ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΝΑΩΝ, ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ & ΤΕΛΟΣ ΕΘΝΙΣΜΟΥ

Όλα τα στοιχεία, που καταγράφονται παρακάτω, παρουσιάζονται για να φανερωθεί το μεγάλος λάθος που κάνουν όσοι νέο-Εθνικοί κατηγορούν τους Χριστιανούς για καταστροφές αρχαίων μνημείων. Αν οι ίδιοι οι Εθνικοί της αρχαιότητας τα καταστρέφανε χωρίς καμιά τύψη, θρησκευτική ή καλλιτεχνική, που τα πίστευαν και τα λάτρευαν, σε τι είναι χειρότεροι από αυτούς οι Χριστιανοί, που στο κάτω - κάτω όλα αυτά τα θεωρούσαν είδωλα ψεύτικων θεών ή αληθινών δαιμόνων; Ίσως κάποιος εδώ να παρατηρήσει, ότι οι περισσότερες από αυτές τις καταστροφές, έγιναν κατά ανδριάντων Τυράννων από τον λαό, που οι Τύραννοι αυτοί είχαν ταλαιπωρήσει για χρόνια. Όμως και εδώ, όσοι το λένε αυτό ως δικαιολογία, ξεχνούν, ότι και οι Χριστιανοί βασανίστηκαν, διωχτήκαν και σκοτώθηκαν για τρεις συνεχόμενους αιώνες, από τους Τυράννους αυτοκράτορες - θεούς των ειδωλολατρών. Τι πιο φυσιολογικό λοιπόν, όταν οι Χριστιανοί ελευθερώθηκαν από αυτή τη φριχτή καταπίεση τριών αιώνων, από την τυραννία των ειδωλολατρών και των θεών τους, να ξεσπάσουν πάνω στους ανδριάντες τους; εξάλλου μήπως αυτοί οι Χριστιανοί δεν ήσαν ούτως ή άλλως οι πρώην Εθνικοί; Ας σημειωθεί εδώ πως οι αρχαίοι Ειδωλολάτρες, καταστρέψανε όλους τους ανδριάντες των τυράννων τους. Οι Χριστιανοί μόνο τους λατρευτικούς, και σπάνια όσα αγάλματα ήταν για στόλισμα. Μάλιστα, πολλά από αυτά τα αγάλματα, τα διατήρησαν, και τα θαύμαζαν σε πλήθος πόλεων για την τέχνη τους, για πολλούς αιώνες. Για παράδειγμα το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, έργο του Φειδία, δεν καταστράφηκε, όπως δεν καταστράφηκαν και τα ιερά του χώρου της Ολυμπίας. Αντίθετα το άγαλμα μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, για να διακοσμήσει την πρωτεύουσα του κράτους (όπως είχε μεταφερθεί εκεί και το άγαλμα του Απόλλωνα, και πλήθος άλλων αγαλμάτων). Το πρόβλημα λοιπόν ήταν η λατρεία των ειδώλων, και όχι η τέχνη. Αυτό που απορρίφθηκε, δεν ήταν η επιστήμη, η τέχνη και η διανόηση, αλλά το ειδωλικό Πάνθεο, «ό,τι εις δαίμονας φέρει», κατά την επισήμανση του Αγ. Γρηγόριου του Θεολόγου (Επιτ. Εις τον Μ. Βασίλειον, κεφ. 11). Καταστροφές πολλών αγαλμάτων έγιναν κατά την διάρκεια της εικονομαχίας αλλά τότε κατεστράφησαν και Χριστιανικές εικόνες. Σίγουρα ελεεινές πράξεις έγιναν και από «χριστιανούς» αλλά αυτό δεν είναι λόγος αλλαγής της πίστης. Ο καθείς είναι υπεύθυνος έναντι του Θεού για τις πράξεις του. Και ο Θεός παραμένει ο ίδιος (για τις θρησκευτικές διαφορές εικόνας και αγάλματος βλέπε σελίδα Εθνικός).

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΝΑΩΝ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ

Αέτωμα του θησαυρού των Σιφνίων [στους Δελφούς]. Ο Ηρακλής απαγάγει τον ιερό τρίποδα [των Δελφών] (Πηγή: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Θ΄, σελίδα 28)

Το 498 π.Χ. (Ηρόδοτος: Ιστορίαι,, Ερατώ 19) κατά την διάρκεια της Ιωνικής επανάστασης ο αρχαιότερος βωμός και ο ναός των Ιώνων, που είναι αφιερωμένος στον Απόλλωνα, ο οποίος ονομάζεται στην Μίλητο και «Διδυμαίος», καταστρέφεται, οι θησαυροί του καταλήγουν στους Πέρσες και οι λιγοστοί επιζώντες σύρονται αιχμάλωτοι στα Σούσα ενώ κατά άλλη εκδοχή το ιερό καταστράφηκε από τον Ξέρξη, αλλά προ της καταστροφής οι Βαγχίδες παραδίδους τους θησαυρούς στους Πέρσες και καταφεύγουν σε περιοχή της Κεντρικής Ασίας για να αποφύγουν τις συνέπειες της άνευ όρων ιεροσυλίας (Αριστοφάνης: Λυσσιστράτη [Σχόλια] 1283 και Στράβων: Γεωγραφικά, xiv, 634). Ο οικισμός των βραγχιδών εντοπίζεται στην βακτρία, στην διαδρομή από τα Βάκτρα προς την Ταρμίτα, πριν από τον ποταμό Ώξο και παρά την παράδοση του στον Μ. Αλέξανδρο το 329 π.Χ., όπως καταγράφει ο Κούρτιος, η ευθύνη για την τύχη του παραδίδεται στους Μιλήσιους μισθοφόρους του εκστρατευτικού σώματος, οι, οποίοι για τον εκιλεασμό της ιεροσυλίας, και παρά το γεγονός ότι οι κάτοικοι δεν μιλούν πλέον με άνεση ελληνικά, εξοντώνουν τους πάντες και ανασκάπτουν τον οικισμό, καταστρέφοντας τα πάντα (Quintus Curtius: Historiae Alexandrii, xii, 28 - vii, 35) (Ιχώρ, τεύχο 37, άρθρο «Οιωνοσκοπία, η διάγνωση του μέλλοντος, σελίδες 44 - 45)

Το 307 π.Χ. οι Αθηναίοι μετά την εκδίωξη τού Δημητρίου τού Φαληρέως, γκρέμισαν 360 αγάλματά του κατά τον Πλίνιο, και έλυωσαν τα μεταλλικά, και τα έκαναν ακόμα και δοχεία νυκτός («κατέσπασαν και κατεχώνευσαν ένιοι δε και προστιθέασιν και εις αμίδας» Γεωγραφικά C398. Naturalis Historia, XXXIV, 12). Κατά τον Δίωνα τον Χρυσόστομο, οι ανδριάντες που καταστράφηκαν ήταν 1500. Την ίδια τύχη είχαν και οι ανδριάντες τού Φιλίππου τού Μακεδόνος, τού πατρός τού Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τους γκρέμισαν και με αυτούς έφτιαξαν ουροδοχεία. Ετόλμησαν δε και Φιλίππου τής Μακεδονίας αμίδας κατασκευάσαι. Αθηναίοι μεν ουν τής εικόνος ούρον κατέχεον, εκείνοι δε τής πόλεως αίμα και τέφραν και κονίαν» (Κορινθιακά 41).

Ο Ξέρξης κατά την εισβολή στην Ελλάδα, στο πέρασμά του πυρπόλησε ή λεηλάτησε όλα τα μνημεία και καλλιτεχνήματα. Κατά την κάθοδό του προς τη Βοιωτία και την Αττική, ένα τμήμα τής στρατιάς του στάφηκε προς τους Δελφούς για λαφυραγωγία. (Ηρόδοτος Η΄ 34) «Πλούσιον θυσαυροίσι και αναθήμασι πολλοίσι κατεσκευασμένον...και τούτο το ιερόν συλήσαντες ενέπρησαν». (Ηρόδοτος Η΄ 33). Στην Αθήνα οι Πέρσες εσύλησαν όλους τους ναούς και πυρπόλησαν την Ακρόπολη «το ιερόν συλήσαντες ενέπρησαν πάσαν την Ακρόπολιν» (Ηρόδοτος Θ΄ 53). Ο Μαρδόνιος εγκαταλείποντας την Αττική, πυρπόλησε την Αθήνα και κατεδάφισε ό,τι είχε απομείνει όρθιο από τα τείχη, τα ιερά και τις κατοικίες «υπεξεχώρεε εμπρήσάς τε Αθήνας και εί κού τι ορθόν ήν τών τειχέων ή τών οικημάτων ή τών ιερών» (Ηρόδοτος Θ΄ 13). Γιατί όμως όλες αυτές οι καταστροφές από τους Πέρσες; Ο Ηρόδοτος γράφει ότι οι καταστροφές Ελληνικών μνημείων και έργων τέχνης αποτελούσαν Περσική ΕΚΔΙΚΗΣΗ για τον εμπρησμό τού ναού τής Κυβήβης κατά την άλλωση τών Σάρδεων από τους Έλληνες τής Ιωνίας το 499 π.Χ.

Κατά τον Φωκικό πόλεμο (348 π.Χ.) οι Φωκιείς μετά την ήττα τους από τους Θηβαίους, κατέφυγαν ικέτες στον ναό τού Αββαίου Απόλλωνος. Αλλά οι Θηβαίοι τους έκαψαν μαζί με το ιερό και τα έργα τέχνης, για δεύτερη φορά μετά τους Μήδους (Παυσανίας Χ, 35,3).

Μετά τον πόλεμο των Ηλείων κατά τών Λακεδαιμονίων, ο Ναός της Ήρας στην Ολυμπία έπαθε ζημιές στη στέγη. (Παυσανίας 5.20.4-5).

Το αρχαίο τείχος [της Ελληνιστικής περιόδου της Πάρου] με εντοιχισμένα αρχιτεκτονικά μέλη [γείσα] του ναού του Πυθίου Απόλλωνα. Ο ναός καταστράφηκε κατά το τέλος της Ελληνιστικής περιόδου μαζί με άλλα οικοδομήματα και το οικοδομικό τους υλικό χρησιμοποιήθηκε για να ενισχυθεί το τείχος της πόλης. (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 43, ʼρθρο «Πάρος, νέα σημαντικά ευρήματα», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου, Αρχαιολόγοι της ΚΑ’ ΕΠΚΑ Κυκλάδων, σελίδα 70, 71)

To 219 π.Χ., οι Αιτωλείς, με επικεφαλής τον Σκόπα, εισβάλλουν στη Μακεδονία, κυριεύουν το Δίον, παραδίδουν στο πυρ τις στοές γύρω από τον ναό, και ανατρέπουν όλους τους ανδριάντες. «Ενέπρησε τας στοάς τας περί το τέμενος και τα λοιπά διέφθειρε των αναθημάτων, έτρεψε δε τας εικόνας των βασιλέων απάσας» (Πολύβιος, Ιστορίαι, Δ΄ 62, 2-3).

Τον ίδιο χρόνο, (219 π.Χ.), ο στρατηγός των Αιτωλών Δωρίμαχος, πυρπόλησε το ιερό της Δωδώνης, κατάστρεψε τα αναθήματα, και «κατέσκαψε την ιεράν οικίαν». (Πολύβιος, Ιστορίαι, Δ΄ 67,3).

Με τη σειρά τους οι Μακεδόνες (υπό τον Φίλιππο Ε΄), εισβάλλουν στο Θέρμον και επιδίδονται σε χειρότερες βαρβαρότητες. Μετά τη λεηλασία της περιοχής, πυρπόλησαν τις στοές των ναών και κατέστρεψαν τα αφιερώματα, που ήταν πολύτιμα έργα εξαιρετικής τέχνης «όντα πολυτελή ταις κατασκευαίς και πολλής επιμελείας ένια τετευχότα και δαπάνης». Ξεθεμελίωσαν τα κτίρια, γκρέμισαν τα αγάλματα που υπολογίζονταν σε δύο χιλιάδες, και προχώρησαν στον θρυμματισμό τους, εκτός από εκείνα που στο βάθρο είχαν εγχάρακτα τα ονόματα των θεών, από ευλάβεια ή φόβο «Ανέτρεψαν δε τους ανδριάντας όντας ουκ ελάττους δισχιλίων» (Πολύβιος Ιστορίαι, Ε΄ 9). Όλα αυτά έγιναν με εντολή του Φιλίππου και των συνεργατών του «τους περί αυτόν φίλους», που πίστευαν ότι ενεργούν «δικαίως και καθηκόντως». Κατά τον Μεγαλοπολίτη ιστορικό, η καταστροφές αυτές, δεν αποτελούν βάρβαρες πράξεις «αναγάζουσιν οι του πολέμου νόμοι και τα τούτου δίκαια». (Πολύβιος Ιστορίαι, Ε΄ 11, 3).

Το 201 π.Χ., ο Φίλιππος εισβάλλει στη Μ. Ασία, κυριεύει την Πέργαμο όπου ηγεμόνευε ο ʼτταλος Α΄, και με λυσσώδη οργή «λυττώντι τω θυμώ», (όπως γράφει το Πολύβιος), καταστρέφει μνημεία και έργα τέχνης. «Εις τα των θεών έδη και τεμένη διετίθετο την οργήν» Δεν αρκείται όμως στον εμπρησμό και την κατακρήμνιση των ναών, των βωμών και των αγαλμάτων. Κατασυντρίβει και τους λίθους για να μην ξαναχτιστούν τα ξεθεμελιωμένα ιερά «προς το μηδέν ανασταθήναι των κατεφθαρμένων». Πελέκησε ακόμα και τα ιερά άλση. (Πολύβιος Ιστορίαι ΚΑ΄ 1).

Το 200 π.Χ., ο Φίλιππος πάλι, κατέστρεψε και τα έργα τέχνης της Αττικής κατά την εισβολή του. Όπως κατήγγειλαν οι Αθηναίοι στο συνέδριο των Αιτωλών (στο Θέρμον), θρήνισαν για τον χαλασμό του τόπου τους, για τον αφανισμό της σοδειάς, την κατεδάφιση των σπιτιών και τη λαφυραγωγία. Αλλά εκείνο που τους συγκλόνισε και τους εξαγρίωσε, γράφει ο Λίβιος, ήταν οι βέβηλες και ανίερες πράξεις του Μακεδόνα μονάρχη. Το γκρέμισμα των μνημείων, η βεβήλωση των ιερών, η καταπάτηση κάθε θείου και ανθρώπινου νόμου. «Κατέστρεψε τα προγονικά ιερά που στόλιζαν και τον μικρότερο δήμο (της Αττικής), πυρπόλησε ΟΛΟΥΣ τους ναούς, ακρωτηρίασε τα αγάλματα των θεών που κατάκεινται σήμερα ανάμεσα στις γκρεμισμένες πύλες των ναών» (Λίβιος Τίτος Ρωμαϊκή ιστορία ΧΧΧΙ, 30).

Το αρχαίο τείχος της Πάρου που περιέχει τα τμήματα από τον ναό του Πυθίου Απόλλωνα. (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 43, ʼρθρο «Πάρος, νέα σημαντικά ευρήματα», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου, Αρχαιολόγοι της ΚΑ’ ΕΠΚΑ Κυκλάδων, σελίδα 70, 71)

Στα τέλη της αρχαϊκής εποχής, μετά τον οστρακισμό του τυραννόφιλου Ίππαρχου Χάρμου, οι Αθηναίοι έλειωσαν τον ανδριάντα του, κατασκεύασαν μεταλλική στήλη και χάραξαν επάνω τον νόμο κατά των εχθρών της πόλης (Λίβιος Ρωμαϊκή ιστορία ΧΧΧΙ,44). Για τους ίδιους λόγους, με αξίωση των δημοκρατικών πολιτών, καταστρέφεται το άγαλμα του τελευταίου βασιλιά της Κυρηναϊκής Αρκεσίλαου Δ΄, υποτελούς των Περσών.

Μετά τη μάχη των Πλαταιών, οι Έλληνες αφιέρωσαν στον δελφικό Απόλλωνα ένα χρυσό τρίποδα τοποθετημένο πάνω σε χάλκινο κίονα με τρικέφαλο περιελισσόμενο δράκοντα. Γράφει ο Ηρόδοτος: «Ο τρίπους ο χρύσεος ανετέθη ο επί του τρικαρήνου όφιος του χαλκέου επιστεώς άγχιστα του βωμού» (ΙΧ, 81). Και ο Παυσανίας γράφει: «Εν κοινώ δε ανέθεσαν από έργου του Πλαταιαίσιν οι Έλληνες χρυσούν τρίποδα δράκοντι επικείμενον χαλκώ». «Τον είδα με τα μάτια μου!» Γράφει ο περιηγητής. «… έλειπε όμως ο χρυσός τρίποδας». Τον είχαν αρπάξει «οι Φωκέων ηγεμόνες» (Χ, 13,9). Στη βάση της κολώνας, ο στρατηγός των Σπαρτιατών Παυσανίας, χάραξε ένα αλαζονικό επίγραμμα με το όνομά του «Ελλήνων αρχηγός, επεί στρατόν ώλεσε Μήδων, Παυσανίας Φοίβω μνήμ ανέθηκε τόδε». Αυτό εξόργισε τους άλλους Έλληνες, που έσβησαν το όνομά του, και χάραξαν τα ονόματα των πόλεων που πολέμησαν κατά των Περσών εισβολέων, μια και οι Σπαρτιάτες χάριν της ειδωλολατρικής θρησκείας δεν πολέμησαν κατά των Περσών.

Παραμονές της εκστρατείας στη Σικελία, στην Αθήνα με διοργανωτή των βανδαλισμών (πιθανότατα) τον Αλκιβιάδη, λαϊκή εξέγερση καταστρέφει τις ορθογώνιες μαρμάρινες στήλες με το κεφάλι τού Ερμή στην κορυφή. «Περιεκόπησαν τα πρόσωπα» γράφει ο Θουκιδίδης. Τις στήλες αυτές, τις τοποθετούσαν στις αυλόπορτες των σπιτιών και στους ναούς «και εν ιδίοις προθύροις και εν ιερείς» (ΣΤ΄ 27,28).

Το 356 π.Χ. ο Ηρόστρατος «ενέπρησε» τον ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο. Υποβλήθηκε σε βασανιστήρια και ισχυρίσθηκε ότι με την πράξη του αυτή φιλοδοξούσε να κερδίσει την αθανασία (Κυριάκου Σιμόπουλου η λεηλασία και η καταστροφή των Ελληνικών αρχαιοτήτων» Εκδόσεις Στάχυ Αθήνα 2003, σελ. 116).

Ο Διαγόρας ο Μήλιος, ο επικαλούμενος ʼθεος, (σοφιστής και ποιητής), χρησιμοποίησε ως καύσιμη ύλη ένα ξύλινο άγαλμα του Ηρακλή. Και καθώς το ξόανο καιγόταν, έλεγε ο Διαγόρας: «Έλα, κάνε τώρα τον δέκατο τρίτο άθλο σου και βράσε το ζουμί στη χύτρα μου!». Ήταν επικηρυγμένος από τους Αθηναίους το 416 π.Χ. με τεράστιο ποσό (ενός ταλάντου) επειδή ήταν άθεος, και καταδικάστηκε σε θάνατο το 415 π.Χ. (Αριστοφάνη Όρνιθες, στ. 1071 - 1072).

Οι Έλληνες της Σικελίας, αγανακτισμένοι από τα εγκλήματα του Ρωμαίου επάρχου Verres που απογύμνωσε όλες τις πόλεις από τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς, ανέτρεψαν όλους τους ανδριάντες του, όπως μαρτυρεί ο Κικέρων. (Actio ΙΙ, 154). Οι κάτοικοι του Ταυρομενίου, ανέτρεψαν το άγαλμα του Verres και άφησαν το βάθρο για καταισχύνη. Στην αγορά της Τυνδαρίδος, γκρέμισαν το άγαλμά του, και άφησαν από το άλογο πάνω στο οποίο βρισκόταν. Στις Συρακούσες το ίδιο, ανατράπηκαν όλα του τα αγάλματα.

Σε άλλη περίπτωση, μόλις ο ανθύπατος της Μακεδονίας L. Calpurnius Piso έφυγε από την επαρχία, ο λαός της πόλης γκρέμισε τα αγάλματά του σε ένα άγριο ξέσπασμα οργής. (Κικέρων, In L. Pisonem, XXXIV).

Μερικοί οχλοκρατικοί βανδαλισμοί Ελλήνων ειδωλολατρών κατά μνημείων, που διασώθηκαν επειδή καταγράφηκαν, (μόνο στους Ελληνιστικούς χρόνους), είναι τουλάχιστον 60. (Dieter Metzler, Bildersturme und Bilderfeindlichkeit in der Antike (στο Martin Warnke, Bildersturm. Die Zesturung des Kunstwerks, Frankfurt 1988, σ. 15).

ΔΙΑΔΟΣΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ: ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΗΣΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Οι νεοεθνικοί δεν δείχνουν ποτέ ενδιαφέρον να ξεκαθαρίσουν τις ιστορικές λεπτομέρειες για χάρη των οπαδών τους, όταν αναφέρονται εις την νίκη του Χριστιανισμού έναντι της αρχαίας θρησκείας. Τους αρκούν, άλλοτε οι απλές παρουσιάσεις της αντιπαγανιστικής νομοθεσίας ή η κατασκευή ψεύτικων βιβλίων και γεγονότων εκ μέρους τους, για να φέρουν κάποιες γενικόλογες και ολιγόλογες αποδείξεις όσο αφορά την θρησκευτική ιστορία του Ελλαδικού χώρου. Κάτωθι εξετάζεται η διάδοση του Χριστιανισμού εις την νήσο Κέρκυρα η οποία κάθε άλλο παρά εξαίρεση εις τον κανόνα είναι. Μια επιμελής ανάλυση των γεγονότων εις τις διάφορες πόλεις και τόπους της Ελλάδας μπορεί να καταδείξει, πως το αυτό γενικό μοτίβο επαναλήφθηκε πλείστες φορές, ανατρέποντας κάθε επιθυμία των νεοεθνικών για αποδείξεις σφαγών και επιβολής της νέας θρησκείας εις την πρώην κρατούσα.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ & ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΕΝ ΚΕΡΚΥΡΑ

Πρώτη Εκκλησία

Περί της εισαγωγής και διαδόσεως του Χριστιανισμού στην Κέρκυρα υπάρχουν ειδήσεις και ευσεβείς παραδόσεις, οι οποίες στο σύνολο μεν είναι ακριβείς, αλλά σε μερικές λεπτομέρειες όμως είναι σκοτεινές το πως.

Το βέβαιο είναι ότι οι πρώτοι της χριστιανικής πίστεως διδάσκαλοι στο νησί υπήρξαν οι μαθητές του Παύλου Ιάσωνας και Σωσίπατρος. Για αυτό πληροφορούν τα Μηνολόγια της Εκκλησίας (1) και ο «ὁ βίος καὶ τὸ μαρτύριον», τα οποία, ακόμη αρχαιότερα από την παράδοση των μηνολογίων, περιέχει κώδικας μεμβρανώδης του ΙΒ΄ αιώνα της βιβλιοθήκης των Παρισίων, υπ. αριθμών 1534, αγνώστου συγγραφέως, τον οποίο βρήκε και δημοσίευσε ο αείμνηστος Α. Μουστοξύδης στο Παράρτημα του συγγράμματός του Delle cose Corciresi. Το περιεχόμενο του κώδικα αυτού, λέγει ο γράψας αυτόν, συντάχθηκε βάση αφηγήσεων ενός πρεσβύτερου Θεοδοσίου, αυτόπτη μάρτυρα των ιστορούμενων.

Το περιεχόμενο του χειρόγραφου αυτού, όπως και οι Πράξεις των Αποστόλων Ιάσωνα και Σωσίπατρου δυνάμεθα να ονομάσουμε, αφηγείται ότι «βασιλεύοντος (ἡγεμονεύοντος) Κερκυλλίνου τῆς Κερκυραίων νήσου, Ἰάσων καὶ Σωσίπατρος οἱ τοῦ Παύλου μαθηταὶ, πᾶσαν τὴν Ἀνατολὴν τὸ κατ’ ἀρχὰς τῷ τοῦ κηρύγματος φωτὶ καταυγάσαντες, μετὰ ταῦτα καὶ ἐπὶ τὴν δύσιν ἔρχονται, τὸν σωτήριον λόγον κηρύττοντες. Ἐξ ἀρχῆς ὁ μὲν Ἰάσων τὴν τῆς Ταρσοῦ μητρόπολιν (;) κυβερνᾶν ἐμπεπίστευτο παρὰ Παύλου, ὡς οἰκείαν πατρίδα· ὁ δὲ Σωσίπατρος τῆς Ἰκονιέων Ἐκκλησίας εἶχε τὴν προστασίαν.

Καὶ δὴ τῇ τῶν Κερκυραίων ἐπιδημήσαντες πόλει ναὸν ἐγείρουσιν περικαλλῇ ἔξω τῶν τειχῶν, εἰς ὄνομα Στεφάνου τοῦ πρωτομάρτυρος (;) ἐν ῷ νύχτωρ τε καὶ μεθ’ ἡμέραν τὸν Θεὸν ἀνυμνοῦντες πολλοὺς πρὸς τὴν ἀληθινὴν πίστιν ἐχειραγώγουν... ὥστε καὶ αὐτὸν τὸν Κερκυλλῖνον πυθέσθαι περὶ τούτων καὶ σφόδρα ἀγανακτεῖν. Ὁ Βασιλεὺς, (ἐξακολουθεῖ τὸ χειρόγραφον) ἀνακρίνας αὐτοῦς καὶ θυμωθεὶς λίαν διὰ τὰς ἀπαντήσεις των ἐκέλευσεν καθειρχθῆναι τοὺς ἁγίους ἐν τῷ Δεσμωτηρίῳ, ἐν ῷ προϋπῆρχον ἑπτὰ λησταὶ κατακεκλεισμένοι, ὧν ὁ μείζων Σατορνῖνος τοὔνομα... καὶ οἱ λοιποὶ Ἰακίσχολος, Φαυστῖνος, Ἰανουάριος, Μαρσάλιος, Εύφράσιος καὶ Μάμμιος.». Αυτούς δίδαξαν οι απόστολοι και βαπτίσθηκαν αυτοί και ο στην φυλακή πεπιστευμένος Αντώνιος «Μεθ΄ ἡμέρας δέ τινας μαθὼν ταῦτα ὁ βασιλεὺς ἐκέλευσε παραστῆναι τῷ βήματι αὐτοῦ τὸν Ἀντώνιον». Και αφού τον ανέκρινε «ἐκέλευσεν τὴν δεξιὰν αὐτοῦ χεῖρα τμηθῆναι... εἶθ’ οὕτω καὶ τοὺς δύο πόδας» και μετά από λίγο «ἔξω τῆς πόλεως αὐτὸν άποκεφαλισθῆναι... Ἀνήρ δέ τις εὐλαβής, Θεοδόσιο, πρεσβύτερος, θεωρῶν ἕκαστα καὶ γράφων, ἥρπασε νυκτὸς τὸ τίμιον λείψανον τοῦ ἁγίου Ἀντωνίου, καὶ ἔκρυψεν αὐτὸ ὑπὸ τὴν γῆν μετὰ τῆς πρεπούσης τιμῆς ἐν μέσῳ τοῦ ναοῦ τοῦ ἁγίου πρωτομάρτυρος Στεφάνου(;). Ὁ δὲ βασιλεὺς μετὰ δύο ἡμέρας ἐκέλευσε παραστῆναι αὐτῷ τοὺς ἁγίους Ἰάσωνα καὶ Σωσίπατρον». Και ανακρίνοντας αυτούς, αφού μάταια τους προέτρεψε να θυσιάσουν εις τα είδωλα, «μᾶλλον σκληρυνθεὶς, ἐμφρουρίους εἶναι κελεύει· οὐ γάρ ἐτόλμησε τιμωρήσασθαι αὐτοὺς. Σατρονῖνον δὲ καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ... κελεύει ἀχθῆναι εἰς τὴν ἐξέτασιν» και μετ’ αυτών «ἀναληφθῆναι αὐτοὺς, ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ... Κερκύρα δὲ ἡ θυγάτηρ τοῦ βασιλέως, παρθένος, ὡς εἶδε τοὺς ἁγίους δεδεμένους ἐπυνθάνετο τίνες εἰσὶν οὗτοι· καὶ μαθοῦσα ὅτι διὰ τὸν Χριστὸν ταῦτα ὑπομένουσιν, ἀνεβόησε, Χριστιανὴ εἰμὶ κἀγώ· καὶ εὐθέως δραμοῦσα πρὸς τὸν πατέρα, εἶπεν αὺτῷ· «γνωστὸν ἔστω σοι, βασιλεῦ, ὃτι τοῖς θεοῖς σου οὐ λατρεύω· παιδίσκη γὰρ εἰμὴ τοῦ Χριστοῦ» ... Ὁ πατὴρ βρύξας ὡς λέων, παρέδωκεν αὐτῆν τῷ ϋπάρχῳ (Καρπιανῷ)· ὁ δὲ τὴν ἁγίαν Κερκύραν παραλαβὼν... θωπευτικοῖς λόγοις τὸ τῆς μάρτυρος ἐπειρᾶτο καταμαλακίζειν ἀήττηνον· ὡς δὲ ἤνυε οὐδέν, αὐτὴν ἔκοψε πληγαῖς». Και μετά άλλα μαρτύρια στα οποία υποβλήθηκε με διαταγή του πατέρα «ἡ ἁγία μάρτυς τῆς καλῆς ὁμολογίας τὴν μαρτυρίαν ἐπλήρωσε.» Το νεκρό αυτής έθαψαν ο Θεοδόσιος και οι άλλοι πιστοί εγγύς της πύλης της πόλης. «Μετὰ ταῦτα τοῦς περὶ τὸν Σατρονῖνον ἐμβάλλουσιν εἰς λέβητας πίσσας καὶ ἐλαίου ὑφάψαντες πύρ· καὶ οὕτως οἱ μάρτυρες ἐτελειοῦντο.» Ο Κερκυλλίνος μετ’ ολίγον καταποντίσθηκε, οι δε Ιάσωνας και Σωσίπατρος αποφυλακίσθηκαν, και εξακολούθησαν δίδάσκοντες. Ο διαδεχθείς όμως τον Κερκυλλίνο Δατιανός συλλαβών αυτούς υπέβαλλε σε νέα μαρτύρια· «κελεύει ἐμβληθῆναι ἐν βυτίῳ σιδηρῷ στυππίον καὶ πίσσαν, καὶ κατακλεισθῆναι τὸν Σωσίπατρον, καὶ οὕτω πυρὶ φλεχθέντα τὸ πέρας τοῦ βίου λαβεῖν. Καὶ οὕτως ὁ ἅγιος Σωσίπατρος ἐτελειώθη ἐν Κυρίῳ, μηνὶ Ἀπριλίῳ κη'». Τότε ο Δατιανός μετανοώντας, λέγει «ἀπὸ τοῦ νῦν χριστιανὸς ἐιμί· δεῦτε κηδεύσωμεν τὸ σῶμα τοῦ Σωσιπάτρου». Και κηδεύοντας αυτό, κατέθεσαν σε επίσημο τόπο, εις το προσαρκτώο μέρος της πόλεως, κοντά στον λιμένα ... Και ο Ιάσωνας βάπτισε τον βασιλέα ονομάζοντάς τον Σεβαστιανό... Και από τότε έγιναν Χριστιανοί οι της Κερκύρας νήσου οικήτορες· και άρχισαν να οικοδομούν ναούς εις την πόλη και σε όλη την νήσο. Και αυτός δε ο βασιλεύς οικοδόμησε τον ναό του Αγίου Ανδρέα, στον ίδιο τόπο όπου κατατέθηκε το λείψανο του Αγίου Σωσίπατρου· ομοίως και την μεγάλη Εκκλησία. Ο Ιάσωνας εξακολούθησε να διδάσκει.... Και «νόσῳ μικρᾷ περιπεσὼν, εἰς τὸν μακάριον ὕπνον ἐκλήθη μηνὶ Ἀπριλίῳ εἰκάδι ἐννάτῃ, ζήσας ἔτη περὶ τᾶ ἐξήκοντα. Καὶ οἱ ἱερεῖς σὺν τῷ πλήθει κηδεύσαντες τὸ λείψανον ἐθηκαν πλησίον τοῦ ἀγ. Σωσιπάτρου, καθὰ δέδωκεν αὐτοῖς ἐντολήν.»

Από τις ανώτερες λεπτομέρειες μερικές δεν είναι δυνατόν να είναι όπως εκτίθονται, ως οψόμεθα, ιδίως τα περί των ναών των πρώτων Χριστιανών. Ο Ιάσωνας ήταν κατά την βιογραφία Θεσσαλονικιός· αυτός εκείνος πιθανότατα εις του οποίο οίκο κατέφυγε ο διδάσκαλός του Παύλος κατά την εναντίων του εξέγερση των εκεί Ιουδαίων (Πραξ. Αποστολ. Ιζ΄ 1 - 13). Ότι ήταν εκ Ταρσού, ως λένε να μηνολόγια είναι λάθος προερχόμενο από την παρανόηση των λέξεων του ρηθέντος αρχαιότατου βιογράφου (από όπου έλαβαν οι συντάξαντες τον βίο των μηνολογίων) λέγοντας ότι ο «ὁ Ἱάσων τὴν τῆς Ταρσοῦ μητρόπολιν κυβερνᾶν ἐμπεπίστευτο παρὰ Παύλου ὡς οἰκείαν πατρίδα». Το οικείαν πατρίδα αποδίδεται εις το Παύλου, δηλαδή, που του εμπιστεύτηκε ο Παύλος να κυβερνά την εκκλησία της Ταρσού, η οποία ήταν δική του (του Παύλου) πατρίδα: (ουχί δε του Ιάσωνα πατρίδα). Είναι επίσης λανθασμένο το Συναξάριο της λατινικής εκκλησίας Martyrologium Romanum, που λέει τον Ιάσωνα Κύπριο, συγχέοντας αυτόν εκ παρανομασίας με τον Μνάσονα παρα τον οποίο έμεινε ο Παύλος ερχόμενος εις τα Ιεροσόλυμα (Πράξεις Κεφ. Κα΄ 16-17). ο Σωσίπατρος ήταν εξ αχαΐας. Στο υπόμνημα του ο Ωριγένης εις την προς Ρωμαίους επιστολή (ν΄. 10) υποπτεύει ότι αυτός ήταν ο Βερροιαίος Σώπατρος, περί του οποίου και οι πράξεις των αποστόλων (κ΄. 4) γράφουν. Την υποψία του Ωριγένη ανέγραψε ως κάτι θετικό το Martyrologium Romanum. Ο Σωσίπατρος έγινε κατ’ αρχάς επίσκοπος Ικονίου. Αμφότεροι είναι κατά το χειρόγραφο των Πράξεων, εκείνοι, περί τους οποίους ο Παύλος έγραφε από Κόρινθο προς τους Ρωμαίους (Ρωμ. ιστ΄ 21) «ἀσπάζονται ὑμᾶς... Ἰάσων καὶ Σωσίπατρος οἱ συγγενεῖς μου» (-τα πνευματικά μου τέκνα).

Μεταξύ των ψευδεπιγράφων επιστολών των αποδιδόμενων εις Διονύσιον τον Αρεοπαγίτη υπάρχει και μια απευθυνόμενη προς το πρεσβύτερο Σωσίπατρον. έτσι υπέθεσαν μερικοί ότι είναι ο δικό μας απόστολος, αλλά αυτό είναι πλέον αμφίβολο, τόσο περισσότερο όσο εκείνες οι επιστολές δεν είναι γνήσιες· το όνομα Σωσίπατρος άλλς τε δεν είναι σπάνιο κατά την εποχή εκείνη.

Ποιο έτος ήλθαν οι απόστολοι στην Κέρκυρα αδύνατον να ορισθεί· οι πράξεις του χειρογράφου ουδένσημειώνουν· προ του εν Ρώμη μαρτυρίου του Παύλου (το 62 μ.Χ.) είναι πολύ απίθανο να έφτασαν μέχρι Κερκύρας· διότι υπάρχει και η είδηση ότι πριν ή λάβουν την εις την Κέρκυρα άγουσα διοίκησαν τις εκκλησίες τους, στην Ταρσό και την Θεσσαλονίκη.

Κατά τις πράξεις όχι μόνο δίδαξαν ο Ιάσωνας και ο Σωσίπατρος στην Κέρκυρα, αλλά και έκτισαν περικαλλείς ναούς, του αγίου Πρωτομάρτυρος Στεφάνου έξω της πόλεως και του Απόστολου Ανδρέα, και άλλους στην πόλη και σε όλο το νησί, και δηλαδή την Μεγάλη Εκκλησία. Περί της ειδήσεως όμως αυτής, η οποία είναι πλέον κάτι ή αμφίβολο ή ύποπτο λέγεται κατωτέρω.

Και η είδηση του μαρτυρολογίου των Αποστόλων ότι υπό του Κερκυλλίνου πρώτου θανατώθηκαν οι εκχριστιανισμένοι Κερκυραίοι και αυτή η θυγατέρα του ηγεμόνα, οι δε πρωταίτιοι, οι χριστιανίσαντες αυτούς, φυλακίσθηκαν μόνο κατ’ αρχάς και αργότερα υποβλήθηκαν σε μαρτύρια, είναι παράδοξο και δυσεξήγητο· διότι πως είναι δυνατόν να εθανάτωσε ο ηγεμόνας πρώτα τους Κερκυραίους και την θυγατέρα του, και να τήρησε τους ξένους, και πρωταιτίους και διδάξαντας αυτούς;

Και ταύτα μεν τα δυσεξήγητα, που αφορούν το μαρτυρολόγιο των Αγίων. Περί των άλλων απίθανοων του Μαρτυρολογίου, των αναφερόμενων εις τους πρώτους εν Κερκύρα Χριστιανικούς ναούς, αναφέρεται κατώτερα.

Μετά δε τους πρώτους διδάξαντες το Ευαγγέλιο εις την Κέρκυρα δεν έχουμε άλλες ειδήσεις περί της πρώτης εν αυτ΄γ χριστιανικής Εκ΄κλησίας. Ουδεμία όμως αμφιβολία ότι και αυτή διατέλεσε όπως και οι απανταχού του ρωμαϊκού κράτους ιδρυθείσαι. Μισούμενοι και καταδιωκόμενοι οι Χριστιανοί μόλις και σώζονταν κρυβόμενοι.

Φυσικά η νέα θρησκεία διαδίδονταν πρώτα εις τις πόλεις, και εξ αυτών αργότερα εξαπλώνονταν και στα χωριά· γι’ αυτό και οι χωριάτες εκκλησιαστικά λέγονταν και ήσαν οι pagani (δηλαδή οι χωρικοί). Αυτό συνέβηκε και στην Κέρκυρα και έτσι εξηγείται και η ειδωλολατρική αρχαία επιγραφή του Γ΄ αιώνα που βρέθηκε στο νησί. Επί του όρους της Κέρκυρας, της Ιστώνης, τουλάχιστον βεβαιούμεθα εξ αυτής ότι μέχρι τα μέσα του Γ΄ αιώνα, λατρεύονταν οι ψευδείς θεοί. Ότι όλο το νησί δεν είχε εκχριστιανηθεί εντελώς μέχρι των χρόνων του Διοκλητιανού μαρτυρεί και το γεγονός ότι ο διώκτης εκείνος του χριστιανισμού, όταν μετέβαινε στην Αίγυπτο πέρασε από την Κέρκυρα, και είδε μεν την λατρεία των ιεδώλων εν αυτή σχεδόν εγκαταλειμμένη και διαδομένο τον χριστιανισμό, βρήκε όμως και ειδωλολάτρες. Καταδίωξε τότε τους χριστιανούς, αλλά προσποιήθηκε και φιλία προς αυτούς, που αποτελούσαν την πλειονότητα, διότι ήθελε να τον βοηθήσουν εις την εκστρατεία της Αιγύπτου.

Αργότερα, εννοείται, με την προστασία του Μ. Κωνσταντίνου εξαπλώθηκε ο Χριστιανισμός σε όλη γενικά την νήσο, και η ειδωλολατρία εξέλιπε τελείως. Ο ιστορικός Μαρμοράς νομίζει πιθανό να διήλθε από την Κέρκυρα ο Μ. Κωνσταντίνος, όταν εγκαταλείποντας την ρώμη μετάβηκε στο Βυζάντιο, όπου ίδρυσε την νέα Ρώμη. Αυτό εικάζει εκ του προς τιμή αυτού εν Κερκύρα κοπέντος μεταλλίου. Βέβαιον εν τούτοις κατά τους ιστορικούς είναι ότι η μητέρα του Μ. Κωνσταντίνου ελένη μεταβαίνουσα εις Παλαιστίνη ήλθε και διέμεινε στην Κέρκυρα.

Πηγή: Ιστορία της Εκκλησίας της Κέρκυρας, από της συστάσεως αυτής μέχρι του νύν, δαπάνη του Πετριδείου Κληροδοτήματος, εν Κερκύρα, χρωμοτυπολιθογραφείον Αδελ. Γ. Ασπιώτη, 1920, σσ. 5 - 8

(1). Αυτά συντάχθηκαν τον 9^o αιώνα εντολή του αυτοκράτορα Βασιλείου του Πορφυρογέννητου.

03. Θεοφάνης (ημαρτημένος Στέφανος) (Ιβ΄αιώνας)

04. Γεώργιος ο Χωνιάτης (μέσα του Ιβ΄αιώνα) (1146;)

Κατάργηση του επισκοπικού θρόνου και αντικατάσταση αυτού δια του αξιώματος των Πρωτωπαπάδων

02. Χρύσανθος Κουφαλάς & Μακάριος Πρώην Ρώγων Τοποτηρητές (1813 - 1824)

03. Σεβαστιανός Νικοκάβουρας (Κερκύρας και Παξών 1899)

Ότι του πρώτου επισκόπου Κερκύρας Ιάσωνα αναδείχθηκαν άλλοι αμέσως και εν συνέχεια διάδοχοι είναι αυτονόητο· η ιστορία όμως ουδενός διέσωσε το όνομα μέχρι της εποχής του Μ. Κωνσταντίνου, όταν το 325 συγκλήθηκε η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας. Πόσοι και ποιοι μέχρι τότε επισκόπευαν είναι άγνωστο. Πρώτος γνωστός είναι εκείνος ο οποίος παρέστη στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο και υπογράφεται εις τα πρακτικά αυτής ο Κερκύρας επίσκοπος Απολλώδωρος, μετά των επισκόπων των νήσων Κω, Λήμνου και Ρόδου, με τα οποία η νήσος Κέρκυρα αποτελούσε την νησιώτικη επαρχία (1). Τίποτα περισσότερο για τον Απολλόδωρο δεν είναι γνωστό, ούτε ποια έτη επισκόπευε, ούτε γενικά για τον βίον του.

