλους μας ενώνει η μεγάλη αγάπη και το πάθος μας για την Ελλάδα, την πατρίδα μας και συνάμα την πατρίδα του κάθε ελεύθερα και αδογμάτιστα σκεπτόμενου ανθρώπου της υφηλίου. (Πηγή: Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 13, σελ 25)

5. Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 13, σελ 25

6. Εδώ που δεν χωράνε κομματικές, θρησκευτικές και άλλες αντιθέσεις, ό.π.,σελ. 25

7. «...τάς μὲν ἐκκλησίας εἰς ἔδαφος φέρειν, τάς δὲ γραφὰς ἀφανεῖς πυρὶ γενέσθαι, προστάττοντα καὶ τοὺς μὲν τιμῆς ἐπειλλημένους ἀτίμους, τοὺς δὲ ἐν οἰκετίαις, εἰ ἐπιμένοιεν ἐν τῇ τοῦ χριστιανισμοῦ προθέσει, ἐλευθερίας στερεῖσθαι» (Μτφρ: «..εδημοσιεύοντο πανταχού βασιλικά διατάγματα, προστάσσοντα αι μεν εκκλησίαι να κατεδαφισθούν, αι δε Γραφαί να εξαφανισθούν με πυρ και ορίζοντα οι μεν τιμημένοι με αξιώματα να τα χάσουν, οι δε ευρισκόμενοι εις την υπηρεσίαν ανωτάτων αξιωματούχων να στερηθούν της ελευθερίας των, εάν επιμένουν εις την ομολογίαν του Χριστιανισμού.»), Ευσέβιου, Εκκλησιαστική Ιστορία, 8, 2, 4

ΑΠΟΚΡΥΦΑ ΚΑΤΑΣΤΡΑΜΜΕΝΑ ΣΕ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ

(Κατά: Lynn Picknett, Τηλεοπτικός Σταθμός Alter, εκπομπή Οι πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005)

Η έρευνά μου έδειξε ότι η Μαρία η Μαγδαληνή ήταν το έτερο ήμισι του Ιησού, γεγονός που δεν αναφέρεται βεβαίως πουθενά στην Καινή Διαθήκη. Τα Ευαγγέλια των Ματθαίου, Λουκά, Μάρκου και Ιωάννη, ...(Πηγή Φώτο: Τηλεοπτικός Σταθμός Alter, εκπομπή Οι πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005)

...δεν είναι τα μοναδικά υπάρχοντα Ευαγγέλια. Κάθε Χριστιανός όμως, βεβαίως θα υποστήριζε ότι τα Ευαγγέλια αυτά είναι τα μοναδικά. Γνωρίζουμε, όμως ότι υπάρχουν 50 τουλάχιστον ακόμη Ευαγγέλια, (Πηγή Φώτο: Τηλεοπτικός Σταθμός Alter, εκπομπή Οι πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005)

...«απαγορευμένα» Ευαγγέλια. Όταν έγινε η συγγραφή της Καινής Διαθήκης τον τέταρτο αιώνα πολλά από τα Ευαγγέλια αυτά εξαλείφθηκαν, ενώ περιληφθήκαν (Πηγή Φώτο: Τηλεοπτικός Σταθμός Alter, εκπομπή Οι πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005)

μόνο τα Ευαγγέλια του Ματθαίου, Λουκά, Μάρκου και Ιωάννη. Τα υπόλοιπα ευαγγέλια εξαφανίστηκαν σε μια νύχτα. (Πηγή Φώτο: Τηλεοπτικός Σταθμός Alter, εκπομπή Οι πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005)

Μυθοπλάστρια: Lynn Picknett.

Απάντηση: Δια μέσω των ευκαιριών που έχει δώσει η δημοκρατική ελληνική τηλεόραση σε πολλούς ημεδαπούς «ιστορικούς ερευνητές», εμφανίστηκαν και αλλοδαποί «ιστορικοί ερευνητές» που υποβοηθούν στην διάδοση της «αλήθειας» των πρώτων, με νέα μυθεύματα. Έτσι ενώ οι εγχώριοι «ερευνητές» υποστηρίζουν αβάσιμα πως τα Κανονικά Ευαγγέλια είναι αργότερα των γνωστικών, οι αλλοδαποί σεκοντάρουν εις την χορωδία του ψέματος, πως τα απόκρυφα εξαφανίστηκαν σε μια νύχτα, χωρίς ασφαλώς να προσδιορίζουν ποια είναι αυτή η λεγόμενη νύχτα και πως κατορθώθηκε σε μια αχανή έκταση όση είναι η Ευρώπη, η Μ. Ασία, η Β. Αφρική όπου διαδόθηκε ο Χριστιανισμός, να βρεθούν, να να μαζευτούν και να καταστραφούν (;) τόσα πολλά κείμενα, πράξη για την οποία θα έπρεπε να είχε γίνει Παγκόσμια συμφωνία αρχηγών Κρατών ή Εθνών που πολλές φορές δεν συμβάδιζαν ως προς το δόγμα ή ήσαν αντίπαλοι. Κατά πάσα λοιπόν προσέγγιση, η νύχτα εις την οποία τα «απαγορευμένα» Ευαγγέλια «εξαφανίστηκαν», πρόκειται για την νύχτα που οι «ερευνητές» φαντάστηκαν τα όσα λέγουν, μιας και όχι για μια νύχτα αλλά για αιώνες ολάκερους τα λεγόμενα «Γνωστικά Ευαγγέλια» ή «απαγορευμένα» (;), τουλάχιστον εις την Ανατολή, από όσο η υγιής έρευνα έχει αποδείξει, κυκλοφορούσαν ανενόχλητα και μάλιστα αποσπάσματα τους αναγιγνώσκονταν ακόμη και μέσα εις τις θεατρικές παραστάσεις των ίδιων των Χριστιανών που τα «απαγόρευαν» και τα είχαν «εξαφανίσει»:

«Ο βατικανός ελληνικός κώδικας του 13ου αιώνος, που μελετήθηκε από τον μεσαιωνοδίφη Σπυρίδωνα Λάμπρο, μας παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο γίνονταν οι θρησκευτικές παραστάσεις. Το κείμενο αυτό, που, μετά τον Λάμπρο, εξέδωσε και ο Βόγκτ, είναι γραμμένο στην δημοτική και πιθανώς αντιγράφει κείμενο του 10ου αιώνος. Το κείμενο αποτελείται από εννέα δράματα, τα εξής: «Ἡ ἔγερσις τοῦ Λαζάρου», «Ἡ Βαϊοφόρος», «Ἡ Τράπεζα», «Ὁ Νιπτήρ», «Ἡ προδοσία», «Ἡ ἄρνησις τοῦ Πέτρου», «Ἡ ἐξουθένωσις τοῦ Ἡρώδου», «Ἡ Σταύρωσις» και «Ἡ ψηλάφησις». Στις παραστάσεις αυτές πρέπει να προστεθεί και η «Εἰς Ἅδου κάθοδος». Όπως, μας πληροφορεί το κείμενο του 13ου αιώνος, τα γεγονότα παριστάνονταν όπως περιγράφονται στα Ευαγγέλια, με κατάλληλη σύνδεση των σχετικών κομματιών, στα όποια προσέθεταν χωρία από τα απόκρυφα Ευαγγέλια.» (Πηγή: Πηγή: Ι.Μ. Ζατζηφώτης, Περιοδικό Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 75, άρθρο «Το θέατρο στο Βυζάντιο», σσ. 44 - 49)

Όταν λοιπόν «ερευνητές» θεωρούν «απαγορευμένα» ευαγγέλια που απαγγέλλονταν - ευαγγέλλονταν στα χριστιανικά θέατρα επί δημόσια προβολή, ανάλογα με την σημερινή τηλεόραση και τον κινηματογράφο, το συμπέρασμα που προκύπτει αβίαστα είναι πως δεν εξαφανίστηκαν τα απόκρυφα ευαγγέλια σε μια νύχτα αλλά η νύχτα έρχεται όταν εξαφανίζεται η αλήθεια από τα μυαλά των ερευνητών του ψέματος.

ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ & ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ

(Κατά: Παναγιώτη Μαρίνη, περ. Τρίτο Μάτι, τεύχος 109, ένθετο, σελ. 12)

(Κατά: Στέφανου Μυτιληναίου, περιοδικό Δαυλός, τεύχος 240, σσ. 15439 - 15448)

Απαγόρευσις του θεάτρου... [με τον Χριστιανισμό] (Πηγή: Παναγιώτης Μαρίνης, Περιοδικό Τρίτο Μάτι, τεύχος 109, ένθετο «Θα αναγνωρισθεί επίσημα η Αρχαία Ελληνική Θρησκεία;», σελ. 12)

Απαγορεύονται το θέατρο, οι συναυλίες, ο χορός, τα θεάματα

«Ὥστε τὰ τέκνα τῶν Ἱερέων θεώρια κοσμικὰ μὴ ἐκτελεῖν, μηδὲ θεωρεῖν. Τοῦτο δὲ καὶ πᾶσι τοῖς Χριστιανοῖς ἀεὶ κεκήρυκται, ὥστε, ὅπου βλασφημίαι εἰσί, μὴ προσιέναι» (Kανών ΙΖ΄ της εν Kαρθαγένης Τοπικής Συνόδου).

Ερμηνεία υπό Αγαπίου ιερομόναχου και Νικοδήμου μοναχού: «Προστάζει ο παρών Κανών, ότι οι υιοί των ιερέων να μην κάμνουσι τας θεωρίας και παίγνια, που γίνονται εις τα θέατρα με τα τρεξίματα των αλόγων και με τας μάχας των θηρίων και ζώων, έχοντες δηλαδή αυτοί την των αλόγων και των τοιούτων ζώων επιστασίαν, αλλά ούτε όλως να στέκωνται να τα θεωρούν, όταν οι άλλοι τα κάμνουν όχι μόνον δε οι Ιερωμένων υιοί αλλά και όλοι κοινώς οι Χριστιανοί παντοτεινά διδάσκονται να μη πλησιάζουν στα θέατρα, όπου πολλά άσεμνα πράγματα γίνονται, δια μέσου των οποίων βλασφημείται και υβρίζεται η πίστης των Χριστιανών από τους απίστους και ασεβείς».