Η ΑΝΤΙΠΑΓΑΝΙΣΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: ΕΦΑΡΜΟΣΘΗΚΕ;

ΤΕΛΟΣ ΕΘΝΙΣΜΟΥ (364 -426 μ.Χ.)

Κορμός του αρχαϊκού Κούρου κατά την εύρεσή του - εντοιχισμένος [στο αρχαίο τείχος της πόλης της Πάρου] (Πηγή Φώτο: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 43, ʼρθρο «Πάρος, νέα σημαντικά ευρήματα», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου, Αρχαιολόγοι της ΚΑ’ ΕΠΚΑ Κυκλάδων, σελίδα 71)

Αριστερά: Το Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού (Ηρώδειο) ήταν ένα από τα σημαντικά κτίρια της ρωμαϊκής Α9ήνας που γνώρισαν την καταστροφική μήνι των Ερούλων (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα τ.3) (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά θέματα, τεύχος 44, σελίδα 48)

Δεξιά: Αναπαράσταση της βιβλιοθήκης του Αδριανού, στην Αθήνα. Το συγκρότημα αυτό υπέστη εκτεταμένες καταστροφές κατά την επιδρομή των Ερούλων στην πόλη, το 267. (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά θέματα, τεύχος 44, σελίδα 49)

Μέρος της σωζόμενης τοιχοδομίας (με κορινθιακούς κίονες) της ανατολικής πλευράς της βιβλιοθήκης του Αδριανού (Αθήνα), κτίσματος το οποίο υπέστη σοβαρές βάρβαρους Ερούλους (Εκδοτική Αθηνών). (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά θέματα, τεύχος 44, σελίδα 51)

Ενώ ο Εθνισμός κατέρρεε εμφανίζεται ο Ιουλιανός (361 μ.Χ.) ο οποίος προσπάθησε να αναστήσει την πολυθεΐα, που κοιτίδα του ήταν η Ελλάδα, και που θεωρούσε τον Ελληνισμό διάφορο του Χριστιανισμού. Απαγόρευσε την Ελληνική παιδεία εις τους Χριστιανούς, τους απομάκρυνε από τα ανώτατα πολιτικά και στρατιωτικά αξιώματα και απομάκρυνε τον Χριστιανό σοφιστή Προαιρέσιο από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Προέβη σε καταδιωκτικές κινήσεις επί του Χριστιανισμού και πλην των άλλων θανατώθηκε ο επίσκοπος Σκοπέλου Ρηγίνος.

Αμέσως μετά τον θάνατο του Ιουλιανού ανέβηκε στον θρόνο ο Ιοβιανός (363 - 364) ο οποίος ανασήκωσε πάλι το Χριστιανικό λάβαρο και ανακάλεσε όλες τις διατάξεις του Ιουλιανού κατά των Χριστιανών.

Ο επόμενος Ουαλεντιανός (364 - 376) θέλοντας να καταργήσει τα Ελευσίνια μυστήρια, αποτράπηκε από τον ανθύπατο της Ελλάδος Πραιτεξτάτου. Κατάργησε τον νόμο με τον οποίο απαγορεύονταν στους Χριστιανούς η ελληνική παιδεία και ο Προαιρέσιος επανήλθε στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Στην Ανατολή ο συνάρχοντας του Ουαλεντιανού, Ουάλης (364 - 378) ως αρειανός στο φρόνημα πολέμησε την Ορθοδοξία αλλά ήταν αδιάφορος προς τον Εθνισμό και καταδίωκε μόνο την μαγεία ένεκα πολιτικών υποψιών.

Ο κατόπιν Θεοδόσιος ήταν κατά των Εθνικών όπερ και διέταξε την καταστροφή ή το κλείσιμο όλων των ναών στην Αίγυπτο ενώ στην Κωνσταντινούπολη τους όρισε προς άλλες χρήσεις (Ο ναός του Ήλιου μεταποιήθηκε σε ξενώνα του ναού της του Θεού Σοφίας, ο ναός της Αρτέμιδος σε σκιραφείον). Πανταχού καταστράφηκαν έργα τέχνης ενώ ο Λιβάνιος με λόγο «Υπέρ Ιερών» προσπαθούσε να αναστείλει την καταστροφή των καλλιτεχνημάτων Η διαταγή του Θεοδόσιου να μετατραπεί στην Αλεξάνδρεια ο ναός του Βάκχου σε χριστιανικό ναό προκάλεσε στάση του λαού, ενώ μεταξύ άλλων καταστράφηκε το Σαράπειον. Την ίδια περίοδο απαγορεύθηκαν τα Ελευσίνια μυστήρια, κλείστηκαν πλήθος ναών και σβήστηκαν τα τελευταία ίχνη των μαντείων, το άγαλμα του Ολυμπίου Διός του Φειδία μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και οι Ολυμπιακοί αγώνες εκτελούνται μόνο στην Αντιόχεια με αυστηρά όμως διατάγματα ενάντια στον Εθνισμό, οπού εκεί ο γέροντας Λιβάνιος δίδασκε ελεύθερα στηρίζοντας τον . Η ελληνική γλώσσα που ομιλούσαν παντού, ο ελληνικός πολιτισμός, οι κοινωνικές και οικογενειακές παραδόσεις από τις οποίες δεν μπορούσαν να αποκολληθούν οι βαπτισθέντες εις στον Χριστιανισμό, τα ελευθέρως λειτουργούντα θέατρα, οι εορτές και οι τελετές των Εθνικών, στήριζαν και βαστούσαν ακόμη το Εθνικό θρήσκευμα.

Το μεσαιωνικό κάστρο [Πάρος] κτισμένο από αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, 1260 μ.Χ. (Πηγή Φώτο: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 43, ʼρθρο «Πάρος, νέα σημαντικά ευρήματα», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου, Αρχαιολόγοι της ΚΑ’ ΕΠΚΑ Κυκλάδων, σελίδα 66)

Ο θάνατος του Θεοδοσίου έγινε δεκτός με ανακούφιση από τους Εθνικούς που έλπιζαν ότι οι διάδοχοί του θα πολιτεύονταν επιεικέστερα, δυστυχώς όμως επί των υιών του Θεοδοσίου, Αρκάδιου (395-405) και Ωνόριου (395-423) το κράτος διαιρέθηκε και ο Εθνισμός και δυστυχώς ο αρχαίος πολιτισμός υπέστη μεγάλες και ανεπανόρθωτες καταστροφές. Στην Αλεξάνδρεια φανατικός όχλος σκότωσε απάνθρωπα την φιλόσοφο Υπατία

Ο Θεοδόσιος Β’ (423-426) εφάρμοσε πιο τέλεια τους προηγούμενους νόμους κατά των Εθνικών αλλά απαγόρευσε την καταστροφή των ναών και μνημείων τέχνης υποστηρίζοντας ότι μπορούσαν να εξαγνιστούν με την τοποθέτηση σταυρών. Παρά ταύτα ο ναός του Ολυμπίου Διός πυρπολήθηκε, η Αθήνα στερήθηκε αρκετά καλλιτεχνήματά της και μερικές από τις κολώνες του Αρείου πάγου μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη για να στολίσουν την πύλη της. Επίσης το κολοσσιαίο άγαλμα της Αθηνάς του Φειδία που βρίσκονταν στην Ακρόπολη, αποσπάστηκε και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Υπήρξε αυτήν την περίοδο μια συμπάθεια προς το ελληνικό παρελθόν κι γι’ αυτό δημιουργήθηκε μια προσπάθεια διατήρησης διάφορων καλλιτεχνημάτων. Αυτή η συμπάθεια ενισχύθηκε στην αυλή του Θεοδόσιου του Β’ από την σύζυγό του Αθηνά, έξοχα, μορφωμένη ελληνίδα που βαπτίσθηκε το 421 και μετονομάστηκε σε Ευδοκία. Το ελληνικό φρόνημά της φαίνεται από την περιοδεία της στην Μ. Ασία, Αγίους Τόπους και Συρία και περνώντας από την Αντιόχεια στον λόγο της προς τον Δήμο είπε υπερήφανα για την ελληνική της καταγωγή «υμετέρης γενεής τε και αίματος εύχομαι είναι». Ξαναπερνώντας από την Παλαιστίνη η Ευδοκία περιήλθε σε ρήξη με την αδελφή του Θεοδόσιου Πουλχερία, από την οποία απομακρύνθηκαν οι πεπαιδευμένοι Έλληνες από την αυτοκρατορική αυλή, ο αρχιγραμματέας Παυλίνος αποκεφαλίστηκε στην Καππαδοκία, ο δε Κύρος αναγκάστηκε να γίνει επίσκοπος της εν στάση τότε Σμύρνης. Η Ευδοκία αποκαταστάθηκε στη Ιερουσαλήμ όπου και κόσμησε με πολλά μνημεία και ναούς. Η Ευδοκία υπήρξε λαμπρό παράδειγμα συνδυασμού του Χριστιανισμού με τον αρχαίο Ελληνισμό, όχι όμως εκείνο του θρησκεύματος αλλά του πολιτισμού.

Ο Ν. Ζαφειρόπουλος πραγματοποίησε μικρή ανασκαφική έρευνα στην θέση Μάντρα του Δεσποτικού [αρχαία Πρεπέσινθο κατά τον Στράβωνα] κατά την οποία όπως αναφέρει στο Αρχαιολογικό Δελτίο 16 (1960) «αποκαλύφθηκε τμήμα οικίας ρωμαϊκών χρόνων, για κτίσιμο της οποίας είχαν χρησιμοποιηθεί μαρμάρινοι πλίνθοι κτιρίου καλής εποχής». Στο εσωτερικό της οικίας και γύρω από αυτήν βρέθηκαν διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη, τρίγλυφοι, γείσα, τεμάχια κιονόκρανων και μεγάλο κατώφλιο, τα οποία προέρχονταν από δωρικό ναό αρχαϊκών χρόνων. Επίσης ανακαλύφθηκε τμήμα κούρου. [Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 47, ʼρθρο «Δεσποτικό, η ανακάλυψη ενός Ιερού με πανελλήνια ακτινοβολία στο μικρό νησί των Κυκλάδων», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου - Bryan Burns, σελίδα 33]. Στην εικόνα: Κάτοψη του κτιριακού συγκροτήματος. [Με μπλε τα αρχαϊκά κτίσματα και με πορτοκαλί τα μεσαιωνικά] (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 47, ʼρθρο «Δεσποτικό, η ανακάλυψη ενός Ιερού με πανελλήνια ακτινοβολία στο μικρό νησί των Κυκλάδων», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου - Bryan Burns, σελίδα 31]

Τα τρία αρχαϊκά δωμάτια. (Φώτ. Γ. Κουράγιος). [Πηγή Φώτο: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 47, ʼρθρο «Δεσποτικό, η ανακάλυψη ενός Ιερού με πανελλήνια ακτινοβολία στο μικρό νησί των Κυκλάδων», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου - Bryan Burns, σελίδα 43]

Ο συνδυασμός αυτός και η αφομοίωση του αρχαίου βίου προς τις αρχές του Χριστιανισμού συντελούνταν επίμονα. Τα αρχαία ήθη και έθιμα διατηρούνταν μέσα στην ελληνική χριστιανική κοινωνία. Τελετές, εορτές και παραστάσεις συντηρούνταν αδιάσπαστες και σωζόμενες στον Χριστιανισμό μέχρι της μέρες μας. Οι αρχαίοι ναοί αφιερώνονταν στην χριστιανική λατρεία. Ο ναός της Παρθένου στην Ακρόπολη των Αθηνών μετατράπηκε σε ναό της Παρθένου Μαρίας και απέβη ο πρώτος καθεδρικός ναός της Αθήνας, το Ερέχθειον το ίδιο σε ναό της Θεοτόκου, το Θησείο ή Ηφαιστείον σε ναό του ʼγιου Ιωάννη, οι ναοί του Ήλιου στις κορυφές των ορέων σε ναούς του προφήτη Ηλία, του Ποσειδώνα σε ναούς του Αγίου Νικολάου και του Διόνυσου σε ναούς τους Αγίου Διονυσίου. Έτσι αναστέλλονταν οι καταστροφές των αρχαίων μνημείων.

Κατά το Ε’ αιώνα ο αυτοκράτορας Λέων ο Α ανανέωσε τους αυστηρούς νόμους του Θεοδόσιου του Α’ κατά του Εθνισμού όπερ και αναγκάστηκαν αρκετοί τότε να ασπασθούν την νέα θρησκεία αν και το αρχαίο θρήσκευμα ακόμη σώζονταν διαμέσου της ελληνικής παιδείας. Κέντρο της ήταν το πανεπιστήμιο Αθηνών που είχε σημαντικότατους καθηγητές όπως τον Πρίσκο και τον αθηναίο Πλούταρχο, υιό του τελευταίου ιεροφάντη των Ελευσίνιων μυστηρίων και εκτός των άλλων το εκ της Συρία Πρόκλον, αδιάλλακτο εχθρό του Χριστιανισμού. Ο Πρόκλος ανέλαβε να αναδιοργανώσει επιλεκτικά το Εθνικό θρήσκευμα, αφού πίστευε ότι διατελούσε υπό την χείρα της Αθηνάς αλλά δεν κατόρθωσε να κάνει κάτι σημαντικό. Οι διάδοχοί του που ακολουθούσαν την εχθρική του στάση προς τον Χριστιανισμό προκάλεσαν την προσοχή της Χριστιανικής πολιτείας.

Αριστερά η νεώτερη κεφαλή κούρου (530 - 520 π.Χ. και δεξιά η πρωιμότερη κεφαλή κούρου (580 - 560 π.Χ.). Φώτο Γ. Κουράγιος. [Πηγή Φώτο: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 47, ʼρθρο «Δεσποτικό, η ανακάλυψη ενός Ιερού με πανελλήνια ακτινοβολία στο μικρό νησί των Κυκλάδων», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου - Bryan Burns, σελίδα 42]

Τα ερείπια του ρωμαϊκού θεάτρου της Νικόπολης, η οποία δέχθηκε δύο επιθέσεις των Γότθων στα μέσα του 3ου αιώνα. (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά θέματα, τεύχος 44, σελίδα 61)

Ο Ιουστινιανός που απαγόρευσε την τέλεση των Ολυμπιακών αγώνων στην Αντιόχεια το 528, έκδωσε τον περίφημο Ιουστινιάνειο κώδικα (529), όρισε ότι η νόμιμη επιστήμη θα διδάσκεται μόνο στην Κωνσταντινούπολη, στην Ρώμη και στην Βηρυτό. Επειδή ανακαλύφθηκαν πολλοί στην Κων/πολη που πρέσβευαν το Εθνικό θρήσκευμα και υποστηρίζονταν από Εθνικούς καθηγητές, ο Ιουστινιανός απαγόρευσε τις θυσίες ανανεώνοντας τις προηγούμενες διατάξεις κατά του Εθνισμού. Έτσι απαγόρευσε τη διδασκαλεία στους «νοσούντας την ελληνικήν μανίαν», τους Εθνικούς καθηγητές δηλαδή, και δήμευσε την περιουσία του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτό κατέστησε αδύνατη την περαιτέρω λειτουργία του, ιδίως δε όταν δεν βρίσκονταν Χριστιανοί καθηγητές. Οι Εθνικοί καθηγητές με αρχηγό τον σχολάρχη Δαμάσκιο αποφάσισαν να μετακομίσουν στην Περσία όπου πράγματι πήγαν και έγιναν με ενθουσιασμό δεκτοί. Γρήγορα όπως απογοητεύτηκαν και ξαναγύρισαν στην Ελλάδα. Λείψανα του Εθνισμού επαναλήφθηκαν στην Μάνη και τα οποία εξαφανίστηκαν τον Θ’ αιώνα όπου και επικράτησε τελείως ο Χριστιανισμός.

Αριστερά: Κιονόκρανο εντοιχισμένο σε ρωμαϊκό τοίχο. Δεξιά: Αρχαϊκό κιονόκρανο της στοάς εντοιχισμένο σε δεύτερη χρήση. Φώτο Γ. Κουράγιος. (Πηγή Φώτο: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 47, ʼρθρο «Δεσποτικό, η ανακάλυψη ενός Ιερού με πανελλήνια ακτινοβολία στο μικρό νησί των Κυκλάδων», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου - Bryan Burns, σελίδα 48)

ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΝΑΩΝ ΑΠΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ

Όταν εγκαταλείφθηκε [το τείχος του Αδριανού εις την Βρεττανία], οι άνθρωποι έρχονταν και έπαιρναν υλικά. Πολλές Εκκλησίες του 9ου, 10ου και 12ου αιώνα [χτίσθηκαν με αυτά τα υλικά] (Πηγή: Ελληνική Τηλεόραση 1, 12 Μαΐου 2005)

Αριστερά: Το μεσαιωνικό κάστρο [Πάρος] κτισμένο από αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, 1260 μ.Χ. (Πηγή Φώτο: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 43, ʼρθρο «Πάρος, νέα σημαντικά ευρήματα», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου, Αρχαιολόγοι της ΚΑ’ ΕΠΚΑ Κυκλάδων, σελίδα 66)

Δεξιά: Κορμός του αρχαϊκού Κούρου κατά την εύρεσή του - εντοιχισμένος [στο αρχαίο τείχος της πόλης της Πάρου] (Πηγή Φώτο: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 43, ʼρθρο «Πάρος, νέα σημαντικά ευρήματα», Γιάννος Κουράγιος - Σοφία Λετοράτου, Αρχαιολόγοι της ΚΑ’ ΕΠΚΑ Κυκλάδων, σελίδα 71)

Η ωφελιμοκρατία εις τα αρχαιότερα χρόνια φαντάζει παράξενη στον μέσο ερευνητή, αλλά όχι για τον ειδικό, κατά τον οποίο είναι πλήρως «αποδεκτή» προς την επίτευξη της ιστορικής επιβίωσης των κατά τόπους πληθυσμών των κοινωνιών. Φυσικά τέτοιες περιπτώσεις δεν υπήρξαν μόνο μέσα στις χριστιανικές κοινωνίες, όπως πληροφορούν οι νεοΕθνικοί αλλά και σε Εθνικές και δεν αποσκοπούσαν στην αφάνιση του πολιτισμού αλλά στην επιβίωση του ανθρώπινου είδους κατά την διάρκεια των πολέμων με την δημιουργία οχυρών και την εξεύρεση οικοδομικών υλικών «όπως όπως». Εκείνες τις εποχές όπου δεν υπήρχαν πυροβόλα όπλα, οχύρωση σήμαινε σχεδόν απόλυτη επιβίωση.

ΑΓΑΛΜΑΤΑ

Το σπάσιμο των ειδώλων καταδικάστηκε από τη σύνοδο της Ελβίρα (306), η οποία, στον 60ο κανόνα της αποφάσισε ότι κάθε Χριστιανός που θα καταδικαζόταν σε θάνατο από τους Ρωμαίους επειδή έσπασε αγάλματα, δεν θα καταγραφόταν ως μάρτυρας. Η σύνοδος της Καρθαγένης (419) επιφόρτισε τους επισκόπους με την καταστροφή χριστιανικών ναϊδρίων που είχαν ανεγερθεί αυθαίρετα από δεισιδαίμονες Χριστιανούς (κανόνας πγ΄). Ότι οι καταστροφές των παγανιστικών αρχαιοτήτων ήταν αυθαίρετες προσωπικές πράξεις Χριστιανών κι όχι συλλογικές ή επίσημες ενέργειες της Εκκλησίας βασισμένες σε εκκλησιαστικά κείμενα αποδεικνύεται από την πλήρη απουσία εκκλησιαστικών κανόνων (νόμων) οι οποίοι να υπαγορεύουν ή να προστάζουν/προτρέπουν τους Χριστιανούς να καταστρέφουν παγανιστικά μνημεία. Εσφαλμένες ενέργειες και παρεκτροπές κάποιων επισκόπων ή μοναχών ασφαλώς και δεν σημαίνουν ότι αποτελούσαν πολιτική της Εκκλησίας. Ουδέποτε η Εκκλησία (δηλαδή τα επίσημα συλλογικά όργανά της) επιφόρτισε επισκόπους με την καταστροφή παγανιστικών ιερών.