Επίσης και ο Κανών ΝΑ΄ της ΣΤ΄ Οίκουμενικης Συνόδου: «Καθόλου ἀπαγορεύει ἡ ἁγία καὶ οἰκουμενικὴ Σύνοδος τοὺς λεγόμενους μίμους καὶ τὰ τούτων θέατρα, εἶτὰ γε μὴν καὶ τὰ τῶν κυνηγίων θεώρια, καὶ τάς ἐπὶ σκηνῆς ὀρχήσεις ἐπιτελεῖσθαι. Εἰ δέ τις τοῦ παρόντος Κανόνος καταφρονήσοι καὶ πρός τι ἑαυτὸν τῶν ἀπηγορευμένων τούτων ἐκδῷ, εἰ μὲν Κληρικὸς εἴη, καθαιρείσθω, εἰ δὲ λαϊκός, ἀφοριζέσθω».

Ερμηνεία υπό Αγαπίου ιερομόναχου και Νικοδήμου μοναχού: «Με όλην την τελειότητα εμποδίζει ο παρών Κανών το να γίνονται οι λεγόμενοι μίμοι, οίτινες πότε μεν των Αράβων μιμούμενοι τα σχήματα, πότε δε των Αρμενίων, άλλο τε των δούλων, μερικάς φοράς δε και κτυπώντες ραπίσματα εις τα πρόσωπα, παρακινούσι με όλα ταύτα τους βλέποντας εις το να γελώσιν ακράτητα. Θεώρια δε των κυνηγίων είναι, όταν βλέπει τινάς τα θηρία, λέοντας θετέον ή αρκούδας ή άλλα, να μάχωνται ή αναμεταξύ των ή με ανθρώπους όπου είναι καταδικασμένοι εις θάνατον. Ασπλαχνία γαρ και ωμότης μεγάλη είναι το να βλέπει τινάς των τοιούτων τα αίματα εκχυνόμενα και να γελά. Εμποδίζει δε προς τούτοις και τους χορούς και άσεμνα λυγίσματα όπου κάμνουν είτε άνδρες είτε γυναίκες εις τας σκηνάς· σκηνή δε είναι η τέντα, μέσα εις την οποίαν έκαμναν κάθε υπόκρισιν και προσποίησιν, είτις ίσταται σκηνικήν επιδεικνύμενος τέχνην, κατά τον ιγ΄ τίτλ. Φωτίου, Κεφ. κα΄. Όθεν και σκηνικοί ονομάζονται αυτοί, όπου πότε μεν υποκρίνονται πως είναι αυθένται, πότε δε πως είναι δούλοι και άλλο τε πως είναι άλλοι. Όποιος δε καταφρονήση τον παρόντα Κανόνα και δώσει τον εαυτόν τον εις την θεωρίαν των τοιούτων, ει μέν Κληρικός είναι ας καθαιρήται, ει δε λαϊκός ας αφορίζεται». (Πηγή: Στέφανος Μυτιληναίος, Περιοδικό Δαυλός, τεύχος 240, σσ. 15439 - 15448, http://www.davlos.gr/dissue.php?issue=240)

Μυθοπλάστες: Παναγιώτης Μαρίνης & Στέφανος Μυτιληναίος

Απάντηση: Το μεγαλύτερο ψέμα της νεοπαγανιστικής μυθοπλασίας, είναι η δήλωση πως «Το θέατρο καταργήθηκε στο Χριστιανισμό ή στο Βυζάντιο» ή κάτι παρόμοιο. Τα ανωτέρω παρατιθέμενα ανατρέπουν αυτό το κακοήθες μυθολόγημα που γέννησε η φαντασία του νεοπαγανισμού. Εδώ παρατίθενται δύο συγκεκριμένες και ειδικές αποφάσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας που έκδωσε ο Δαυλός: «Ὥστε τὰ τέκνα τῶν Ἱερέων θεώρια κοσμικὰ μὴ ἐκτελεῖν, μηδὲ θεωρεῖν. Τοῦτο δὲ καὶ πᾶσι τοῖς Χριστιανοῖς ἀεὶ κεκήρυκται, ὥστε, ὅπου βλασφημίαι εἰσί, μὴ προσιέναι», Kανών ΙΖ΄ της εν Kαρθαγένης Τοπικής Συνόδου, και «Καθόλου ἀπαγορεύει ἡ ἁγία καὶ οἰκουμενικὴ Σύνοδος τοὺς λεγόμενους μίμους καὶ τὰ τούτων θέατρα, εἶτὰ γε μὴν καὶ τὰ τῶν κυνηγίων θεώρια, καὶ τάς ἐπὶ σκηνῆς ὀρχήσεις ἐπιτελεῖσθαι. Εἰ δέ τις τοῦ παρόντος Κανόνος καταφρονήσοι καὶ πρός τι ἑαυτὸν τῶν ἀπηγορευμένων τούτων ἐκδῷ, εἰ μὲν Κληρικὸς εἴη, καθαιρείσθω, εἰ δὲ λαϊκός, ἀφοριζέσθω», Κανών ΝΑ΄ της ΣΤ΄ Οίκουμενικης Συνόδου.

Αυτοί οι δύο κανόνες αναφέρονται σε συγκεκριμένα θεατρικά δρώμενα της εποχής εκείνης ή άλλων και δηλαδή απαγορεύονται:

α) Οι μιμήσεις άλλων δογμάτων & πίστεων.