Ο άγιος Αυγουστίνος το 399 αποτρέπει τους Χριστιανούς της Καρθαγένης από την εισβολή στις ιδιοκτησίες των εθνικών προκειμένου να καταστρέψουν τα είδωλά τους. Είναι προτιμότερο, έγραφε, να ξεριζώσουμε τα είδωλα από τις καρδιές τους και να προσευχόμαστε γι’ αυτούς, αντί να αποπνέουμε μένος εναντίον τους (Αυγουστίνος, Sermo 62.11.17 και 12.18, PG 38, 422 [C] -423 [D])

Κατά τον Ιωάννη Χρυσόστομο οι Χριστιανοί οφείλουν να υπερασπίζονται μέχρι θανάτου τις θέσεις τους και να μάχονται τις «ελληνικές» απόψεις, δίχως, όμως, να προκαλούν, δίχως να επιτίθενται σε πρόσωπα και δίχως να εξυβρίζουν (Ι. Χρυσόστομου, Ερμηνεία εις την προς Ρωμαίους, ομιλία κβ΄, PG 60, 611)

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στον «Κατά Ιουλιανού» λόγο του, ο οποίος γράφτηκε αμέσως μετά τον θάνατο του Ιουλιανού, και την αποτυχία του διωγμού των Χριστιανών από τους Παγανιστές και την οριστική επικράτηση του Χριστιανισμού γράφει: «Ας μη χρησιμοποιήσουμε την ευκαιρία με απληστία, ας μην απολαύσουμε με ηδονή την εξουσία, ας μη γίνουμε πικροί σε εκείνους που μας αδίκησαν, ας μη κάνουμε αυτά τα οποία καταδικάσαμε. Αλλά αφού απολαύσαμε την μεταβολή, όσο για να αποφύγουμε τα δεινά, ας μισήσουμε ό,τι έχει σχέση με αντεκδίκηση. (....) Ας μη θελήσουμε λοιπόν να αναμετρηθούμε στην οργή, (....) Ας γίνουμε κατά τούτο ανώτεροι και υψηλότεροι από εκείνους που μας αδίκησαν. Ας δείξουμε τι διδάσκουν σε εκείνους μεν οι δαίμονες, με τι εκπαιδεύει εμάς ο Χριστός ο οποίος, αν και υπερείχε εκείνων τα οποία έπαθε ενίκησε τελικώς με εκείνα που μπορούσε να κάνει και δεν έκανε(....) Ας αυξήσουμε το μυστήριο με αγαθότητα.» (Γρηγορίου Νανζιανζηνού, Κατά Ιουλιανού λόγος στηλιτευτικός Β΄, 36)

ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΙ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ

Αριστερά: Ερωτική παράσταση σε τοιχογραφία από τις λεγόμενες «Θέρμες της Απόλαυσης», στην Πομπηία (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τεύχος 26, άρθρο «Πόρνες και Εταίρες στην αυτοκρατορική Ρώμη, πτυχές του έρωτα στην αρχαιότητα», Δημήτριος Γ. Θαλασσινός, φιλόλογος, σελίδα 29)

Δεξιά: Αποκομμένα ανδρικά γεννητικά όργανα από γλυπτό. Οι (Πηγή: http://www.archaeologie-sachbuch.de/Fleischer/index1.htm?/Fleischer/Texte/Hannestad2.htm)

Είναι αλήθεια πως μερικά αρχαία αγάλματα με τα γεννητικά τους όργανα αποκεκαλυμμένα, υπόκειντο σε αποκόψεις αυτών από τους Χριστιανούς, όταν οι τελευταίοι πήραν στα χέρια τους την εξουσία από τους παγανιστές και η τεχνοτροπία άλλαξε σύμφωνα με την χριστιανική ηθική. Το αυτό συνέβηκε και με τις απεικονίσεις εις τα λουτρά, όπου αυτές περιείχαν σεξουαλικές παραστάσεις. Οι τοιχογραφίες αυτές εσβήνοντο, όπως άλλωστε συμβαίνει π.χ. στον χώρο της Σαλαμίνας της Κύπρου, διότι η άλογη πορνεία δεν ήταν αρεστή εις τις χριστιανικές κοινωνίες και οι χώροι των λουτρών διαχωριστήκαν σε γυναικείους και ανδρικούς:

Τα λουτρά καταστράφηκαν από τους δύο σεισμούς του 332 και 342, μαζί με το υπόλοιπο της πόλης, μα ενώ κεντρικά διαμερίσματα της πόλης ανακατασκευάστηκαν αμέσως με την βοήθεια του Κωνστάντιου του 2ου, τα λουτρά αναγκάστηκαν να περιμένουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για να αποκατασταθούν. Και μόνο ένα μέρος από το σύνολο ξαναχτίσθηκε, το πιο θεαματικό από το οποίο ήταν το γυμναστήριο, που έγινε γκαλερί για αρχαία γλυπτά. Πότε έγινε αυτό, δεν είναι σίγουρο, αλλά στο τέλος του 5ου αιώνα επιγραφές μαρτυρούν σε εμάς ότι ένας ονόματι Ολύμπιος επιδιόρθωσε τα λουτρά και πρόσθεσε έναν κήπο. Τα λουτρά καταστράφηκαν, μαζί με το υπόλοιπο της Σαλαμίνας, από τους Άραβες το 647. Το πλεόνασμα των αγαλμάτων των διαφορετικών περιόδων (και της διαφορετικής ποιότητας), κάποια από τα οποία βρέθηκαν στα λουτρά στην θέση τους, άλλα που απομακρύνθηκαν, που χτίσθηκαν μέσα σε τοίχους ή σφραγίσθηκαν σε δάπεδα, μας παρέχουν την μεγαλύτερη ποσότητα σεξουαλικώς ακρωτηριασμένων αγαλμάτων από κάθε άλλο σύμπλεγμα.

Έξι αρσενικά (συμπεριλαμβανομένου και ενός ερμαφρόδιτου) ευνουχίσθηκαν, τα γεννητικά τους όργανα απομακρύνθηκαν με μεγάλη φροντίδα· ένα μεγάλο άγαλμα του Απόλλωνα με την λύρα, είχε την μύτη του σπασμένη με σφυρί, και από αυτό το τόσο καλά διατηρημένο κομμάτι δεν μπορεί να υπάρχει καμιά αμφιβολία για την εσκεμμένη ζημιά. Ένας ακέφαλος Meleager απομένει από ένα σύμπλεγμα σατύρου και ενός ερμαφρόδιτου, μόνο ο κορμός του ερμαφρόδιτου και το κατώτερο μέρος του συμπλέγματος (ο βράχος) επιβίωσε· το στήθος του ερμαφρόδιτου είναι χτυπημένο αλλά το ίδιο είναι και το σύμπλεγμα γενικά. Υπάρχει επίσης ένα μερικώς από ύφασμα σκεπασμένος ανδρικός κορμός, ένα θραύσμα αγάλματος του νεαρού Διονύσου, και δύο μισοξαπλωμένοι ποτάμιοι θεοί, και οι δύο ακέφαλοι. Ένα ακέφαλο άγαλμα της Αφροδίτης που κρατά το ένδυμά της με το αριστερό της χέρι να καλύπτει την γύμνια της, έχει και τα δύο στήθια με βαριές ζημιές, και αν αυτό έγινε σκόπιμα, φαίνεται ως μια μοναδική περίπτωση σεξουαλικής κακοποίησης μιας ημίγυμνης γυναίκας. Ο Απόλλωνας είναι ο μοναδικός από τα αγάλματα που έχει μεγάλο μέγεθος. Είναι χρονολογημένος πειστικά στο μέσο του 2ου αιώνα, και το μικρό μέγεθος των υπολοίπων δείχνει πως μερικά κατασκευάστηκαν λίγο αργότερα, καθώς η γλυπτική έτεινε να μικραίνει κατά το τέλος της αρχαιότητας. Ο τρόπος με τον οποίο τα αγάλματα των λουτρών της Σαλαμίνας έτυχαν μεταχείρησης είναι πολύ όμοιος, και έτσι κανείς μπορεί να υποθέσει ότι ο ευνουχισμός έγινε κατά την ίδια χρονική περίοδο. Τρία από τα αγάλματα που αναφέρθηκαν, μαζί με ένα τέταρτο, βρέθηκαν σε ένα κανάλι σφραγισμένο από το πάτωμα κατά την τελευταία ανακατασκευή. Αν η χρονολόγηση της ανακατασκευής του τέλους του 5ου αιώνα είναι αληθής, τότε έχουμε μια ένδειξη του χρόνου. Τα αγάλματα πρέπει να ευνουχίσθηκαν πριν την ανακατασκευή, αλλά πιθανόν όχι πολύ νωρίτερα. Μια χρονολόγηση αυτής της διαδικασίας στο τελευταίο διάστημα του 5ου αιώνα θα έφερνε τον ευνουχισμό των αγαλμάτων των λουτρών να συμπίπτει με το τέλος της μυθολογικής γλυπτικής. Η παραγωγή σταμάτησε εκείνο τον καιρό, και μεταξύ 500 και 530 φάνηκε ότι κρατικά οικήματα σε όλη την αυτοκρατορία καθαρίστηκαν από τα παραδοσιακά γλυπτά. Συνήθως αυτή τη διαδικασία ήταν συνυφασμένη με την αλλαγή ιδιοκτησίας, αλλά τα γλυπτά σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν κατεστραμμένα, αλλά θαμμένα σε λάκκους γύρω από τα κτήρια. Στην ΑΘήνα ο καθαρισμός πρέπει να δρομολογήθηκε γύρω στο 530, όπου πολλά παγανιστικά γλυπτά ριχτήκαν σε φρεάτια.

Ο ευνουχισμός των λουτρών δεν ήταν μια γενική πράξη σε όλη την αυτοκρατορία. Έλαβε μέρος σποραδικά σε μερικά μέρη. Ο ευνουχισμός αγαλμάτων σε δημόσια λουτρά πολύ δύσκολα θα εγκαινιάζονταν από ιδιώτες. Όπως έχει παρατηρηθεί, οι περισσότεροι χριστιανοί δεν ήταν εχθρικοί προς την παγανιστική γλυπτική, αλλά υπήρχαν ορισμένοι φονταμεταλιστές. Κανείς μπορεί να υποθέσει ότι σε περιοχές που τα αγάλματα ευνουχίσθηκαν υπήρχαν συντηρητικοί επίσκοποι, ή ότι η εκκλησία είχε αναλάβει τα λουτρά.

Ο ευνουχισμός των αγαλμάτων στα λουτρά είναι μοναδικός, και ελάμβανε μέρος μόνο σε τέτοιες εγκαταστάσεις, -κανείς πλούσιος ιδιοκτήτης της παγανιστικής γλυπτικής φυσικά, δεν κατάστρεφε την δική του συλλογή. Το φαινόμενο μπορεί κατά μέρος να συγκριθεί με μια παραδοσιακή αναμνηστική καταδίκη: η μύτη μπορούσε να αποκοπεί, αλλά τα μάτια ποτέ δεν πειράζονται. Μήτε ένα γλυπτό στα λουτρά γίνονταν ακίνδυνο για τους Χριστιανούς χαράσσοντας ένα σταυρό εις το μέτωπο. Ήταν κυρίως το σεξ που ήταν ο στόχος, και οι γυμνοί άνδρες, ειδικότερα, ήταν εστιασμένοι. Φαινομενικά η ιδέα ήταν η ίδια όπως με την εφαρμογή ενός φύλλου συκιάς σε ένα ανδρικό άγαλμα, όπως έγινε αργότερα για να σβηστεί η απειλή του ανδρικού μορίου. Επίσης είμαστε παρώντες εις τον κίνδυνο που ελόχευε στα μικτά λουτρά. Σκοπός ήταν να προστατευτούν οι γυναίκες και το αδύναμο πνεύμα τους -ένα επιχείρημα που συχνά προβάλλονταν από τους άνδρες. (Πηγή: http://www.stwing.upenn.edu/~durduran/drfm1.html)

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η αποκοπή των γεννητικών οργάνων των παγανιστικών αγαλμάτων σε ορισμένες περιπτώσεις αποδεικνύει πως οι Χριστιανοί χρησιμοποιούσαν τα παγανιστικά αγάλματα για διακόσμηση των χώρων τους, παρά τα καταστρέφανε. Αν δεν είχαν σκοπό να τα χρησιμοποιήσουν, αλλά να τα καταστρέψουν, τότε δεν έχει νόημα ο «ευνουχισμός» των αγαλμάτων, πολλές φορές και από ειδικούς τεχνίτες:

Πολλά από τα αγάλματα τοποθετήθηκαν σε ένα Χριστιανικό περιβάλλον -Ο χριστιανισμός δεν ήταν εχθρικός ενάντια στα αγάλματα, αλλά ορισμένες από τις γυμνές φιγούρες ευνουχίσθηκαν, με τα γεννητικά τους όργανα και το στήθος να αποκόβονται (Πηγή: http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m0PAL/is_497_158/ai_106732099/pg_2)

Περισσότερα όμως για την χρήση των παγανιστικών αγαλμάτων από τους Χριστιανούς εις το θρήσκευμα μπορεί να δει κανείς εις το βιβλίο του N. Hannestad, «How did rising Christianity cope with Pagan Sculpture»', in E. Chrysos and I. Wood (eds.), East and West: Modes of Communication--Proceedings of the First Plenary Conference at Merida, Leiden, 1999, σσ. 173-203.

Ίσως αν κάποιοι δεν θεωρούσαν μερικά σεξουαλικά συμπλέγματα των παγανιστικών γλυπτών ως θεολογικά πορνικά αίσχη, σήμερα θα είχαμε την τύχη να θαυμάζαμε περισσότερα κατορθώματα των αρχαίων θεών μέσα από τα συμπλέγματα θεοτήτων και μυθολογικών όντων.

Η διαστροφή αυτή (κτηνοβασία) είναι γνωστότατη από αρχαιότατους χρόνους και γι’ αυτό στην Μένδη (= τράγος και Παν της Αιγύπτου) ο Ηρόδοτος (ΙΙ, 46) αναφέρει «εἰς ἐπίδειξειν ἀνθρώπων ἀπικομένους» έρωτας προς τον εκεί λατρευόμενο τράγο (κατά τον Dukaure ίσως γίνονταν με την ελπίδα γονιμοποιήσεως τον γυναικών) πράγμα που βεβαιώνει ο Στράβωνας και ο Πλούταρχος (Πηγή: Κούζης Αριστοτέλης Π., Καθηγητής της Ιστορίας της Ιατρικής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ιε΄, σελίδες 311 - 312)

Ένα χαναανίτικο κείμενο της Ugarit αναφέρει ότι ο ανθρωπόμορφος ψευτοθεός Βαάλ, πηγαίνοντας στον κάτω κόσμο είχε ερωτικές περιπέτειες με μια μικρή αγελάδα: «Ο κραταιός Βαάλ περιποιείται τον εαυτό του. Επιθυμεί ένα μοσχαράκι στο Dubr. Μια μικρή αγελάδα στο Shihlmemat. Ξαπλώνει μαζί της 77 φορές [...] 88 φορές» (Πηγή: James B. Pritchard, Ancient Near Eastern Texts, Relating to the Old Testament, with supplement, Princeton UP: 1969, 3rd edition, σελ.139).

ΤΑ ΚΟΜΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΙΑ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ή ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΑ;

Τα αποκεφαλισμένα αγάλματα βρίσκονται στον χώρο των ρωμαϊκών λουτρών της Σαλαμίνας Κύπρου (Πηγή φώτο: Γιάννης Βαρκάς, άρθρο. «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν» π. Ιχώρ, τ. 49, σελ. 106)

Στις ανασκαφές της Σαλαμίνας της Κύπρου κατά τα μέσα του 20ου αιώνα από τον αρχαιολόγο Β. Καραγεώργη (1) βρέθηκαν πολλά αγάλματα: «Οι ανασκαφές έφεραν στο φως 50 αγάλματα και εκτός των θεοτήτων και ηρώων Απόλλωνα, Τζούπιτερ (Δία), Μινέρβας (Αθηνά), Ντιάνας (Άρτεμη), Βίνους (Αφροδίτης), Βάκχου, Νέμεσις, Ασκληπιού, Υγείας, Ηρακλή, Μελέαγρου, Ίσιδος, ποτάμιων θεοτήτων, σύμπλεγμα σάτυρου και Ερμαφρόδιτου, βρέθηκαν και αρκετά ανδρικά και γυναικεία τέτοια, που αντανακλούν κλασσικές μορφές, με ξεχωριστά κεφάλια που γι’ αυτό κατόπιν χρησίμευσαν ως αγάλματα πορτρέτα» (2)

Μερικά κεφάλια από τα εν λόγω αγάλματα λείπουν. Μερικά από αυτά έσπασαν κατά τις πτώσεις από τους σεισμούς, όπως του 331 μ.Χ., ενώ δεν λείπουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι οι Χριστιανοί τα αποκεφάλιζαν. Όμως η τελευταία θεωρία δεν είναι η πιο λογική: «Μια πιο πιθανή εξήγηση βρίσκεται εις την εποχή της αναγέννησης της ευρωπαϊκής ιστορίας. Γύρω στον 16ο αιώνα, ήταν της μόδας για τους ανθρώπους να αναγεννούν τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης. Οι άνθρωποι ήθελαν να έχουν κάποια μαρμάρινα αντικείμενα της αρχαιότητας στον δρομάκι του κήπου τους ή στο διάδρομο του σπιτιού τους. Ήταν πολύ εύκολο να αποκόψεις το κεφάλι ενός αγάλματος από όλα αυτά τα αρχαία ερείπια, εύκολο να τα κουβαλήσεις, και πάνω από όλα, κανείς δεν θα σε σταματούσε.» γεγονός που το μαρτυρούν και νεοπαγανιστές εις τα άρθρα τους: ««Μετά την αποχώρηση του Τσεσνόλα έδρασε στην Κύπρο καταστροφικά επί μια δωδεκαετία ένας άλλος ερασιτέχνης αρχαιολόγος και αδίστακτος αρχαιοκάπηλος, ο Γερμανός Max Ohnefalsch-Richter. Η τεράστια συλλογή του θα αγοραστεί το 1898 από το μουσείο της Λειψίας, ενώ το 1887 πούλησε στην Καρλσρούη συλλογή με πολυάριθμα αγγεία και αγαλματίδια, που συγκέντρωσε από τις τυμβωρυχίες του. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής. Ότι απέμεινε, θα μεταφερθεί το 1974 στο Βερολίνο -2.000 αγγεία, πήλινα αγαλματίδια και άλλα αντικείμενα της εποχής του Χαλκού. Ο Ohnefalsch-Richter είχε διενεργήσει κατά την παραμονή του στην Κύπρο αμέτρητες ανασκαφές για λογαριασμό του Βρεττανικού Μουσείου, του Λούβρου και του Antiken Museum του Βερολίνου», αναφέρει πολύ χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Σιμόπουλος»»

Με αυτόν τον τρόπο, όλους αυτούς τους αιώνες, εκατοντάδες χιλιάδες γλυπτά και άλλα έργα χάθηκαν ή ακρωτηριάστηκαν, μεταπωλήθηκαν ή παραχαραχτήκαν» (4), αν και δεν αναφέρουν και τις χριστιανικές απώλειες από αυτές τις τακτικές: «Παρ’ ότι η συλλογή των βιβλίων και εγγράφων του Βατικανού είναι τεράστια [διάδρομοι πολλών χιλιομέτρων], πολλά από αυτά έχουν χαθεί. Οι μεγαλύτερες απώλειες χρονολογούνται στα χρόνια του Ναπολέοντα, όταν ο Γάλλος στρατάρχης κατέλαβε όλες τις κτήσεις της Καθολικής Εκκλησίας στην Ιταλία. Ο Ναπολέοντας οραματίζονταν να συγκεντρώσει όλα τα ιστορικά αρχεία, τους θησαυρούς της τέχνης και τις βιβλιοθήκες της Ευρώπης στο Παρίσι. Για το σκοπό αυτό, μετά την κατάληψη της Ρώμης, κατάσχεσε τα αρχεία του Βατικανού και, στις αρχές του 1800, τα μετέφερε με άλογα και άμαξες στην Γαλλία, μέσα σε μεγάλα κιβώτια που αποθηκεύτηκαν στο Παρίσι.

Όμως η χαρά του Ναπολέοντα δεν κράτησε πολύ. Μετά την μάχη του Βατερλό, το 1815, που οδήγησε στην πτώση του, το Βατικανό απαίτησε την επιστροφή των αρχείων. Δυστυχώς, τότε χάθηκε περίπου το ένα τρίτο από αυτά, καθώς η μεταφορά των 3.000 κιβωτίων με βιβλία και έγγραφα πίσω στην Ιταλία ήταν πολύ δαπανηρή. Πολλά από τα έγγραφα που οι απεσταλμένοι του Πάπα θεώρησαν ασήμαντα πουλήθηκαν ακόμη και σε χαρτοποιίες. Αργότερα, διαπιστώθηκε, όμως, ότι η επιλογή δεν είχε γίνει πάντα με σωστά κριτήρια. Πολλά κιβώτια με σημαντικά έγγραφα έλειπαν, ενώ αρκετά κιβώτια με περιεχόμενο μικρότερης σημασίας έφτασαν μέχρι την Ρώμη.» (5)

Ο Ναπολέων, ύστερα από τον «εκδημοκρατισμό» της Ιταλίας γέμισε το Λούβρο με πάνω από 1.000 τεμάχια ελληνικών αρχαιοτήτων. Ανάμεσά τους ο Λαοκόων, το περίφημο άγαλμα του Απόλλωνα (Belvedere), το σύμπλεγμα Έρως και Ψυχή, η κοιμωμένη Αριάδνη. (Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 42, άρθρο «Η κλοπή και η φυγάδευση των ελληνικών αρχαιοτήτων στο εξωτερικό, ποιοι και πως μεθόδευσαν την αρπαγή», Σπύρος Μακρής, σσ. 18-19)

Αριστερά: Ένας φρουρός περιπολεί ανάμεσα σε ότι απέμεινε από τα λεηλατημένα εκθέματα του Εθνικού Μουσείου του Ιράκ. μετά την πτώση της Βαγδάτης, το 2003. Οι απώλειες από τους χώρους ανασκαφών είναι ωστόσο πολύ πιο εκτεταμένες.