β) Η παρουσίαση των τέκνων των ιερέων ως άμυαλα και άλογα ζώα (βλ. «τρεξίματα των αλόγων»)

γ) Οι θηριομαχίες, για τις οποίες ψευδώς κατηγορούνται οι χριστιανοί ότι τις δημιούργησαν «με τας μάχας των θηρίων και ζώων»)

δ) Οι θηριομάχοι που καταδικάζονταν σε θάνατο στα άγρια ζώα («ή με ανθρώπους όπου είναι καταδικασμένοι εις θάνατον»)

ε) Οι ορχήσεις επί της σκηνής, οι οποίες επί το πλείστον χρησιμοποιούνται για πορνικό κάλεσμα και εμπορεία («Οι ορχήστριδες φορούσαν βραχείς χιτώνες, πλειστάκις όμως ήταν γυμνές ή σχεδόν γυμνές») (1). Προς τούτου οι ερμηνευτές κάνουν λόγο για «άσεμνα λυγίσματα». Με άλλα λόγια οι επί σκηνής ορχήσεις ασφαλώς δεν είναι τίποτα χοροί δημοτικοί, αλλά μάλλον χοροί προκλητικοί από γυναίκες (και άντρες ή ομοφυλόφιλους) που μέσα από αυτούς προσπαθούν να προσελκύσουν εραστές που πληρώνουν. Η σύνδεση της πορνείας με αυτά τα επαγγέλματα από τα αρχαία χρόνια δεν είναι καθόλου τυχαία. Σήμερα σ’ αυτά έχει προστεθεί και το επάγγελμα του φωτομοντέλου, που επίσης σχετίζεται με το χώρο του θεάματος αλλά και της «υψηλής» πορνείας.

στ) Τα «τῶν κυνηγίων θεώρια». Οι παγανιστές πολλές φορές κατηγορούν τον Χριστιανισμό ότι μίσησε την φύση (βλ. σελίδα παγανισμός σήμερα). Όμως «Από τον κανόνα τούτον συμπεραίνεται, ότι οι Κληρικοί Πάντες και Ιερώμενοι, και Μοναχοί δεν πρέπει να είναι κυνηγοί λαγών και άλλων ζώων, ή πουλιών. Διότι αν έτσι εμποδίζει και αυτό το να βλέπουσι μόνο τα κυνήγια των ζώων και θηρίων οι Κληρικοί, πολύ περισσότερο εμποδίζει αυτούς από το να είναι αυτοί οι ίδιοι κυνηγοί· όθεν οι κυνηγοί όνταν ιερώμενοι, αν δεν παύσουν, καθαιρούνται, οι δε Μοναχοί αφορίζονται κατά τον Κανόνα αυτόν.» (2)

ζ΄) Οι παρακολουθήσεις βλασφημιών κατά της χριστιανικής πίστης («ὅπου βλασφημίαι εἰσί»). Πού είναι το παράδοξο; Παρακολουθούν οι νεοπαγανιστές θέατρο με ύβρεις κατά του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, των 12θεών και του Ελληνισμού; Αν όχι ας μην παραξενεύονται που οι Χριστιανοί δεν επιθυμούν να παρακολουθούν παραστάσεις με ύβρεις κατά του Χριστιανισμού.

Ορισμένες από τις παρανοϊκές & απάνθρωπες θεατρικές καταστάσεις της αρχαίας εποχής, τιμωρεί και ο φιλόσοφος Κλήμης ο Αλεξανδρινός λέγοντας «Ἀπειρήσθων οὖν καὶ αἱ θέαι καὶ τὰ ἀκροάματα βωμολοχίας καὶ σπερμολογίας πολλῆς γέμοντα. Τί μὲν γὰρ οὐκ ἐπιδείκνυνται αἰσχρὸν ἔργον ἐν θεάτροις; Τί δ’ οὐ προφέρονται ρῆμα ἀναίσχυντον οἱ γελωτοποιοί; Οἱ δὲ ἀπολαύσαντες τῆς ἐν αὐτοῖς κακίας ἐναργεῖς οἴκοι ἀπομάσσονται τὰς εἰκόνας, ἔμπαλιν δὲ οἱ πρὸς ταῦτα ἀκήλητοι καὶ ἀπαθεῖς οὐκ ἂν περὶ τὰς ρᾳθύμους ἡδονὰς σφαλεῖέν ποτε. Εἰ γὰρ καὶ ἐν παιδιᾶς μέρει παραλαμβάνεσθαι φήσουσι τὰς θέας εἰς θυμηδίαν, οὐ σωφρονεῖν φήσαιμ’ ἂν τὰς πόλεις, αἷς καὶ τὸ παίζειν σπουδάζεται. Οὐκέτι γὰρ παιδιαὶ αἱ φιλοδοξίαι ἀνηλεεῖς εἰς τοσοῦτον θανατῶσαι, ἀλλ’ οὐδὲ κενοσπουδίαι καὶ αἱ ἀλόγιστοι φιλοτιμίαι, πρὸς δὲ καὶ αἱ μάταιοι καταναλώσεις τῆς οὐσίας, οὐδὲ μὴν αἱ ἐπὶ τούτοις στάσεις ἔτι παιδιαί». [Μτφρ: Ας αποκλεισθούν λοιπόν και τα θεάματα και τα ακροάματα, αφού είναι γεμάτα από άφθονη βωμολοχία και σπερμολογία. Ποια δηλαδή αισχροεργία δεν παριστάνεται στα θέατρα; Ποιον αδιάντροπο λόγο δεν προφέρουν οι γελωτοποιοί; Όσοι απήλαυσαν την κακία που υπάρχει σ’ αυτά ποτέ δεν θα ολισθήσουν προς τις ράθυμες ηδονές. Αν ειπούν ότι αντιμετωπίζουν τα θεάματα σαν παιγνίδι για διασκέδαση, εγώ θα ειπώ ότι οι πόλεις που φροντίζουν και για τα παιγνίδια, αυτές οι ανηλεείς φιλοδοξίες που φθάνουν σε σημείο και να θανατώνουν, όπως ούτε οι ματαιοπονίες και οι αλόγιστες φιλονεικίες, καθώς επίσης και η μάταιη κατασπατάλησης της περιουσίας, αλλ’ ούτε και οι επαναστάσεις εξ αιτίας αυτών είναι παιχνίδια] (3)

Πολλοί από τους νεοπαγανιστές δεν ενδιαφέρονται για τους απλούς μίμους ή για το θρησκευτικό θέατρο που υπήρχε στο Βυζάντιο και στη Χριστιανική Ευρώπη και επιθυμούν αποκλειστικά εκείνο του Διονύσου, αλλά αυτό είναι ζήτημα προσωπικό τους και όχι της ιστορίας ή της επιστήμης γενικότερα, όπως ζήτημα των Βυζαντινών ήταν το να απορρίψουν το αρχαίο δράμα ή την κωμωδία ή όποιο άλλο είδος ο πολιτισμός τους επιθυμούσε.

Όπως και να έχει το θέατρο ως έκφραση πολιτισμού παρέμεινε στον Χριστιανισμό και το Βυζάντιο, είτε σε κάποιους αρέσει είτε όχι. Αν πλέον μέσα σε αυτό δεν υπήρχαν τα «καμώματα» των παγανιστικών θεών και ανθρώπων, αυτό δεν σημαίνει πως δεν ήταν θέατρο. Ο χριστιανισμός άλλαξε το θρησκευτικό θέατρο, που από τα αισχρά ή κωμικά καμώματα των θεών πλέον διηγούταν το σεμνό πάθος του θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Και όχι μόνο αυτό. Προώθησε και την ανάπτυξη του σημερινού θεάτρου, τόσο ουσιαστικά, όσο και μεταφορικά. Μεταφορικά διότι «γέννησε» πολλούς θεατρίνους αρθρογράφους του νεοπαγανισμού, οι οποίοι υποκρίνονται ασύστολα δια μέσω της πένας τους στα έντυπά τους, λέγοντας πως το θέατρο «έσβησε», «πέθανε», «διώχθηκε» από τους Βυζαντινούς, τους Χριστιανούς και τις Οικουμενικές Συνόδους.

Αριστερά: Ο Άγιος Πορφύριος ήταν ηθοποιός (μίμος) και μαρτύρησε γύρω στο 362 μ.Χ. από τον τον Ιουλιανό τον Αποστάτη. Για τα γενέθλια του αυτοκράτορα, έπαιξε σε ένα έργο που χλεύαζε το Χριστιανισμό. Μετά το βάπτισμα πάνω στη σκηνή, φωτίστηκε αληθινά απ’ το Θεό και ομολόγησε την ορθόδοξη πίστη. Μετά από βασανισμό, αποκεφαλίστηκε στην Έφεσο. Εορτάζει στις 15 Σεπτεμβρίου. Ο Ελληνικός σύλλογος ηθοποιών τον έχει ανακηρύξει προστάτη του θεάτρου (και συνεπώς του κινηματογράφου). (Πηγή Φώτο: Τηλεοπτικός Σταθμός Βουλή, Σάββατο 28 Μαΐου 2005)

Δεξιά: Η θεατρική παράσταση παιδιών & μεγάλων, στην Χριστουγεννιάτικη εορτή του Νεανικού Κέντρου της Ενορίας Ι.Ν. Αγ. Νικολάου Πευκανίων (Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών), που πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Ρουμελιωτών, την Κυριακή 11 Δεκεμβρίου και ήταν διασκευή του έργου του Oscar Wilde, «Το Φάντασμα του Κάντερβιλ». Η διασκευή και η σκηνοθεσία του έργου ήταν της Μαρίνας Διαμαντή, τα σκηνικά της Λίας Καρζή-Κρασάκη και την μουσική υπόκρουση ανέλαβαν οι Μάρσια Παπαδοπούλου, η Ιωάννα Μακρή και ο Μανώλης Βαλουδάκης (Πηγή: Ενοριακή Ευλογία, έντυπο 42, σσ. 9-10)