Μέσο αριστερά: Οι πήλινες πινακίδες αποτελούν την μεγαλύτερη απώλεια. Τα ΜΜΕ όλου του κόσμου έδειξαν εικόνες από σπασμένα και κλεμμένα γλυπτά, αγγεία και αγάλματα μετά τη λεηλασία του Μουσείου της Βαγδάτης, το 2003. Η απώλεια αυτών των θησαυρών είναι αναμφισβήτητα ένα θλιβερό γεγονός, αλλά για τους αρχαιολόγους οι χιλιάδες πήλινες πινακίδες, ηλικίας 4-5 χιλιάδων ετών, που καταστράφηκαν ή εκλάπησαν αποτελούν, μάλλον, μεγαλύτερη απώλεια. Διότι, ενώ όλα τα έργα καλλιτεχνικής αξίας έχουν μελετηθεί λεπτομερώς, οι περισσότερες πινακίδες με την αρχαιότερη γραφή του κόσμου ούτε έχουν αποκωδικοποιηθεί ούτε έχουν φωτογραφηθεί. Έτσι, χάθηκαν ανεκτίμητες γνώσεις για την αρχαία Μεσοποταμία. Χιλιάδες πήλινες πινακίδες με την αρχαιότερη γραφή του κόσμου εξαφανίστηκαν στον πόλεμο του Ιράκ. Πολύτιμη γνώση που χάθηκε για πάντα.

Μέσο δεξιά: Αυτό το αρχαίο κράνος, ηλικίας 4.500 ετών, από τους τάφους της αρχαίας πόλης Ουρ του νότιου Ιράκ, είναι ένα από τα αντικείμενα που χάθηκαν.

Δεξιά: Η Ιταλία είναι η πρώτη χώρα που απέκτησε Αστυνομία Τέχνης, η οποία κάθε χρόνο ανακτά γύρω στα 30.000 κλεμμένα έργα τέχνης.

(Πηγή: Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος 2, άρθρο «Ληστές της Ιστορίας», σσ. 50-51)

Σημειώσεις

1. Βάσου Καραγιώργη «Ανασκάπτοντας τη Σαλαμίνα της Κύπρου, 1952-1974» Εκδόσεις Καπόν και το Ίδρυμα Αναστάσιος Γ. Λεβέντης

2. http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m0PAL/is_497_158/ai_106732099/pg_2

3. http://www.stwing.upenn.edu/~durduran/drfm1.html

4. Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 42, άρθρο «Η κλοπή και η φυγάδευση των ελληνικών αρχαιοτήτων στο εξωτερικό, ποιοι και πως μεθόδευσαν την αρπαγή», Σπύρος Μακρής, σελίδα 19

5. Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος 2, άρθρο Τα Μυστικά αρχεία του Βατικανού, σσ. 32-33

ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΠΕΡΙ ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΑΣ (ΘΕΑ ΦΥΣΗ & ΘΕΟΣ ΕΡΜΗΣ)

Αριστερά: Αέτωμα του θησαυρού των Σιφνίων [στους Δελφούς]. Ο Ηρακλής απαγάγει τον ιερό τρίποδα [των Δελφών] (Πηγή: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Θ΄, σελίδα 28)

Δεξιά: Στο μνημειακό αρχιτεκτονικό συγκρότημα των ναών του Ανγκόρ Βατ, στην Καμπότζη, υπάρχουν πολλά γλυπτά αποκεφαλισμένα από τους κλέφτες. τελευταία, άρχισαν και οι ίδιες οι αρχές να κόβουν τα κεφάλια, για να τα προφυλάξουν (Πηγή: Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος, άρθρο «Ληστές της Ιστορίας», σελ. 53)

Επειδή το ζήτημα της αρχαιοκαπηλίας από τους νεοπαγανιστές έχει αναχθεί και σε καθαρά θρησκευτικό θέμα, εφόσον υπαίτιοι για τις αρχαιοκαπηλίες εις τον χώρο της Ελλάδας, συνεχώς ευρίσκονται προς τούτου όσοι φέρουν την χριστιανική ταυτότητα» (1), είναι θεμιτό να τεθούν υπό εξέταση μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία, εκτός εκείνα των επιστημόνων που ακολουθούν στις παρακάτω ενότητες, και αυτά είναι:

1. Φτωχοί κλέβουν «αρχαία» για τον επιούσιο. Οι σοβαρότερες απώλειες σε πολιτιστικούς θησαυρούς οφείλονται στις λαθρανασκαφές. Στην φωτογραφία (2) βλέπουμε τον αρχαιολογικό χώρο της πόλης Ίσιν, στο νότιο Ιράκ, να λεηλατείται. Το ίδιο γίνεται παντού όπου το έδαφος κρύβει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά -δηλαδή, σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, το Μάλι, η Ινδία, η Γαλλία, Η Καμπίτζη, το Περού, η Κίνα και η Ιαπωνία. Πολλές λαθρανασκαφές γίνονται από οργανωμένες σπείρες αρχαιοκαπήλων. Σε άλλες περιπτώσεις, φτωχοί ντόοπιοι πουλούν μοναδικούς πολιτιστικούς θησαυρούς στην μαύρη αγορά. μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν τα προ το ζην. Ωστόσο, εκείνοι που πάντοτε αποκομίζουν τα μεγαλύτερα κέρδη είναι οι μεσάζοντες και οι έμποροι έργων τέχνης, στις ανεπτυγμένες χώρες. (3)

2. Καθημερινά σε όλο τον κόσμο, ιστορικά μνημεία λεηλατούνται από ιερόσυλους και αρχαιοκάπηλους. Μόνο το λαθρεμπόριο όπλων και το εμπόριο ναρκωτικών ξεπερνάει σε τζίρο το σκοτεινό εμπόριο των πολιτιστικών θησαυρών -και μερικοί από τους αγοραστές είναι τα πιο γνωστά μουσεία της Ευρώπης και των Η.Π.Α. (4)

Τα στοιχεία της παγκόσμιας αρχαιοκαπηλίας δείχνουν πως κάθε άλλο παρά χριστιανοί μπορεί να είναι οι πανταχού αρχαιοκάπηλοι και πως αντιθέτως η ειδωλολατρία είναι η κατ’ εξοχήν θρησκεία που προωθεί την καταστροφή των πολιτιστικών ευρημάτων:

α. Ο Χριστιανός δεν ενδιαφέρεται για τον Μαμωνά (5), συνεπώς δεν έχει ενδιαφέρον από τις πωλήσεις. Ο παγανιστής όμως δεν έχει ηθικούς φραγμούς βάση του κέρατος της αμαλθείας - αφθονίας, που φέρουν οι θεοί π.χ. Σάραπις με το κέρας της αφθονίας του Νείλου

β. οι πρώτοι και μοναδικοί θεοί και ήρωες διδάξαντες την αρπαγή ιερών αντικειμένων ήσαν οι παγανιστικοί (βλέπε ανωτέρω Ηρακλή)

γ. εκείνοι που εκτελούν αρχαιοκαπηλίες, είναι αρχαιολάτρες ή γνώστες της αρχαιότητας, αν δεν είναι πένιτες

δ. τα Μουσεία, τα σπίτια των Μουσών, των κοριτσιών του Δία, ευθύνονται κυρίως για την μισθοδοσία των αρχαιοκαπήλων και όχι οι Χριστιανικές Εκκλησίες

ε. η αρχαιοκαπηλία ως κλοπή δεν εγκύπτει στα πλαίσια κανενός αληθινού χριστιανού, εφόσον τέτοιος ηθικός κώδικας δεν προκύπτει από την διδασκαλία του Θεού. Κάθε άλλο (6). Αντιθέτως ο παγανισμός έχει θεό κλέπτη και προστάτη των κλεπτών (Ερμής)

στ. Οι πτωχοί που πωλούν αρχαία αντικείμενα, πίπτουν εις τον παγανιστικό θρησκευτικό νόμο της ανάγκης - Ειμαρμένης. Δηλαδή η «πείνα» και η δυσκολία προς επιβίωση των οργανισμών αυτών, επιφέρει την αναγκαστική ώθηση προς επιβίωση. Συνεπώς η μητέρα θεά φύση των παγανιστών υποβοηθά και εξαναγκάζει σε κλοπή, η οποία ως ελέχθη ευλογείται υπό του παγανιστικού θεού Ερμή. Ο Χριστιανός δια μέσω της εφαρμογής των νηστειών μαθαίνει να ελέγχει τα πάθη του μη γινόμενος κλέπτης χάρη ασιτίας.

Καταλήγοντας πρέπει να σημειωθεί, πως τα άρθρα των νεοπαγανιστών, που προσπαθούν να επισύρουν ευθύνες στον Χριστιανισμό για τις αρχαιότητες και τον ελάχιστο αφανισμό τους, είναι απελπισμένες προσπάθειες νεοπαγανιστικού προσηλυτισμού άνευ θεολογικού περιεχομένου, που δεν μπορούν να επιφέρουν τίποτα και που η ίδια η σύγχρονη ιστορία τις προσπερνά θαρρετά μέσα από τα γεγονότα της επικαιρότητας:

Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

Εικοσι τέσσερα χρόνια κλείνουν το 1998 από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Το 1974 ήταν η αρχή. Το τέλος δεν φαίνεται. Ο Αττίλας δεν τερμάτισε την ωμότητα και τη βία. Συστηματικά προχωρούν οι κατακτητές στην εξάλειψη της πολιτιστικής κληρονομιάς του κυπριακού λαού. Μακρύς είναι ο κατάλογος των αρχαιολογικών χώρων, μουσείων, ιδιωτικών συλλογών στα κατεχόμενα, που λεηλατήθηκαν. Εξαφανίστηκαν ολόκληρες βιβλιοθήκες, όπως η μεγάλη και μοναδική κυπρολογική βιβλιοθήκη του Μήτσου Μαραγκού στην Αμμόχωστο, καθώς και η βιβλιοθήκη του Χατζηϊωάννου. Επίσης η μοναδική συλλογή αρχαιοτήτων του Χριστάκη Χατζηπροδρόμου στην Αμμόχωστο.

Αμέσως μετά την εισβολή, ρίχτηκαν οι Τούρκοι στις λαθραίες ανασκαφές. Ιδιαίτερα στις περιοχές που δεν είναι προσιτές στους ξένους και που χαρακτηρίζονται περιοχές στρατιωτικής κατοχής. Με πόνο οι Κύπριοι παρακολουθούν τη γη τους να σκάβεται και να μετατρέπονται τα έργα των προγόνων τους σε πηγή πλουτισμού και παράνομης εμπορίας. Η φράση στις τουρκικές εφημερίδες "έφθασε ζεστό εμπόρευμα στην Κωνσταντινούπολη" σημαίνει ότι αρχαία αγγεία, αρχαία ειδώλια, βυζαντινές εικόνες και τοιχογραφίες ήρθαν από την κατεχόμενη Κύπρο.

Από το 1974 κυριολεκτικά κατακλύστηκαν οι ξένες αγορές με κυπριακές κλεμμένες αρχαιότητες. Πλούτισαν τα ξένα μουσεία και οι συλλέκτες. Σελίδες ατελείωτες οι κυπριακές αρχαιότητες στους καταλόγους των γνωστότερων οίκων δημοπρασίας. Όσα αρχαιολογικά αντικείμενα δεν τα οικειοποιήθηκαν οι αρχές, έχουν συληθεί από τον στρατό κατοχής, από ιδιώτες και λαθρέμπορους.

Ελάχιστα, χάρη στην Υπηρεσία Αρχαιοτήτων Κύπρου, επαναπατρίστηκαν. Η Κυπριακή Δημοκρατία πληρώνει αδρά, για να σωθούν τα αγαθά, που της ανήκουν. Στον αγώνα αυτόν του επαναπατρισμού, σημαντική είναι η συμβολή του Ιδρύματος Λεβέντη. Μεγάλο κτύπημα για την επιστήμη είναι ότι σταμάτησαν οι ανασκαφές, που επί δεκαετίες πραγματοποιούσαν, στα κατεχόμενα σήμερα εδάφη της Κύπρου, οι ξένες Αρχαιολογικές αποστολές, όπως η ανασκαφή της Γαλλικής αποστολής στη Σαλαμίνα και της Καναδικής στους Σόλους. Είναι μεγάλο χτύπημα για την επιστήμη το ότι τα συμπεράσματα από τις τελευταίες αυτές έρευνες, οι αρχαιολόγοι δεν πρόφτασαν να τα δημοσιεύσουν. Σήμερα οι Τούρκοι αρχαιοκάπηλοι σκάβουν και λεηλατούν τους ίδιους αυτούς χώρους.

Η κυπριακή κυβέρνηση, αμέσως μετά την εισβολή και την κατοχή του 38% του εδάφους της, δεν σταμάτησε τις εκκλήσεις της στις ξένες κυβερνήσεις και στους διεθνείς οργανισμούς, στις διευθύνσεις ξένων μουσείων κ.τ.λ. να μη δέχονται τους κλεμμένους θησαυρούς, για να σταματήσει η παράνομη εμπορία.

Ελάχιστα είναι τα μουσεία, που όχι μόνο αρνήθηκαν να αγοράσουν τα λεηλατημένα κειμήλια, αλλά και συνεργάστηκαν με τους νόμιμους κατόχους, έτσι ώστε ύστερα από σκληρούς αγώνες και παζαρέματα να επιστραφούν στον νόμιμο ιδιοκτήτη τους. Ελάχιστα είναι τα τελωνεία, όπως αυτό του Ντόβερ, που ύστερα από κατάσχεση απέδωσαν εικόνες και αρχαία αγγεία στις κυπριακές αρχές.

Εκεί όπου αλύπητα στράφηκε η μανία του κατακτητή ήταν τα μοναστήρια και οι εκκλησίες. Η καταστροφή ξεκίνησε το 1974 στη διάρκεια της εισβολής και συνεχίστηκε συστηματικά από τα άπληστα χέρια του κατακτητή.

Οι εκκλησίες απογυμνώθηκαν από τις βυζαντινές τοιχογραφίες. Ξυλόγλυπτα τέμπλα πουλήθηκαν με το μέτρο στις ξένες αγορές. Απογυμνώθηκαν οι εκκλησίες από τους κινητούς θησαυρούς, τις εικόνες, τα αρχιερατικά άμφια, τα τελετουργικά σκεύη, τα ιερά κειμήλια . Για να πουληθούν πιο εύκολα οι εικόνες, κόπηκαν σε τρία κομμάτια . Μέσα σε τσουβάλια, η ιστορία και η τέχνη του πολιτισμού της Κύπρου πήραν το δρόμο από τα Άδανα και την Κωνσταντινούπολη για τις παράνομες αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής. Τώρα τελευταία, καθώς εντοπίστηκε στην Οζάκα το βημόθυρο του ναού της Αγίας Αναστασίας της Περιστερώνας Αμμοχώστου, βλέπουμε ότι το εμπόριο προχώρησε κασι προς την Ιαπωνία.

Από το 1940, η Εκκλησία της Κύπρου αποφάσισε να συγκεντρωθούν φορητές βυζαντινές εικόνες, πολύτιμα χειρόγραφα και ξυλόγλυπτα στη Μητρόπολη της Κερύνειας. Στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, στην Τρεμετουσιά, 150 εικόνες μεγάλης αξίας είχαν συγκεντρωθεί, πριν από την εισβολή, για συντήρηση. Εκατοντάδες λοιπόν, εικόνες από τις συλλογές αυτές εξαφανίστηκαν . Από τη Μητρόπολη της Κερύνειας, μόνο ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, που είχε πουληθεί στην Ολλανδία, επιστράφηκε το 1985 στην Κύπρο. Ο Κύπριος καθηγητής Β. Καραγιώργης, σε ομιλία του στην Αθήνα, κατά τη διάσκεψη του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) το 1984, ανέφερε τα παρακάτω αποσπάσματα από τις μαρτυρίες του Μεχμέτ Γιασσίν, στο τουρκοκυπριακό περιοδικό Olay

(26 Απριλίου 1982):

"Από διάφορα τμήματα της Κύπρου συγκεντρώθηκαν εικόνες προερχόμενες από εκκλησίες και μουσεία και τοποθετήθηκαν όλες μαζί σε τέσσερις μεγάλες βαλίτσες. Μερικές κόπηκαν με πριόνι σε δυο και τρια κομμάτια η καθεμιά. Ανακαλύφθηκαν, ενώ προσπαθούσαν να τις εξαγάγουν λαθραία από το αεροδρόμιο της Άγκυρας. Εκατοντάδες εικόνες, αξίας δεκάδων χιλιάδων τουρκικών λιρών, έχουν κλαπεί και μεταφερθεί στο εξωτερικό. Μικρό μόνο μέρος τους ξαναβρέθηκε . Στις 16 Μαρτίου 1981, εικόνες που τοποθετήθηκαν σε τρία κιβώτια με την ένδειξη "Προσωπική περιουσία", φυγαδεύτηκαν λαθραία στη Γερμανία από το αεροδρόμιο της Τύμπου και της Άγκυρας. Όταν ήρθε στο φως αυτό το περιστατικό, αποκαλύφθηκε επίσης ότι και αρχαία αντικείμενα είχαν φυγαδευθεί λαθραία, με προορισμό την ίδια διεύθυνση, επίσης με την ένδειξη "Προσωπική περιουσία".

Σύμφωνα με τις περιγραφές ξένων επισκεπτών και μαρτυρίες μελών της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης, που μετέβησαν στην Κύπρο το 1989 - επικεφαλής της Επιτροπής ήταν ο βυζαντινολόγος καθηγητής Robin Cormack -, δεν υπάρχει καμιά βυζαντινή ή μεταβυζαντινή εικόνα στη Μητρόπολη της κατεχόμενης Κερύνειας, στο μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα στην κατεχόμενη Αμμόχωστο - σήμερα έχει μετατραπεί σε γκαλερί -, καθώς και σε μια τρίτη εκκλησία, του Αρχαγγέλου, κοντά στην Κερύνεια. Στην εκκλησία αυτήν έχουν συγκεντρώσει οι Τουρκοκύπριοι εικόνες μόνο του 19ου και του 20ου αιώνα. Οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες έχουν εξαφανιστεί !

"Πρέπει να θεωρούμε βέβαιο ότι, όσες δεν ήταν πού γνωστές, πουλήθηκαν σε πλειστηριασμούς . Όσες ήταν γνωστές, πουλήθηκαν απευθείας σε ιδιώτες ", λέει ο Κύπριος βυζαντινολόγος Αθ. Παπαγεωργίου, "για να αποφευχθεί η δημοσιοποίηση και η αναγνώριση τους. Από τα ιερά σκεύη και τα πολύτιμα ασημένια αντικείμενα των ναών, άλλα τα πούλησαν και άλλα φαίνεται ότι τα έλιωσαν . Γενικά, δεν έχει μείνει τίποτα. Οι εκκλησίες είναι γυμνές, σύμφωνα με μαρτυρίες ξένων επισκεπτών".

Όταν τα φορητά αντικείμενα που μπορούσαν να κλαπούν και να φυγαδευτούν λιγόστεψαν, άρχισε η αποκόλληση τοιχογραφιών και εντοίχιων ψηφιδωτών, με στόχο όχι μόνο το κέρδος αλλά και την εξαφάνιση κάθε ίχνους πολιτιστικής κληρονομιάς, που γίνεται μάρτυς της εθνικής ταυτότητας των κατεχομένων εδαφών. Όσες τοιχογραφίες είχαν συντηρηθεί και καθαριστεί από την Αρχαιολογική Υπηρεσία Κύπρου, πριν από την τουρκική εισβολή του ΄74, αφαιρέθηκαν. Εκείνες που δεν μπορούσαν να τις αφαιρέσουν, τις κατέστεψαν.

Η έκταση της καταστροφής είναι πραγματικά ασύλληπτη. Συνεχώς παρουσιάζονται τμήματα τοιχογραφιών σε διάφορες αγορές και παλαιοπωλεία της Ευρώπης. Πως είναι δυνατό έργα τέχνης, που έχουν αφαιρεθεί από τις κυπριακές εκκλησίες, να πωλούνται ελεύθερα στις συμμαχικές χώρες, χωρίς καμιά διαμαρτυρία απόό τις αδελφές εκκλησίες; Ακόμα και τουρκοκυπριακές εφημερίδες, για το λόγο ότι απογυμνώνονται τα αξιοθέατα του "κράτους" τους, έχουν επισημάνει το γεγονός.