Οι νεοπαγανιστές αν και «κόπτονται» διαρκώς για τις «απαγορεύσεις» ορισμένων εκφάνσεων του θεάτρου από τους Χριστιανούς, ουδέν λέγουν όταν οι αρχαίοι ιατροί απαγορεύουν πλήρως τα θεάματα και τα ακούσματα (πρβλ. θέατρα) και τους έρωτες ένεκα υγείας: «Πάσχει δὲ ταῦτα τὸ φλέγμα καὶ ἡ χολὴ καὶ ἀπὸ σιτίων καὶ ποτῶν, καὶ ἀπὸ πόνων καὶ τρωμάρτων, καὶ ἀπὸ ὀσμῆς καὶ ἀκοῆς καὶ ὄψιος καὶ λαγνείης, καὶ ἀπὸ ὀσμῆς καὶ ἀκοῆς καὶ ὄψιος καὶ λαγνείης» [μτφρ: Όλα αυτά τα παθαίνουν η χολή και το φλέγμα από τις τροφές και από τα ποτά, από τους πόνους και από τα τραύματα, από τις μυρωδιές, από τα ακούσματα, από τα θεάματα, από τη σεξουαλική δραστηριότητα...] (4). Οι αρχαίοι Ιπποκρατικοί ιατροί εδώ δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να θεωρούν όλα αυτά τα «ξεφαντώματα» ασύμβατα με την υγεία και την ανάρρωση. Τα θεωρούν δηλαδή ανθυγιεινά.

Όπως λέει και ο Γεώργιος Τσαγκρινός: «Η τέχνη, αγαπητοί ... είναι ιδιαίτερα ανθεκτική. Το έχει αποδείξει με το γεγονός ότι ακόμη ζει, παρ’ όλους τους διωγμούς που έχει υποστεί για εκατοντάδες χρόνια. Αν τα βάλεις με την τέχνη, θα την βρεις σίγουρα μπροστά σου, και όσο περισσότερο κακός έχεις υπάρξει μαζί της, τόσο περισσότερο θα σε γελοιοποιήσει...» (Πηγή: Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 47-48, Σημείωμα Διευθυντή, σσ. 5-6)

Γεγονός που το απέδειξε άλλη μια φορά εδώ.

Πρβλ. και τα Απολογητικά Σχόλια στην σελίδα Παναγιώτης Μαρίνης.

Σημειώσεις

1. Ορχηστρίς, -ίδος (η), και ορχήστρια· η χορεύτρια. [Αρχ]: Η ορχιστρίδα, ούσα μέλος θιάσου εξ αυλητρίδων, κιθαριστριών και ψαλτριών, ήταν και αυτή, ως και τα άλλα μέλη του αυτού του θιάσου, κτήμα κυρίου, ο οποίος τις δίδασκε και τις εκπαίδευε καταλλήλως για να διασκεδάζουν με την τέχνη τους, τους συμποσιαστές ή τις εκμίσθωνε σε ιδιώτες επί αμοιβή. Η τέχνη της ορχηστρίδας ήταν κυρίως ακροβατικοί χοροί. Ιδιάζοντας τέτοιος χορός ήταν ο χορός του τροχού, κατά τον οποίον η ορχιστρίδα, αφού έκαμπτε το σώμα της προς τα πίσω μέχρι του σημείου το κεφάλι της να αγγίζει την πτέρνα, περιεστρέφονταν περί τον εαυτό της μιμούμενη τον τροχό. Άλλος χορός, εκτελούμενος από ορχηστρίδες, ήταν και ο λεγόμενος χορός των κυβιστριών, αναφερόμενος και στα ομηρικά έπη. Η ορχιστρίδα, κατά τον χορό αυτό, άρχιζε κατ’ αρχάς να βηματίζει με τα χέρια της. Αυτό επαναλάμβανε πελιστάκις, μέχρις ότου, δια κατάλληλων ελιγμών και κινήσεων, πολλές φορές λίαν επικίνδυνο, αντικαθιστώντας τα χέρια δια των ποδιών, επανερχόμενη έτσι στην φυσική στάση. Ενίοτε η ορχηστρίδα εκτελούσε ισσοροπία με το κεφάλι κάτω και τα πόδια στον αέρα, απεδίδονταν δε, σε αυτή την στάση, σε ποίκιλλα γυμνάσματα, απομιμούμενη με τα χέρια ή με τα πόδια, κινήσεις χορού ή χειρονομίες ή τανύουσα τόξο ή συλλαμβάνοντας διάφορα αντικείμενα ριπτόμενα σε αυτήν. Κατά τα αναφερόμενα του Ξενοφώντα εν «Συμποσίῳ», η ορχιστρίδα διέρχονταν πηδώντας δια κύκλου εφοδιασμένου με ξίφη κάθετα διατεταγμένα και εξέρχονταν πάλι αντίστροφα δια του επικίνδυνου αυτού τροχού. Παραστάσεις αυτών των χορών διασώζονται από πολλές αγγειογραφίες. Οι ορχήστριδες φορούσαν βραχείς χιτώνες, πλειστάκις όμως ήταν γυμνές ή σχεδόν γυμνές. (Πηγή: Θεοφανείδης Β.Δ., Επιμελητής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ιθ΄, σελ. 131)

2. Πηδάλιον της Νοητής Νηός της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής των Ορθοδόξων Εκκλησίας, Εκδοτικός Οίκος Αστήρ, Αλ. & Ε. Παπαδημητρίου, Αθήναι, 1976, σελ. 256

3. Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, Κλήμεντος Αλεξανδρέως Άπαντα τα Έργα 2, Παιδαγωγός Γ΄, Κεφ. Ια΄ 77,3, Πατερικές Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Επόπτης Παναγιώτης Κ. Χρήστου Καθηγητής Πανεπιστημίου - Επιμελητής Εκδόσεως Ελευθέριος Γ. Μερετάκης, Πτυχιούχος Θεολογίας, Εκδοτικός Οίκος Ελευθερίου Μερετάκη «Το Βυζάντιον», σσ. 360-363