Τουρκικά στρατεύματα το 1989 κατεδάφισαν ολοσχερώς την εκκλησία της μονής της Παναγιάς της Αυγασίδας, αφού λεηλάτησαν πρώτα τις τοιχογραφίες της. Είναι γνωστό ότι έχουν αφαιρεθεί τοιχογραφίες από την Παναγία την Αψιθιώτισσα, τον Άγιο Νικόλαο, την Αγία Σολομονή, του 8ου αιώνα, στην Κώμη του Γιαλού, από τον Άγιο Φίλωνα των Αγριδίων, του 12ου αιώνα, και από την εκκλησία της Παναγίας της Περγαμηνιώτισσας την τοιχογραφία της Αγίας Άννας, προσευχομένης, και τοιχογραφίες αγίων που χρονολογούνται στον 11ο ή τον 12ο αιώνα. Αγνοείται η τύχη των τοιχογραφιών της Αχειροποιήτου στον Καραβά, που έχει μετατραπεί σε στρατώνα, της λαξευτής εκκλησίας της Παναγίας της Γαλακτερούσας, της εκκλησίας της Αγίας Ευδοκίας και του Αγίου Γεωργίου στο Καπούτι. Είναι γνωστό ότι έχουν αφαιρεθεί, αλλά δεν είναι γνωστή η τύχη των τοιχογραφιών στις διάφορες εκκλησίες της παλιάς Αμμοχώστου, ορθόδοξες και λατινικές .

Υπάρχουν βάσιμες πληροφορίες ότι έχουν καταστραφεί οι σημαντικότερες τοιχογραφίες από το παρεκκλήσι της Αγίας Τριάδας στο μοναστήρι του Χρυσοστόμου στον Κουτσοβέντη. Μεγάλη καταστροφή έχει υποστεί η εκκλησία του Αντιφωνητή, της οποίας οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με περίτεχνες τοιχογραφίες. Από την αψίδα του ιερού βήματος κατέστρεψαν πρόσωπα των αρχαγγέλων, του 12ου αιώνα . Το σώμα δεν μπόρεσαν να το αφαιρέσουν μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με πληροφορίες ξένων επισκεπτών στέκει στη θέση του. Τοιχογραφίες του 15ου αιώνα, όπως η Ρίζα του Ιεσσαί και η Δευτέρα Παρουσία αποκολλήθηκαν. Έκαψαν ακόμα και το τέμπλο του Αντιφωνητή και πούλησαν τις εικόνες που το κοσμούσαν. Τέσσερις εικόνες από τη Δέηση, με παραστάσεις αποστόλων από το τέμπλο του ναού, πουλήθηκαν στην Ολλανδία. Η Εκκλησία της Κύπρου προσπαθεί με ένδικα μέσα για την επιστροφή τους. Μια εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας πουλήθηκε στο Λονδίνο, σε Έλληνα συλλέκτη. Κατασχέθηκε, όταν την έφερε στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας για συντήρηση. Η εικόνα, η οποία είχε δημοσιευθεί στην έκδοση "Κύπρος, 9000 χρόνων έργα πολιτισμού λεηλατούνται", αναγνωρίστηκε από τη Μ. Αχειμάστου - Ποταμιάνου, διευθύντρια του Βυζαντινού Μουσείου και μέλος της Επιτροπής . Η εικόνα επαναπατρίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1998.

Πηγή: http://www.cyprusnet.gr/hoc/HocPages/SpPolitismos1.html

Αρχαία Σαλαμίνα - Κλοπή αγαλμάτων

Λευκωσία,Κύπρος,09/07/1998 (ΚΥΠΕ)

Δύο αγάλματα από τον κατεχόμενο αρχαιολογικό χώρο της Σαλαμίνας έκλεψαν αρχαιοκάπηλοι, αποκαλύπτει ο Τ/κ Τύπος.

Η «Κίπρις» κάτω από τον πρωτοσέλιδο τίτλο «Λήστεψαν τη Σαλαμίνα», γράφει ότι η λεγόμενη «αστυνομία» τέθηκε σε επιφυλακή για εντοπισμό των δραστών και πιστεύεται ότι οι δράστες είναι άτομα που ασχολούνται με την αρχαιοκαπηλία.

Η «Γενί Ντουζέν» γράφει ότι τα αγάλματα βρέθηκαν θαμμένα σε παρακείμενο χώρο.

Σημειώνεται ότι τα αγάλματα είναι ύψους περίπου δύο μέτρων και ότι το ένα είναι από μαύρο γρανίτη και το άλλο από λευκή πέτρα.

Πρόκειται για ανυπολόγιστης αξίας έργα, όπως γράφει η «Κίπρις», τα οποία κοσμούσαν το χώρο απέναντι από το αμφιθέατρο της Σαλαμίνας.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, η οποία δημοσιεύει επίσης και δύο φωτογραφίες των αγαλμάτων, η ληστεία διαπράχθη προχθές τη νύχτα.

Η «Γενί Ντουζέν», αναφέρεται επίσης πρωτοσέλιδα στην κλοπή των αγαλμάτων και γράφει ότι άγνωστοι έκλεψαν τα αγάλματα από τη βάση τους και τα έθαψαν σε παρακείμενο χώρο.

Η λεγόμενη «αστυνομία», σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας, βρήκε τα κλεμμένα αγάλματα και τώρα εξαπέλυσε ανθρωποκηνυγητό για σύλληψη των δραστών.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, προκαλεί ερωτηματικά ο τρόπος αφαίρεσης των αγαλμάτων από τη βάση τους, αφού το καθένα ζυγίζει ένα τόνο.

Επίσης διερωτάται κανείς, γράφει, πώς μετέφεραν τα αγάλματα για να τα θάψουν και πώς θα τα μετέφεραν στο εξωτερικό.

Σύμφωνα με τη «Γενί Ντουζέν», η λεγόμενη "αστυνομία" και το λεγόμενο "τμήμα αρχαιοτήτων" υποψιάζονται ότι στην περιοχή της κατεχόμενης Αμμοχώστου δρα συμμορία αρχαιοκαπήλων. »

Πηγή: http://www.hri.org/news/cyprus/kypegr/1998/98-07-09.kypegr.html

Σημειώσεις

1. «Οι καταστροφές των χριστιανών είναι οι χειρότερες συγκριτικά με τις απαγωγές των κατακτητικών εκστρατειών. Διότι, τουλάχιστον οι όποιο κατακτητές ή καιροσκόποι μπορεί να τα έκλεψαν, αλλά τα διατήρησαν και τα εκθέτουν -αν και εις βάρος μας» (Πηγή: Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 42, άρθρο «Η κλοπή και η φυγάδευση των ελληνικών αρχαιοτήτων στο εξωτερικό, ποιοι και πως μεθόδευσαν την αρπαγή», Σπύρος Μακρής, σελ. 30)

2. Παραλείπεται

3. Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος, άρθρο «Ληστές της Ιστορίας», σελ. 50

4. Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος, άρθρο «Ληστές της Ιστορίας», σελ. 49

5. Κατά Ματθαίον, Κεφ. Στ΄ «24 Οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν· ἢ γὰρ τὸν ἕνα μισήσει καὶ τὸν ἕτερον ἀγαπήσει, ἢ ἑνὸς ἀνθέξεται καὶ τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει· οὐ δύνασθε Θεῷ δουλεύειν καὶ μαμωνᾷ.»

6. Έξοδος, Κεφ. Κ΄ 14 «Οὐ Κλέψεις»

ΝΑΟΙ ΕΛΛΑΔΑΣ & ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ

Για τους ναούς δε έχει διαφορετική γνώμη ο Γερμανός ιστορικός Gregorovius: «από τους βανδαλισμούς αυτούς (που έγιναν βάσει των διατάξεων του Θεοδοσίου) η αρχαία Ελλάδα έπαθε ελάχιστα, συγκριτικά με όλες τις άλλες χώρες της Αυτοκρατορίας. Κυρίως η Αθήνα έμεινε απαλλαγμένη από καταστροφές. Κανένα από τα εν Αθήναις μεγάλα κι ονομαστά ιερά δεν γκρεμίστηκε. (...) Ο Χριστιανισμός ανεδείχθη ίσως ευλαβέστερος προς τα μνημεία της αρχαίας τέχνης στην Αθήνα απ’ ότι σε οποιαδήποτε άλλη πόλη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Εξαιρουμένων ορισμένων καταστροφών καλλιτεχνημάτων και ιερών προς τα οποία είχε μετά ιδιάζουσας εμμονής συμφυή η παγανιστική πίστη, η νικώσα θρησκεία φαίνεται να έλαβε κατοχήν των Αθηνών ειρηνικά. (...) Η καταστροφή του ναού του Ολυμπίου Διός δεν δύναται να αποδοθεί εις τον βανδαλισμό βυζαντινού ανθύπατου ή εις τον ευσεβή ζήλο κάποιου επισκόπου. (...) Πολλοί ναοί κατέπεσαν υπό σεισμών και μάλιστα σε μεταγενέστερα χρόνια.

Ο ναός του Διός εν Ολυμπία κατέπεσε τον 6ο αιώνα, ο ονομαστός εν Κυζίκω μετά τον 11ο αιώνα υπερμεσούντα.». Ακόμη και για τον Αλάριχο, ο Gregorovius αναφέρει τα εξής: «Ουδείς ιστορικός μαρτυρεί ότι ο βασιλεύς των βαρβάρων (ο Αλάριχος) εξηκόντισε τον πυρσό του εμπρησμού εις το ιερό της Δήμητρος. (...) Υπερβάλλουσι όμως δεινώς όσοι ανάγουν στον Αλάριχο την εξολόθρευση των εθνικών θεών της Ελλάδας κι όσοι θεωρούν ότι οι Γότθοι (του Αλάριχου) προέβησαν εξεπίτηδες σε σκόπιμη καταστροφή των ναών και ιερών.» Οι Νεο-Εθνικοί τονίζουν με έμφαση τις καταστροφές αρχαίων ναών λόγω των διατάξεων του Θεοδοσίου Α΄, όμως αυτές οι κατά του παγανισμού απαγορευτικές διατάξεις του Θεοδόσιου Α΄, που πρωτοεκδόθηκαν το 391, εφαρμόστηκαν κυρίως στην υπαρχία Ανατολής (κυρίως στην Αίγυπτο) και ελάχιστα στην Ελλάδα, η οποία ήταν τμήμα της υπαρχίας Ιλλυρικού. Συνεπώς κατηγορίες για καταστροφές δήθεν ελληνικών καλλιτεχνημάτων πέφτουν στο κενό. Τα μουσεία της Ελλάδας δεν έχουν χώρους να στοιβάζουν αγάλματα. Έχει γεμίσει ακόμη και το εξωτερικό!

Ο γνωστός αρχαιολόγος ʼγγελος Χωρέμης, ερμηνεύοντας την περίπτωση του Μεγάλου Θεοδοσίου. Κατά γραπτή δήλωσή του, «το διάταγμα του Θεοδοσίου του Μεγάλου (391 - 3 μ.Χ.), αναφέρει απαγόρευση λατρείας σε αρχαία ιερά και την είσοδο στους ναούς, δεν εντέλλεται όμως την καταστροφή τους. ʼλλωστε δεν φαίνεται τέτοια καταστροφή στις αρχαιολογικές ανασκαφές. Τα μεγάλα κέντρα της αρχαίας λατρείας, εκείνα ακριβώς που λογικά θα έπρεπε να υποστούν τη μεγαλύτερη καταστροφή, όπως οι Δελφοί, η Ολυμπία, η Δωδώνη, τα ιερά των Αθηνών κ.ά. δεν φαίνεται, ανασκαφικά τουλάχιστον, να έπαθαν ζημιές από ανθρώπινο χέρι στα τέλη του 4ου Αι. μ.Χ. Εξ’ άλλου πολλοί ναοί της αρχαίας λατρείας σώθηκαν ως τις ημέρες μας σχεδόν ανέπαφοι, κυρίως στην Κάτω Ιταλία και τη Σικελία (όπου επίσης βασίλευε ο Μ. Θεοδόσιος), αλλά και την κυρίως Ελλάδα, όπως το συγκρότημα της Ακροπόλεως των Αθηνών, ο ναός του Ηφαίστου (Θησείον) και ο Ναός του Ιλισσού».

ΛΙΒΑΝΙΟΣ ΚΑΙ Λόγος Υπέρ των Ιερών

Περί του έργου του Λιβανίου «Υπέρ των Ιερών», το οποίο επικαλούνται οι νεοπαγανιστές ως απόδειξη για τους δήθεν Χριστιανικούς βανδαλισμούς εξ’ αιτίας του διατάγματος του Μεγάλους Θεοδοσίου, ο αρχαιολόγος ʼγγελος Χωρέμης παρατηρεί το εξής: «Ο λόγος του Λιβανίου «Υπέρ των Ιερών» δεν γράφτηκε λόγω ακροτητών, που έγιναν εις εφαρμογή του διατάγματος κατά της αρχαίας θρησκείας. Το διάταγμα του Θεοδόσιου Α' εξεδόθη το 391 και το κείμενο του Λιβανίου γράφτηκε το 386, δηλαδή πέντε ολόκληρα χρόνια ενωρίτερα με άλλη ευκαιρία. (P. Petit, “Sur la date du “pro Templs” de Libanius”, στο Byzantion XXI (1951), fasc., 285-310). Ο Θεοδόσιος διόρισε ύπαρχο της Ανατολής κάποιον συμπατριώτη και φίλο του, τον Ίβηρα Μάτερνο Κυνήγιο. Ο άνθρωπος αυτός ήταν φανατικός θρησκόληπτος και έξαλλος. Υπεκίνησε πράγματι τον όχλο, επί κεφαλής του οποίου ήταν φανατικοί καλόγεροι, και άρχισαν να καταστρέφουν τα αρχαία ιερά, στην αρχή κυρίως τα μικρά και απροστάτευτα) ιερά της υπαίθρου και εν συνεχεία άρχισαν να μπαίνουν και να καταστρέφουν ιερά και μέσα στις πόλεις. Τότε ο Λιβάνιος γράφει τον περίφημο και ωραιότατο λόγο του «Υπέρ των Ιερών». Η αντίδραση του «θρησκόληπτου» Θεοδοσίου ήταν να… απαγορεύσει στους μοναχούς την είσοδο στις πόλεις, προστατεύοντας έτσι τα εθνικά ιερά των άστεων και όταν σε λίγο πέθανε ο Μάτερνος Κυνήγιος τοποθέτησε Ύπαρχο της Ανατολής τον σώφρονα εθνικό Ευτόλμιο Τατιανό, ο οποίος κατάφερε να ηρεμήσει τα πράγματα και να φέρει την καταλλαγή. Με άλλα λόγια μιλάμε για ιστορικές λεπτομέρειες

ΝΑΟΙ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ

Το 1994 δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ελληνικά» (τ.44, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 31-50), μελέτη της κ. Πολύμνιας Αθανασιάδη, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τον τίτλο: «Το λυκόφως των Θεών στην Ανατολική Μεσόγειο: Στοιχεία ανάλυσης για τρεις επί μέρους περιοχές». Η κ. Αθανασιάδη, επέλεξε εκεί τρεις περιοχές της αυτοκρατορίας με διαφορετική γεωγραφική φυσιογνωμία, ιστορικό υπόβαθρο και δημογραφική σύνθεση, εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη αξιοπιστία στην έρευνά της. Οι περιοχές αυτές είναι η Ελλάδα, η Κωνσταντινούπολη και η Συρία - Παλαιστίνη. Έτσι αντιμετωπίζει εύκολα τις «γενικεύσεις του Λιβανίου» όσο και τον «υπερβολικά μεγάλο αριθμό φιλολογικών μαρτυριών» σε Χριστιανούς και εθνικούς συγγραφείς για την καταστροφή των ναών, που καταντά όπως λέει: «ύποπτος»!

Γράφει: «Στην προσπάθειά τους να ηρωοποιήσουν επισκόπους και αυτοκράτορες, σε μια περίοδο, κατά την οποία ο θρησκευτικός φανατισμός θεωρείτο αρετή, συχνά οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς απέδιδαν σ’ αυτούς ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΝΑΩΝ ή στην καλύτερη περίπτωση, μεγαλοποιούσαν τα ηροστράτεια ανδραγαθήματά τους».

Η ίδια η συγγραφέας αναφέρει ότι «Σε τόπους όπως η Αθήνα ή οι Δελφοί, ο κανόνας είναι ότι τα μεταγενέστερα στρώματα έχουν καταστραφεί από τους ίδιους τους αρχαιολόγους στην προσπάθειά τους να φτάσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα στο κλασικό υπόστρωμα» των ανασκαφών. Τις παρατηρούμενες καταστροφές αποδίδουν οι αρχαιολόγοι στους σεισμούς, τις βαρβαρικές επιδρομές (4ο - 6ο αιώνα) και την εγκατάλειψη. Τα αρχαία μνημεία των Αθηνών και των Δελφών έμειναν απείραχτα από τους Χριστιανούς.» «Ο βανδαλισμός ιερών αντικειμένων (από Χριστιανούς το θρήσκευμα, Έλληνες το γένος) ήταν πράξη σπάνια στην Ελλάδα» δέχεται η κ. Αθανασιάδη. Τέτοιες περιπτώσεις είναι «μεμονωμένες». «Η γενική εντύπωση από την Ελλάδα είναι ότι η φθίνουσα αρχαία πίστη ενέπνεε στους νεοφώτιστους Χριστιανούς, παρά τη δομική μισσαλοδοξία της θρησκείας τους, σεβασμό και συχνά κάποια συγκίνηση» Μόνο εκεί που δεν υπήρχε «επαφή με την αστική παιδεία του Ελληνορωμαϊκού κόσμου», εκτός δηλαδή του ιστορικού Ελληνικού χώρου, και όπου «η παραδοσιακή θρησκεία είχε ισχυρές ρίζες», παρατηρείται φανατισμός και γίνονται καταστροφές. Αυτό συνέβαινε περισσότερο στην Ανατολή (Συρία - Φοινίκη - Παλαιστίνη). Η κ. Αθανασιάδη όμως ερμηνεύει με τα επιστημονικά κριτήριά της τις συμπεριφορές και σε περιοχές όπως η Συρία: «Εδώ δεν έχουμε μιαν αμιγή περίπτωση θρησκευτικού φανατισμού, αλλά είναι ξέσπασμα κοινωνικού και φυλετικού μίσους, ένα υποσυνείδητο, εθνικό κίνημα με αμφίεση, βέβαια, θρησκευτική».

Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθανασιάδη μόνο μεροληπτική υπέρ των Χριστιανών δεν μπορεί να κριθεί, καθώς έχει επιμεληθεί την έκδοση βιβλίου, στο οποίο εμπεριέχεται ολόκληρη η αντιπαγανιστική νομοθεσία του Θεοδόσιου και όχι μόνον αυτού. Συνεπώς, κάθε υπόνοια για προσπάθεια να δικαιολογηθούν οι Χριστιανοί εκ μέρους της είναι έωλη. «Καταστροφές αγαλμάτων και ναών ακούμε από άλλες περιοχές: από την Αίγυπτο, τη Συρία και τη Μικρά Ασία. Απόδειξη ότι ο Ελληνιστικός πολιτισμός σε αυτές τις περιοχές ποτέ δεν είχε γίνει «λαϊκή κουλτούρα» κι επομένως ήταν εύκολο να υποκινείται ο λαός σε καταστρεπτικές ενέργειες. Γι’ αυτούς τους λαούς το «ελληνικό» απλώς δεν ήταν «ωραίο».» (Lorenz Gyoemoerey, Η δύση της Δύσης, εκδ. Παπαζήση)

Επίσης ο π. Γεώργιος Μεταλληνός ανάφερε εις το συνέδριο εις την φιλοσοφική Αθηνών:

Γκρεμίζανε ναούς. Διαβάστε σας παρακαλώ, την γνώμη την επιστημονική, που εκφράζει σε βιβλίο της η μεγάλη αρχαιολόγος, που τελείωσε απ’ αυτή την σχολή, στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, η κ. Μαραγκού, που δεν είναι κάποια φανατική Ορθόδοξη. Στην Καταπολιανή της Πάρου ολόκληρος ο αρχαίος ναός -βρέθηκε τα τελευταία χρόνια-σώζεται ακέραιος από κάτω, και πάνω στον αρχαίο ναό κτίσθηκε ο Χριστιανικός. (Πηγή: Ελληνισμός -Χριστιανισμός στο Βυζάντιο, το Βυζάντιο έβλαψε ή ωφέλησε τον ελληνισμό, το συνέδριο στην φιλοσοφική Αθηνών, Εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψης, Νοέμβριος 1998, Αθήνα, σελ. 65)

Μην επικαλούμεθα τέτοια επιχειρήματα. Ο Ροΐδης, όταν έλεγε ότι κατάστρεφαν ναούς... Σας είπα για την κ. Μαραγκού (1). Μην είμαστε παλαιομοδίτες. Έχει ξεπεραστεί αυτή η γνώμη. Έβαζαν μια κολώνα και την άφηναν εκεί, έναν σταυρό, ο ίδιος ο Έλληνας έβαζε σταυρό. Σας είπα, δεν ήταν εξωγήινος, και κρατούσαν την κολώνα. (Πηγή: Ελληνισμός -Χριστιανισμός στο Βυζάντιο, το Βυζάντιο έβλαψε ή ωφέλησε τον ελληνισμό, το συνέδριο στην φιλοσοφική Αθηνών, Εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψης, Νοέμβριος 1998, Αθήνα, σελ. 66)

ΟΙ ΝΑΟΙ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΩΝ &

Η ΠΙΣΤΗ ΤΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΩΝ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟ!

Οι νέο-Εθνικοί κατηγορούν τους Χριστιανούς με ανυπόστατες κατηγορίες για προδοσία στα χρόνια της επανάστασης του 1821 προς συμφέρον δήθεν του Σουλτάνου. Ψέμα που έχει αναλυθεί σε άλλη ενότητα. Όμως οι νέο-Εθνικοί έχουν ξεχάσει κάτι: πως οι θρησκευτικοί πρόγονοί τους λάτρευαν τους κατακτητές και δυνάστες στους, ως θεούς, γι αυτό και το παγανιστικό ιερατείο ουδέποτε επανάστησε. Επαναστατεί ποτέ το ιερατείο ενάντια στους θεούς του;

ΕΠΙΒΟΛΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ;

ʼραγε ακόμη και αν δεχτεί κάποιος, πως ο Χριστιανισμός επιβλήθηκε (;) στους Έλληνες, όπως υποστηρίζουν οι νέο-Εθνικοί, η απορία παραμένει για την Λογική των αντιρρησιών:

Ερώτηση: στους θεούς των Ελλήνων Αύγουστων ποιος «επέβαλε» τον Χριστιανισμό;

Απάντηση: Ποιος άλλος παρά ο Ύψιστος.

«ΕΣ ΕΔΑΦΟΣ ΦΕΡΕΙΝ»

Αυτοί που κατηγορούν τους αυτοκράτορες, ως ο Θεοδόσιος, για το «ες έδαφος φέρειν», θα πρέπει να γνωρίζουν, πως εφόσον οι αυτοκράτορες ήσαν κατά τους παγανιστές θεοί, είχαν το απόλυτο «θεϊκό» δικαίωμα να πάψουν όχι μόνον την ουσιαστική λατρεία τους, όπως έπραξε ο Μέγας Κωνσταντίνος, αλλά και εκείνες τις άλλες τις οποίες αποφάσισαν! Θεοί δεν ήσαν κατά τους παγανιστές; Ή μήπως όχι;

1. Αν οι αυτοκράτορες ήσαν θεοί τότε οι σημερινοί παγανιστές είναι ασεβείς και άπιστοι προς τους θεούς τους, εφόσον αντιτίθενται στις αποφάσεις των.

2. Αν δεν ήσαν θεοί κατά τους σημερινούς αρχαιολάτρες, και δηλαδή αν οι σημερινοί δεν πιστεύουν σε όλα ορίζει η θρησκεία τους (θεοποίηση ανθρώπου) και δεν δέχονται τις αποφάσεις των θεών τους, γιατί κόπτονται υπέρ της αρχαίας θρησκείας και των ναών της, εφόσον δεν πιστεύουν σε αυτήν ούτε οι ίδιοι; Γιατί κατηγορούν τους Χριστιανούς ως άπιστους ή Εβραίους, εφόσον οι ίδιοι ως πιστοί της αρχαίας θρησκείας δεν δέχονται τις αποφάσεις των θεών τους;

ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΠΡΟΣ ΝΕΟ-ΕΘΝΙΚΟΥΣ

Εφόσον οι θεοί τους αυτοκράτορες πίστεψαν στο θεό Χριστό, γιατί δεν πιστεύουν και αυτοί; Ασεβούν και προς τους θεούς τους και προς τον πραγματικό Θεό! Είναι δηλαδή διπλά ασεβείς!

Πού δίνουν τιμή στους θεούς τους οι νέο-εθνικοί; Μόνο εκεί που τους συμφέρει; (φιλοσοφία Μάρκου Αυρηλίου); Και στην θεϊκή, κατά την θρησκεία τους υπόσταση, όχι;

Κόρινθος. Τα ερείπια του ναού της αυτοκρατορικής λατρείας. Παρόμοιοι ναοί υπήρξαν στους Φιλίππους, στην Θεσσαλονίκη, στη Βέροια, στην Αθήνα: σε όλες τις ελλαδικές πόλεις στις οποίες πέρασε και δίδαξε ο Απόστολος των Εθνών, Παύλος. (Πηγή: Περιοδικό «Τρίτο Μάτι», τεύχος 119, άρθρο «Ιησούς και Καίσαρ», Χρήστου Μόρφου, σελίδα 27)

Τα ερείπια του ναού του θεού Ιουλίου (Καίσαρα) στην Έφεσο. Οι προτομές ανήκουν στους θεούς αυτοκράτορες Αύγουστο (αριστερά) και Δομιτιανό. (Πηγή: Περιοδικό «Τρίτο Μάτι», τεύχος 119, άρθρο «Ιησούς και Καίσαρ», Χρήστου Μόρφου, σελίδα 27)

Το Τιβέρειον της Περγάμου. Ο ναός όπου λατρεύονταν ο θεός - αυτοκράτορας Τιβέριος. (Πηγή: Περιοδικό «Τρίτο Μάτι», τεύχος 119, άρθρο «Ιησούς και Καίσαρ», Χρήστου Μόρφου, σελίδα 27)

Έφεσος. Τα ερείπια του ναού όπου λατρεύονταν οι θεοί Φλάβιοι, αυτοκράτορες, Βεσπασιανός (69 - 79), Τίτος (79 - 81) και Δομιτιανός (81 - 96 μ.Χ.). Ο Βεσπασιανός, όταν πρωτοεμφανίστηκε η ασθένεια που τον οδήγησε σον τάφο, είχε πει με περισσό χιούμορ, αναφερόμενος στον επερχόμενο θάνατο και στην αναμενόμενη αποθέωσή του: «Αλίμονο, νομίζω πως γίνομαι θεός».(Πηγή: Περιοδικό «Τρίτο Μάτι», τεύχος 119, άρθρο «Ιησούς και Καίσαρ», Χρήστου Μόρφου, σελίδα 27)

ΕΛΛΗΝΕΣ (ΠΑΓΑΝΙΣΤΕΣ) ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ ΣΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ

Οι ναοί των αυτοκρατόρων στην Ελλάδα είναι οι αποδείξεις. Το 22 π.χ. ο Οκτάβιος (ρωμαίος αυτοκράτωρ) ρύθμισε την σχέσεις με την Σπάρτη με φιλικότερο τρόπο προς την τελευταία. Της παραχώρησε τη Καρδαμύλη, τις πόλεις των Μεσσηνίων Φαράς και Θουρία καθώς και την Δενθηλιάτη. Ο Τιβέριος αργότερα όρισε τα όρια Λακωνικής και Μεσσηνίας την Χοίρειον Νάπην-ποταμό Σάνταβα. Ευγνωμονούμενοι οι Σπαρτιάτες για τις δωρεές των ρωμαίων αυτοκρατόρων τους έφτιαξαν ναούς για τον Οκταβιανό και το Καίσαρα οι οποίοι και λατρεύονταν σαν θεοί. (Παυς. ΙΙΙ, 11,4)

Επιγραφή με το κείμενο της επιστολής που οι Γυθεάτες στον Αυτοκράτορα Τιβέριο και στην οποία ανέφεραν όσα έκαναν για να τιμήσουν τον ίδιο και την οικογένειά του. Η επιγραφή βρέθηκε στο Γύθειο, στις αρχές του 20ου αιώνα. Διαβάζουμε μεταξύ άλλων τις φράσεις:

«θεού Σεβαστού [σ.σ. Αυγούστου] Καίσαρος του πατρός, επί δεν την εκ δεξιών δευτέραν Ιουλίας της Σεβαστής [σ.σ. Αυγούστας]» και «θυμιατήριον επικείσθω και επιθυέτωσαν πριν εισιέναι τα ακροάματα υπέρ της των ηγεμόνων σωτηρίας»… «Θεού Καίσαρος θεού υιού Σεβαστού Σωτήρος Ελευθερίου… και πατρός της πατρίδος(!!!)»… «Όταν δεν επί το Καισάρηον [σ.σ. τον ναό όπουλατρεύονταν οι Καίσαρες] η πομπή παραγένηται, θυέτωσαν οι έφοροι ταύρον υπέρ της των ηγεμόνων και θεών σωτηρίας και αϊδίου [σ.σ. αιωνίας] της ηγεμονίας αυτών διαμονής…» (και σωτήρες μας οι κατακτητές !!!) .(Πηγή: Περιοδικό «Τρίτο Μάτι», τεύχος 119, άρθρο «Ιησούς και Καίσαρ», Χρήστου Μόρφου, σελίδα 29)

Η επιγραφή με το κείμενο της απαντητικής επιστολής που έστειλε ο Αυτοκράτωρ Τιβέριος προς τους Γυθεάτες. Διαβάζουμε μεταξύ άλλων:

«Τιβέριος Καίσαρ, θεού Σεβαστού [σ.σ. Αυγούστου] υιός, Σεβαστός, αρχιερεύς»… «τα νομοθετηθέντα υφ’ υμών εις ευσέβειαν με τον εμού πατρός, τιμήν δε την ημετέραν.» … «…των του εμού πατρός εις άπαντα τον κόσμο ευεργεσιών τα θεοίς πρεπούσας τιμάς, αυτός δε αρκούμαι ται μετριωτέραις τε και ανθρωπείοις…» .(Πηγή: Περιοδικό «Τρίτο Μάτι», τεύχος 119, άρθρο «Ιησούς και Καίσαρ», Χρήστου Μόρφου, σελίδα 28)

Επιγραφή της ελληνικής πόλης των Ιστριανών εις τον Μάρκο Αυρήλιο Αντωνίνο

«Ἀγαθῆι Τύχηι

[Τ]όν γῆς καὶ θαλάσσης δεσπότην Ἀυτοκράτορα

[Κ]αίσαρα Μ[ᾶρκον] Αὐρ[ήλιον] Ἀντωνῖνον Εὐσεβῆ Σεβ[αστόν]

Ἀραβικ[όν] Ἀδιαβηνικόν Παρθικόν Βρεταννικόν Μέγιστον

Γερμανικόν Μέγιστον ἀρχιερέα μέγιστον

δημαρχικῆς ἐξουσίας το θιΐ, ὕπατον τό δ'

π[ατέρα] π[ατρίδος], ἀνθ[ύπα]τον,

βουλή δῆμος τῆς λαμπροτάτης

Ἰστριανῶν πόλεως» (Πηγή: Περιοδικό Ελληνική Αγωγή, Αρ. Φύλλου 5/58, Γαμηλιώνος - Ανθεστηριώνος (Ιανουαρίου) 2002, άρθρο Ιστρία, το ζεύγμα του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας, Ειρήνη Λ. Μπουρδάκου, Αρχαιολόγος ΥΠ. ΔΡ.) σσ. 32, 35)

Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΝΑΩΝ

Του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Χριστόδουλου Παρασκευαϊδη

Απόσπασμα από το βιβλίο «Ελληνισμός Προσήλυτος»

Εκδ. «MEDIA ECCLESIASTICA» σελ 111-116

Οπωσδήποτε, οι καταστροφές των ειδωλολατρικών ναών στην Ελλάδα δεν οφείλονταν σε θρησκευτικές συγκρούσεις. Ή Ελλάδα είχε σε πολύ μεγάλο βαθμό ρημάξει και καταστραφεί, πριν την αναγνώριση του χριστιανισμού, όταν ακόμη οι χριστιανοί ήσαν τα θύματα μεγάλων διωγμών ή και δεν είχαν καν εμφανισθεί στην ιστορία. Ήδη στην ελληνιστική εποχή, δεν είναι λίγες οι πόλεις πού είχαν μετατραπεί σε μικρή ομάδα χαμόσπιτων, με σπασμένα αγάλματα κι ερειπωμένους ναούς.

Το μαντείο της Δωδώνης είχε σταματήσει προ πολλού να λειτουργεί και ήταν ερείπια,80 μας πληροφορεί ο Στράβων στα «Γεωγραφικά» του, τα οποία είχαν ήδη ολοκληρωθεί περίπου το 7 π.Χ. Ό Στράβων, επισημαίνει μάλιστα ότι όχι μόνο το μαντείο της Δωδώνης, αλλά και όλα τα άλλα μαντεία της Ελλάδος είχαν ήδη ουσιαστικά σβήσει στα χρόνια του.81

Το μαντείο των Δελφών φυτοζωούσε, αλλά ήταν πια ένα ιερό πάμπτωχο, περιγράφει ο Στράβων.82 Ό Νέρων πήγε εκεί, και αφού σάρωσε τα βραβεία σε αγώνες πού οργάνωσαν για να τον βραβεύσουν, υποσχέθηκε πώς θα φροντίσει να δώσει στο μαντείο την παλιά του δόξα. Ωστόσο, δεν παράλειψε φεύγοντας για τη Ρώμη, να αρπάξει πολλά από τα έργα τέχνης πού είχαν αφήσει στη θέση τους οι προ αυτού Ρωμαίοι. Και βέβαια, επιστρέφοντας στη Ρώμη ξέχασε αμέσως τις υποσχέσεις του και το μαντείο. Αργότερα, ο Δομητιανός αποκατάστησε το ναό τού Απόλλωνα. Αλλά ό Πλούταρχος, σύγχρονος του Αποστόλου Παύλου, μιλάει για την περασμένη πια δόξα του μαντείου πού έχει ήδη σβήσει.83 Αισθάνεται μάλιστα την ανάγκη να εξηγήσει αυτή τη δραματική παρακμή, και την αποδίδει στην ηθική παρακμή της κοινωνίας και τη συνακόλουθη πτώση τού επιπέδου των ερωτημάτων, αφού ρωτούσαν πια το θεό όχι για σοβαρά θέματα αλλά για γάμους και κληρονομιές και τα παρόμοια.84 Δεν λησμονεί όμως ό Πλούταρχος ότι ένας παράγων τής παρακμής είναι σίγουρα και η πληθυσμιακή ερήμωση της Ελλάδας, η «ολιγανδρία»,85 εξ αιτίας τής όποιας το μαντείο μένει πολύ χρόνο έρημο και χωρίς προσκυνητές.86 Αυτή ή ζοφερή πραγματικότητα τον υποχρεώνει να πει τον μεγάλο λόγο, αυτός ο ειδωλολάτρης ιερέας: «άπάγγειλον ότι ό Πάν ό μέγας τέθνηκε».87

Η Δήλος, το νησί τού Απόλλωνα και «ιερά καρδία» των Ιώνων, είχε μετατραπεί από τον 2ο αι π.Χ. σε ιερό τόπο αιγυπτιακών θεοτήτων (Ίσιδος, Σεράπιδος, Άνουβι) και σε πάνθεον συριακών και φοινικικών λατρειών. Το νησί δεν ήταν πια το άβατο του Απόλλωνα. Αλλά πάντως, και σε αυτό το κατάντημα, δεν έζησε πολύ: καταστράφηκε από τον στρατηγό του Μιθριδάτη Αρχέλαο, πού κατέσφαξε 20.000 άτομα και λήστεψε το θησαυρό του Απόλλωνα. Στη συνέχεια, το νησί έγινε άντρο πειρατών, πού ρήμαζαν ό,τι είχε απομείνει όρθιο. Αργότερα, ή Ρώμη έδιωξε τους πειρατές, και το νησί ανάσανε, πλην όμως φορτώθηκε όχι με αγάλματα του Απόλλωνα, άλλα με προτομές Ρωμαίων ηγεμόνων.88

Έκτος από τους ιερούς χώρους της ειδωλολατρίας, και οι μεγάλες πόλεις είχαν διαλυθεί ή συρρικνωθεί. Η άλλοτε ισχυρότατη και πλούσια Κέρκυρα είχε γίνει χαλάσματα σε τέτοιο βαθμό, πού έγινε παροιμιώδης.89 Χαλάσματα βλέπει στη θέση της φημισμένης Σάμου ο Κικέρων, σύγχρονος του Αποστόλου Παύλου, καθώς γράφει στον αδελφό του.90 Ό Στράβων μιλά για την «κάποτε» λαμπρή Θήβα, για την Τανάγρα και τις Θεσπιές, λέγοντας ότι αυτό πού σήμερα σώζεται δεν είναι ούτε καν αξιόλογο χωριό.91 Την Κόρινθο οι Ρωμαίοι την είχαν ξεκληρίσει, και αποικίσει με Ιταλούς, όπως βεβαιώνει ο Παυσανίας,92 και με Εβραίους πού είχε βίαια αποκρίνει ο Κλαύδιος από τη Ρώμη.93 Στην αλληλογραφία του Κικέρωνα, διαβάζουμε αφήγηση ταξιδιού στον Σαρωνικό, το 45 μ.Χ.: «Μπροστά μου ήταν ή Αίγινα, πίσω μου τα Μέγαρα, δεξιά ο Πειραιάς, αριστερά η Κόρινθος, πόλεις άλλοτε οι πιο ανθηρές, τώρα πεσμένες και καταστραμμένες κείτονται μπροστά στα μάτια μου».94 Ερειπωμένη από πληθυσμό ή Σπάρτη κατά τον Στράβωνα,95 ενώ ή Νεμέα ήταν χωριουδάκι, κι ο ναός του Διός με γκρεμισμένη οροφή και χωρίς άγαλμα μέσα,96 περιγράφει ό Παυσανίας ήδη τον 2ο μ.Χ. αιώνα, σε μιαν εποχή δηλαδή πού ο χριστιανισμός ήταν στο λίκνο του ακόμη.

Αυτά τα στοιχεία, ελάχιστα από όσα θα μπορούσαμε να παραθέσουμε, δείχνουν πόσο εσφαλμένη και παραπλανητική είναι η αντίληψη ότι οι χριστιανοί παραλάβανε μιαν Ελλάδα πλήρη λαμπρών ναών, την όποια τάχα αυτοί καταστρέφανε με μίσος...

Από αυτή τη μοίρα, πάντως, είχε ξεφύγει η Αθήνα, η όποια λόγω τής φήμης της ως σχολής του πνεύματος, αντιμετωπιζότανε με προσοχή από τους ηγεμόνες των ελληνιστικών χρόνων αλλά και τους Ρωμαίους. Οι πόλεμοι και οι εισβολές προκαλούσανε καταστροφές σε πολλά δημόσια κτίρια, αλλά μετά τις καταστροφές άρχιζε και πάλι η ανοικοδόμηση στο άστυ.97 Ναι μεν ο Σύλλας πέρασε από στόματος μαχαίρας την πόλη, σφάζοντας και πουλώντας ως δούλους το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της, καταστρέφοντας και κυρίως λεηλατώντας σε απίστευτο βαθμό τους θησαυρούς της, αλλά οι Ρωμαίοι, διόρθωσαν αρκετά κτίρια και οικοδόμησαν πολλά καινούργια. Ο Πομπήιος, ο Καίσαρ και ο Αύγουστος και βεβαίως ο Αδριανός θεωρούνται οι άνθρωποι πού ανοικοδόμησαν την Αθήνα, στέλνοντας πολλούς Ρωμαίους να εγκατασταθούν και να γίνουν πολίτες.98 Ωστόσο, η ρωμαϊκή Αθήνα δεν ήταν πια ή πόλη ούτε τού Σόλωνα ούτε του Περικλή: το άστυ χτιζόταν, αλλά ή ενδοχώρα του, οι δήμοι τής Αθήνας, και φυσικά τα εκεί ιερά και οι ναοί, είχαν αφεθεί να ρημάξουν.

Οι ίδεομανείς, κατηγορούν τους χριστιανούς ότι έσκασαν αγάλματα άφθαστου τέχνης και κίονες για να τα χρησιμοποιήσουν ως οικοδομικά υλικά φτιάχνοντας τους δικούς των ναούς.

Ή ερήμωση των ναών, όμως, ήταν προϊόν πολλών παραγόντων. Ένας από αυτούς ήταν ο δημογραφικός, πού αναφέρει ο Πλούταρχος. Η Ελλάδα είχε μπει σε φάση πληθυσμιακής κατάρρευσης. Στον παράγοντα αυτόν αναφέρθηκα ήδη. Αν σε αυτό προσθέσουμε την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των χριστιανών, μπορούμε να καταλάβουμε πόσο μειωνόταν ο αριθμός των ειδωλολατρών.

Ο Πλούταρχος γράφει ότι ενώ παλιά χρειάζονταν τρεις ιέρειες στους Δελφούς για να καλύπτουν τις ανάγκες του κοινού, στα χρόνια του υπερεπαρκούσε μία μόνον.100 Με την ανάπτυξη του χριστιανισμού, ο ειδωλολατρικός κόσμος μειωνόταν σταθερά. Για παράδειγμα, ήδη στα χρόνια τού Μεγάλου Κωνσταντίνου οι 'Έλληνες χριστιανοί ήσαν τόσοι, ώστε Επίσκοποι των μετείχαν στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, το 325 μ.Χ.101 Στην Αθήνα, οι πρώτοι χριστιανοί συγκεντρώνονταν σε σπηλιές της Ακρόπολης, πολύ σύντομα όμως αυξήθηκαν τόσο, ώστε να οικοδομήσουν μια μεγάλη βασιλική στις όχθες τού Ίλισσού.102 Αυτό συνέβη και σε άλλες πόλεις τής αυτοκρατορίας: στο τέλος τού 4ου αι μ.Χ., η Αντιόχεια είχε περισσότερους από 200.000 κατοίκους, από τους οποίους οι μισοί περίπου ήσαν χριστιανοί103 -για να φέρω ένα παράδειγμα.