4. Ιπποκράτης, Ιατρική Δεοντολογία, τόμος Α΄, Περί Παθών, Το Βήμα, Αρχαίοι Συγγραφείς, Εκδόσεις Ζήτρος, Εισαγωγή Μετάφραση Σχόλια: Δημήτριος Λυπουρλής, σσ. 178-181

Η ΦΥΣΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΑΓΑΠΑ ΤΗΝ ΦΥΣΗ

(Κατά: Μάριου Βερέττα, «Η αναβίωση της αρχαίας Ελληνικής θρησκείας», σσ. 59 - 60)

Βέβαια η ιστορία της επίθεσης εναντίον της Φύσης είναι πολύ παλαιότερη κι έχει διαβρώσει τον ψυχισμό δισεκατομμυρίων ανθρώπων εδώ και 16 τουλάχιστον αιώνες. Η ιστορία, δηλαδή, αυτή ξεκινά από την εποχή όπου μια συμμορία πραξικοπηματιών κατέλαβε την εξουσία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και επέβαλλε μια εχθρική προς την Φύση θρησκευτική ιδεολογία.

Οι φαιοφόροι αυτοί πραξικοπηματίες διακήρυξαν το μίσος εναντίον της Φύσης διαδίδοντας την ανεδαφική και απατηλή θεωρία ότι, δήθεν, κάπου «στον ουρανό» υπάρχει μια... «αιώνια ζωή», απείρως ανώτερη από τούτην εδώ που όλοι γνωρίζουμε. Διακήρυξαν, λοιπόν, την περιφροσύνη προς αυτήν την ζωή και ρποφήτεψαν το επερχόμενο καταστροφικό τέλος της. Κατατρομοκράτησαν δισεκατομμύρια ανθρώπων και επωφελήθηκαν ως τέλειοι απατεώνες του επιχειρήματος ότι εάν κανείς «πιστέψει» στα κυρήγματά τους θα αποκτήσει την «αιώνια ζωή».

Οι καταστροφολάγνοι αυτοί κύριοι κατάφεραν με τις σφαγές και την τρομοκρατία, να αναδειχθούν μέσα σε 15 αιώνες ως οι πολυποίκιλοι εκπρόσωποι της κυρίαρχης τρικέφαλης «θρησκείας» της Οικουμένης (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Ισλαμισμός) και σε όλη την διάρκεια της εγκληματικής δράσης τους καταπολέμησαν μετά μανίας κάθε φυσική λαϊκή θρησκεία, θεμελιωμένη στην αγάπη της Φύσης και της ζωής.

Το πρώτο και μέγιστο θύμα τους υπήρξε, ως γνωστόν, η αρχαία Ελληνική Θρησκεία και οι φορείς της, δηλαδή οι απλοί Έλληνες που συνήθιζαν να λατρεύουν την Φύση και την ζωή κατά τρόπο ποιητικό, καλαίσθητο, φιλοπάτριδα, φιλοσοφικό και απέραντα ανθρώπινο. (Πηγή: Η αναβίωση της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, Ρ. Αναστασάκης, Μ. Βερέττας, Μ. Δημόπουλος, Μ. Καλόπουλος. Μ. Κιουλαφά, Π. Μαρίνης, Χ. Μήνη, Στ. Μυτιληναίος, Γ. Σπυρόπουλος, Ο. Τουτουνζή, Γ. Τσαγκρινός, Εισαγωγή Εύα Αυλίδου, Εκδόσεις Αρχέτυπο, Έκδοση Α΄ Απρίλιος 2002, Θεσσαλονίκη, σσ. 59 - 60)

Μυθοπλάστης: Μάριος Βερέττας

Απάντηση: Εδώ

ΠΗΓΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ

1. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμοι Θ΄, Ιζ΄, Ιθ΄

2. Alter, εκπομπή Οι Πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005, Οι Πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 19/11/2005, Αθέατος Κόσμος ΙΙ, 05/06/2004

3. Τα στάδια στην αρχαία Ελλάδα και οι σύγχρονες αναβιώσεις των αρχαίων αγώνων, Το Ρωμαϊκό Στάδιο της Πάτρας, Δρ. Μιχάλης Πετρόπουλος, Αρχαιολόγος, Διευθυντής Στ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, εκδόσεις Περισκόπιο

4. Ενοριακή Ευλογία, έντυπο 42, Ενορίας Ι.Ν. Αγ. Νικολάου Πευκανίων (Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών), www.agiosnikolaosasklipiou.gr, Υπεύθυνος Συντάξεως π. Βασίλειος Ε. Βολουδάκης, Εκδόσεις Υπακοή

1. Η αναβίωση της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, Ρ. Αναστασάκης, Μ. Βερέττας, Μ. Δημόπουλος, Μ. Καλόπουλος. Μ. Κιουλαφά, Π. Μαρίνης, Χ. Μήνη, Στ. Μυτιληναίος, Γ. Σπυρόπουλος, Ο. Τουτουνζή, Γ. Τσαγκρινός, Εισαγωγή Εύα Αυλίδου, Εκδόσεις Αρχέτυπο, Έκδοση Α΄ Απρίλιος 2002, Θεσσαλονίκη

2. Τατιανού Προς Έλληνας, Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, Απολογητές 2, Τατιανός και Αθηναγόρας, Πατερικές εκδόσεις Γρηγόριος ο Παλαμάς, Πρόλογος: Ελληνικά και βαρβαρικά επιτεύγματα 1β, Θεσσαλονίκη 1986

3. Πηδάλιον της Νοητής Νηός της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής των Ορθοδόξων Εκκλησίας, Εκδοτικός Οίκος Αστήρ, Αλ. & Ε. Παπαδημητρίου, Αθήναι, 1976

4. Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, Κλήμεντος Αλεξανδρέως Άπαντα τα Έργα 2, Παιδαγωγός Γ΄, Πατερικές Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Επόπτης Παναγιώτης Κ. Χρήστου Καθηγητής Πανεπιστημίου - Επιμελητής Εκδόσεως Ελευθέριος Γ. Μερετάκης, Πτυχιούχος Θεολογίας, Εκδοτικός Οίκος Ελευθερίου Μερετάκη «Το Βυζάντιον»

5. Ιπποκράτης, Ιατρική Δεοντολογία, τόμος Α΄, Περί Παθών, Το Βήμα, Αρχαίοι Συγγραφείς, Εκδόσεις Ζήτρος, Εισαγωγή Μετάφραση Σχόλια: Δημήτριος Λυπουρλής

ΘΕΑΤΡΟ, ΣΑΜΑΝΙΚΕΣ ΕΚΣΤΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ

ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΜΟΝΟΜΑΧΟΙ.

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ & ΘΡΗΣΚΕΙΑ

1.

ΠΑΝΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΣΑΜΑΝΙΣΜΟΣ

2.

3.

4.

5.

01. Απρεπείς συμπεριφορές

02. Πορνεία και αναπαραγωγικοί παραλογισμοί

03. Ευτελισμός ανθρώπινης αξιοπρέπειας

04. Αρχαία θρησκεία και χρήση ναρκωτικών ουσιών

05. Πατριωτισμός και συμφέροντα

06. Ιατρική αδιαφορία για γέρους

07. Χλεύη για φιλοσόφους, ρήτορες και βία έναντι ομοφυλοφίλων

08. Θεολογία

09. Επιστήμη

10. Αρχαιότητα και βασανισμοί

11. Εργασία και Δουλεία

11. Ιερείς και αρχαία θρησκεία

6.

7.

(Γεώργιος Τσαγκρινός & Μιχάλης Καλόπουλος, Alter, 09/04/2005)

(Παντελής Κοντογιάννης, περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 59, σελ. 41)

(Γεώργιος Τσαγκρινός, περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 47-48, σσ. 5-6)

(Lynn Picknett, Τηλεοπτικός Σταθμός Alter, Σάββατο 09/04/2005)

(Παναγιώτης Μαρίνης, περ. Τρίτο Μάτι, τεύχος 109, ένθετο, σελ. 12)

(Στέφανος Μυτιληναίος, περ. Δαυλός, τεύχος 240, σσ. 15439 - 15448)

(Μάριος Βερέττας, «Η αναβίωση της αρχαίας Ελληνικής θρησκείας» σσ. 59-60)

8.

9.

ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΟ

Το Διονυσιακό και Απολλώνιο στοιχείο

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η ΑΡΧΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΙΣ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ

ΤΑ ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΔΡΑΜΑΤΑ

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ, ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

Ιησούς Χριστός, Κατά Ιωάννη, Κεφ Ισ΄

ΑΠΡΕΠΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ

ΠΟΡΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΙ

ΕΥΤΕΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ

ΑΡΧΑΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΓΙΑ ΓΕΡΟΥΣ

ΧΛΕΥΗ ΓΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΣ, ΡΗΤΟΡΕΣ & ΒΙΑ ΕΝΑΝΤΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΩΝ

ΘΕΟΛΟΓΙΑ & ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ & ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ & ΔΟΥΛΕΙΑ

ΙΕΡΕΙΣ & ΑΡΧΑΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (ΝΕΟ ΘΕΑΤΡΟ) & ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΝΕΟΠΑΓΑΝΙΣΤΙΚΕΣ ΑΠΑΤΕΣ

ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΘΕΟΣ ΤΟΥ «ΠΡΟΜΗΘΕΑ ΔΕΣΜΩΤΗ» Ο ΗΡΑΚΛΗΣ

(Κατά: Γεώργιου Τσαγκρινού & Μιχάλη Καλόπουλου, Alter, εκπομπή Οι Πύλες του Ανεξήγητου, Σάββατο 09/04/2005)

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΡΟΦΗΤΕΥΕΙ ΓΙΑΧΒΕ, ΘΕΟΔΟΣΙΟ, ΑΛΑΡΙΧΟ, ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ

(Κατά: Παντελή Κοντογιάννη, περ. Ιχώρ, τεύχος 59, άρθρο «Αριστοφάνης, ο αρχαίος του 20ου αιώνα», σσ. 40-41)

«ΙΤΕ ΠΑΙΔΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΤΕ ΠΑΤΡΙΔΑ»

Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΔΙΩΚΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ

(Κατά: Γεώργιου Τσαγκρινού, περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 47-48, σσ. 5-6)