Ένας ακόμη παράγοντας ήταν η αναγνώριση τού χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας τού κράτους. Αυτό, αναμφισβήτητα έπαιξε το ρόλο του. Η πολιτεία δεν ήταν πλέον πρόθυμη να διαθέτει ποσά για τη συντήρηση παγανιστικών ναών και την αποκατάσταση των ζημιών πού έφερναν ο χρόνος ή οι βαρβαρικές επιδρομές.

Αλλά δεν πρέπει να παραληφθεί ένας τρίτος, όχι σε σημασία, παράγοντας: οι έμποροι οικοδομικών υλικών χρησιμοποιούσαν τα υλικά των ερειπωμένων κι εγκαταλειμμένων ναών, πουλώντας τα σε όσους ήθελαν να χτίσουν καινούργιο σπίτι ή ναό.

Η επαναχρησιμοποίηση οικοδομικών υλικών ναών και δημοσίων κτιρίων, δεν γινόταν κρυφά: ήταν πρακτική πολύ γνωστή στην αρχαιότητα. Πάρα πολλοί τάφοι και μνημεία τού Κεραμεικού νεκροταφείου, πού άνηκαν σε οικογένειες χωρίς απογόνους πια, καταστράφηκαν από τους αρχαίους για να ανοικοδομήσουν τα Μακρά Τείχη.104 Σύνηθες ήταν στον αρχαίο κόσμο η οικοδόμηση νέου κτίσματος πάνω σε θεμέλια ερειπωμένου ναού ή μνημείου.

Πρέπει να καταλάβουμε εδώ ότι οι άνθρωποι αυτοί, ειδωλολάτρες και χριστιανοί, δεν ήσαν κτηνώδεις καταστροφείς: απλούστατα, δεν υπήρχε την εποχή εκείνη η έννοια τού διατηρητέου μνημείου. Ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις πού βλέπουμε τάση προστασίας του παλαιού κτίσματος για ιστορικούς ή αισθητικούς λόγους - και πάλι, πρόκειται για αυτοκράτορες ή ηγεμόνες πού διατάσσουν τη διατήρηση κτίσματος, όχι για γενικότερη τάση. Βλέπουμε χριστιανούς αυτοκράτορες πού περισώζουν ειδωλολατρικούς ναούς, επικαλούμενοι την αισθητική τους ποιότητα.105 Βέβαιο είναι ότι, δεν υπήρχε κοινωνική συναντίληψη για τη διατήρηση μνημείου, αρχιτεκτονικού ή άλλου.

ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ: ΘΩΜΑΣ Φ. ΔΡΙΤΣΑΣ

Σημειώσεις:

76 Codex Theodosianus, XVI, 10.3.

77 F. Trobley, “Hellenic Religion and Christianization”, ν.1, 12 p.

78 Δες το εκτενές και βασισμένο στις νεώτερες έρευνες μελέτημα της Alison Frantz “From Paganism to Christianity in the Temples of Athens”, 188 , 197 pp Δες επίσης F. Trobley, οπ.π. 37 p

79 Richard Rothaus, Corinth,, 33-38 pp

80 Στράβωνος, Γεωγραφικά, 7.7.9.17 Κι όχι μόνο το μαντείο: «ή τε "Ηπειρος πάσα και ή Ίλλυρίς, νυν δέ τά πολλά μέν έρημία κατέχει, τά δ' οίκούμενα κωμηδόν και εν έρειπιοις λείπεται».

81 «Έκλέλοιπε δε πως και το μαντεΐον το εν Δωδώνη, καθάπερ τα άλλα», ότι.τι., 7.7.10.

82 «πενέστατόν έστι το έν Δελφοίς ιερόν», 9.3.8.2, και συνεχίζει αφηγούμενος τις λεηλασίες που υπέστη το κάποτε πνευματικό κέντρο της Ελλάδος.

83 «μεγαλη γαρ η παλαιά δόξα της εκεί θεότητας, τα δε νυν έοικεν υπομαραίνεσθαι», Περί των Εκλελειπότων Μυστηρίων 411d. 10-11

84 «αισχρών και αθέων ερωτημάτων, ά τω θεώ προβάλλουσιν οι μεν ως σοφιστού διάπειραν λαμβάννοντες οι δε περι θησαυρών η κληρονομιών η γάμων παρανόμων διερωτώντες» οπ.π 413 b1-4

85 Οπ. π. 413 f 2

86 «πολύν χρόνον έρημον γενέσθαι και απροσπέλαστον» οπ.π. 414 Β1-2

87 οπ.π. 419 C4

88 Habicht, Athen, 252, 338-9 s

89 «επί λοιδορία παροιμίαν έλαβεν "ελευθέρα Κόρκυρα, χέζ' όπου θέλεις"», Στράβωνος, οπ.π. 7.7.1.8.5.

90 Ad Quintum Fratrem, 1,1.25.

91 «μέχρι εις ημάς ουδέ κώμης αξιόλογου τύπον σώζουσι, και [αι] άλλαι δε πόλεις άνάλογον», Γεωγραφικά, 9.2.5.

92 «Κόρινθον δε οίκούσι Κορινθίων μέν ουδείς έτι των αρχαίων, έποικοι δε άποσταλέντες υπό Ρωμαίων», Κορινθιακά, 2.1.2.

93 Πράξ. 18,2.

94 Epist ad familiarum4.5, 5.

95 Γεωγραφικά, 8.4.11.

96 «κατερρυήκει ό όροφος και άγαλμα ουδέν έτι έλείπετο», Κορινθιακά, 2.15.2.8.

97 Βλέπε: Χαράλαμπου Μπούρα, «Πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά θέματα των Αθηνών κατά την ελληνιστική εποχή» και Αλκ. Σπετσιέρη-Χωρέμη «Πολεοδομική εξέλιξη και μνημειώδη κτήρια στην Αθήνα κατά την εποχή τού Αύγουστου και τού Αδριανού».

98 Δες ανάπτυξη τού θέματος στο Christian Habicht, Athen, 326-334 s

99 Rostovtzeff, social and economic history II 620 p.

100 Περί των έκλελοιπότων χρηστηρίων, 92.414, Β4-8.

101 Εύσεβίου, ΕΙς τον βίον Κωνσταντίνου Βασιλέως, 3.8.1-6.

102 Μ. Καζανάκη-Λάππα, «Ή Αθήνα από την ύστερη αρχαιότητα ως την τουρκική κατάκτηση», 200 σ.

103 F. Trobley οπ.π. 110-111 pp

104 Habicht, Athen, 11 S. Σχολιάζοντας το γεγονός, Λέει ό Λυκούργος ότι γιά τήν ανοικοδόμηση των Τειχών, «ή μεν χώρα τά δένδρα συνεβάλλετο, οι δε τετελευτηκότες τάς θήκας»: Κατά Λεωκράτους, 43.10-11.

105 Codex Theodosianus ,16.10.15.

Πηγή: «Ελληνισμός Προσήλυτος» , του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Χριστόδουλου Παρασκευαϊδη, Εκδ. «MEDIA ECCLESIASTICA», σελ 111-116

ΝΑΟΣ ΑΦΡΟΔΙΣΙΑΣ

Μια ακόμη απόδειξη, ότι οι αρχαίοι ναοί δεν καταστρέφονταν από Χριστιανούς ανθέλληνες αλλά μετατρέπονταν από τους ίδιους τους Έλληνες και μη, κατασκευαστές τους, σε Χριστιανικούς ναούς για όλους (όπως άλλωστε ήταν και οι αρχαίοι ναοί για όλους π.χ. για Πέρσες κ.λ.π.) είναι ο ναός της Αφροδισίας. Οι αρχαίοι ναοί χρησιμοποιούνταν μέχρι που εγκαταλείφθηκαν οριστικά με την δημιουργία Ορθόδοξων εκκλησιών. Παρακάτω βλέπουμε τα ερείπια του ναού της Αφροδίτης στην πολιτεία της Αφροδισίας 135 χλμ εσωτερικά στην Μ. Ασία ΝΑ της Σμύρνης και μεταξύ Εφέσου και Αλικαρνασσού. Η Αφροδισία ήταν αποικία των Δωριέων και ήκμασε από τον 3ο π.Χ. μέχρι τον 3ο μ.Χ. Τα αρχαιολογικά ευρήματα γυρίζουν πίσω στο παρελθόν έως και το 3000 π.Χ.

Στις ανασκαφές δίπλα από τον ναό της Αφροδίτης βρέθηκαν βωμοί του 700 π.Χ. αφιερωμένοι σε μια αρχαία θεά μητέρα (λατρεία συχνή στους αρχαίους πολιτισμούς) . Έμοιαζε με την λατρεία της θεάς της γονιμότητας Ιστάρ ή Αστάρτης, που η λατρεία της είχε διαδοθεί σε όλη την Μεσοποταμία. Από τις ομοιότητες φαίνεται ότι η λατρεία της θεάς μητέρας δανείστηκε πολλά χαρακτηριστικά από την Αστάρτη. Όταν αργότερα ο Αλέξανδρος γεφύρωσε την Ασία και την Ελλάδα, η Θεά-Μητέρα πέρασε στο ελληνικό πάνθεον με δύο μορφές: της Αρτέμιδος, που είχε ιερό στη Έφεσο, και της Αφροδίτης, που είχε ιερό στην Αφροδισιάδα.

Το παρακάτω εις απάντηση για τους Εθνικούς, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι όταν

οι Εθνικοί ναοί της Κων/πολης ορίστηκαν προς άλλη χρήση από τον Θεοδόσιο, τότε

οι ναοί της Αφροδίτης μετατράπηκαν σε οίκους ανοχής και ότι

ο ναός της Αφροδισίας καταστράφηκε από Χριστιανούς

Λατρεία Αφροδίτης: Η Αφροδίτη ως θεά του έρωτα ήταν διαδεδομένη στην μεσόγειο και ελάμβαναν μέρος οργιαστικές τελετές οι οποίες ιδίως γίνονταν κάθε χρόνο την εποχή του θανάτου του εραστή της θεάς ʼδωνι. Στην πόλη Βύβλο υπήρχε μεγαλοπρεπής ναός της Αφροδίτης που είχε καταστεί άντρο ερωτικών οργίων. Χιλιάδες επισκέπτες έφταναν εδώ για να πάρουν μέρος εις τις οργιαστικές τελετές και είχαν πένθιμο χαραχτήρα καθώς θρηνούσαν τον χαμό του ʼδωνι. Όλοι χτυπούσαν με ραβδιά τα στήθη τους και έκοβαν τα μαλλιά τους. Οι νέες έπρεπε να ξυρίζουν τα μαλλιά τους και όσες δεν συμμορφώνονταν με το έθιμο τιμωρούνταν σκληρά. Τις υποχρέωναν να εκδοθούν έναντι χρημάτων στους ξένους που επισκέπτονταν την πόλη. ( Αυτό δείχνει επίσης την δυσμενή θρησκευτική θέση της γυναίκας επί Εθνισμού διότι τέτοιες θρησκευτικές επιβολές δεν εφαρμόζονται στους άνδρες)

Αυτό το τυπικό το συναντούμε και στην λατρεία της Αφροδισίας, όπου οι τελετές της θεάς προστάτιδας έπαιρναν μεγάλη έκταση. Τα ιερά ζώα της Αφροδίτης που διακρίνονταν για τις γονιμικές τους ικανότητες ήταν το κουνέλι, ο τράγος, το περιστέρι και ο σπουργίτης. Κατά τις τελετές κάθε μυημένος κρατούσε στα χέρια του αλάτι και ένα ομοίωμα φαλλού. Οι παρθένες είχαν την υποχρέωση να διασκεδάσουν με άντρα μέσα στο ναό.

Αριστερά: Σταυρός στην είσοδο του ναού που μετατράπηκε σε Βασιλική τον 7^ο αιώνα μ.Χ. Οι Χριστιανοί ονόμασαν την πόλη Σταυρούπολη. Η εφαρμογή του Σταυρού για εξαγνισμό των αρχαίων ναών εφαρμόστηκε με διάταγμα του Θεοδοσίου του Β’ (423-426 μ.Χ.) που απαγόρευσε και την καταστροφή τους με άλλο.

Ο ναός της Αφροδίτης κτίστηκε τον 10 αιώνα π.Χ. και μόλις τον 6^ο αιώνα μ.Χ. μετατράπηκε σε χριστιανική Βασιλική (δεν καταστράφηκε). Αυτό υποδηλώνεται και από τον χριστιανικό σταυρό της φωτογραφίας και που χαράσσονταν στους Εθνικούς ναούς κατά την μετατροπή τους σε χριστιανικούς. Επιπρόσθετη απόδειξη ότι δεν γίνονταν από Χριστιανούς οι «τεράστιες» καταστροφές που υποστηρίζουν οι Εθνικοί, αποτελούν οι αρχαιολογικές ανασκαφές γύρω από τον ναό που έφεραν στο φως 15.000 νομίσματα εποχής, πινάκια, 500 πινακίδες και 200!!! αγάλματα καταπληκτικής τέχνης

Η Πόλη ήκμασε όσον ήταν αφιερωμένη στην Αφροδίτη. Χιλιάδες επισκεπτών και δωρεών όσο και νομοθετικών ευκολιών επί Ρωμαϊκής κυριαρχίας οδήγησαν την πόλη στο απόγειό της. Μετά τον εκχριστιανισμό της παρήκμασε καθώς πλέον δεν ήταν η ιερή πόλη της Αφροδίτης. Εφόσον δεν υπήρχε η θεά της έχασε και κάθε λόγο ύπαρξης. Παρόλα αυτά η πόλη επέζησε μέχρι τον 11^ο και 12^ο αιώνα μ.Χ. οπότε οι Σελτζούκοι Τούρκοι επιδρομείς, παρά την γενναία αντίσταση των κατοίκων στην Ακρόπολη της, ανάγκασαν τους τελευταίους να την εγκαταλείψουν. (Αυτό δείχνει για πολλοστή φορά την προστασία του ελληνικού στοιχείου μέσα στην ασπίδα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας).

ΘΕΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ

Είναι θα της γονιμότητας και θεωρείται ότι ήλθε στην Ελλάδα από την Ασσυρία και μετά την κατάκτηση της Συρίας και της Φοινίκης πέρασε στην μεσόγειο. Η πρώτη της επαφή με την Ελλάδα έγινε στην Κύπρο επειδή ήταν πολύ κοντά με την Συρία, την Παλαιστίνη και τους Φοίνικες. Οι Φοίνικες την ονόμαζαν Αστάρτη. Στην Ελλάδα από γενική θεά της γονιμότητας της φύσης έγινε θεά της γονιμότητας των ανθρώπων. Η Αφροδίτη ενέπνεε τον έρωτα 2 ειδών, εκείνο του αγνού έρωτα ως Ουράνιας Αφροδίτης πριν τους χρόνους του Ξενοφώντα και εκείνου του χυδαίου έρωτα της ένωσης των 2 φύλων ως Πανδήμου Αφροδίτης αργότερα. Η θεά βασανίζει τους αρνούμενους την γοητεία της και τότε έχουμε την Αποστροφία των Θηβών και της Επιστροφία των Μεγάρων. Θεωρήθηκε προστάτιδα των εταίρων και γι’ αυτό της προσέδωσαν τα ονόματα εταίρα και πόρνη.

ΠΑΡ’ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ( ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ )

Οι Ορθόδοξοι Έλληνες δεν ξεχνούν το παρελθόν τους αλλά το ωραιοποίησαν στο πέρασμα του χρόνου όπως έκαναν και για τα χρόνια του Βυζαντίου. Έτσι λοιπόν το αριστουργηματικό άγαλμα της Αφροδίτης που βρέθηκε στη Μήλο το 1820 από χωρικό, ενώ καλλιεργούσε το χωράφι του, κάτω από ένα πέτρινο θόλο είχε την εξής ιστορία. Κατά την μεταφορά του από την Μήλο στην Αθήνα, όρμησαν Γάλλοι στρατιώτες εναντίον Ελλήνων και Τούρκων ναυτικών, άρπαξαν το άγαλμα και το μετέφεραν στη Γαλλία. Αποτελεί σημαντικότατο κόσμημα του μουσείου του Λούβρου του Παρισιού, όπου εκτίθεται μόνο του, σε ειδική αίθουσα του.

Θεωρείται ότι είναι έργο του Σκόπα. Ενέπνευσε πολλούς ποιητές και ανάμεσά τους τον Παλαμά, που με το ποίημα του “Ξενιτεμένη” καλεί το άγαλμα να επιστρέψει: «Γύρισε πάλι, γύρισε στα μέρη τα δικά σου» αλλά και την Βεατρίκη Κώττα, ένα κορίτσι ηλικίας 12 ετών, που με ειδικό σημείωμα, αφημένο στη βάση του αγάλματος έγραφε: «Στη λατρευτή μου Αφροδίτη της Μήλου επαναλαμβάνω με πόνο τα λόγια του Δροσίνη» και ακολουθούσε το ποίημα ολόκληρο. Είχε ως αποτέλεσμα να προκαλέσει η ενέργειά της αυτή ζωηρότατη εντύπωση στους Γάλλους.

ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ

Το κάτωθι εις απόδειξη του ότι η καταστροφή - απώλεια λατρευτικών χώρων (ναών) δεν αποτελεί και αιτία εγκατάλειψης μια θρησκείας χωρίς όμως και να θεωρούνται ηθικά σωστές οι περιπτώσεις βίαιης καταστροφής και η βίαιη επιβολή της θρησκείας

Πενήντα χιλιόμετρα νοτιότερα από την Πομπηία υπάρχει ο αρχαιολογικός χώρος της Ποσειδωνίας (Paestum). Η Ποσειδωνία υπήρξε οικιστικό κέντρο από την προϊστορία. Ο Στράβων γράφει τον 1 αιώνα π.Χ. ότι την περιοχή την επισκέφτηκαν πρώτοι οι Έλληνες όταν ο Ιάσων, αρχηγός των αργοναυτών, ναυάγησε στις εκβολές του Σιλάρου και ίδρυσε εκεί τον ναό προς τιμή της Δήμητρας.

Αν ο Στράβων μας τα λέει σωστά τότε αυτό έγινε την 2^η χιλιετηρίδα π.Χ. Η Ποσειδωνία που βλέπουμε σήμερα ιδρύθηκε τον 7^ο π.Χ. αιώνα από αχαιούς της Συβάρεως, στον κόλπο του Τάραντο. Αρχικά ιδρύθηκε ένα εμπορικό κέντρο στις εκβολές του Σιλάρου αλλά αργότερα όταν ήκμασαν κι άλλο τα οικονομικά τότε κινήθηκαν προς το εσωτερικό στην πιο βολική περιοχή της Ποσειδωνίας. Μέσα σε 100 χρόνια η πόλη έγινε ανθηρό κέντρο και έφτασε στο απόγειό της το 500 π.Χ. που κράτησε γι ακόμη 100 χρόνια.

Στα έλη του 5^ου αιώνα η πόλη περιήλθε στα χέρια των Λευκανών, ιταλικού λαού και που τώρα με το όνομα Παίστος άρχιζε μια νέα εποχή για την πόλη. Αλλά δεν υπήρχε οικονομική παρακμή καθότι το 273 μ.Χ. η πόλη θα βρεθεί κάτω από τους Ρωμαίους και της επιβλήθηκε μόνο ο φόρος υποτελείας να προσφέρει άνδρες και πλοία σε περίπτωση ανάγκης. Με την τόσο καλή μεταχείριση η πόλη έγινε μια από τις πιο νομοταγείς κτίσεις. Κάποτε, μάλιστα, προσέφερε στην Ρωμαϊκή Δημοκρατία όλα τα χρυσά σκεύη των ναών της, προσφορά που οι Ρωμαίοι αποποιήθηκαν ευγενικά αλλά που συγκίνησε την Σύγκλητο. Έτσι η ρώμη επέτρεψε στην Ποσειδωνία να κόψει δικό της χάλκινο νόμισμα, τουλάχιστον μέχρι την εποχή του Τιβέριου με χαραγμένα τα αρχικά P.S.S.C. (Paesti signatum senatus consulto). Υπό την κυριαρχία της Ρώμης η πόλη γνώρισε νέα ακμή. Βαθμιαία όμως οι νέοι όροι του εμπορίου άρχιζαν να επικρατούν κατά την εποχή της αυτοκρατορίας. Εξ αιτίας μάλιστα της εξαπλώσεως της ελονοσίας το Παίστουμ (Ποσειδωνία) έπεσε σε παρακμή και εγκαταλείφθηκε σιγά- σιγά από τους πολίτες του, λεηλατήθηκε τον 9^ο αιώνα από τους Σαρακηνούς και τον 11^ο από τους Νορμανδούς, που πήραν δομικά υλικά για να κτίσουν το Σαλέρνο (κίονες από τον ναό της Ειρήνης μπορεί να θαυμάσει κανείς στον μέγαρο του Επισκόπου στον καθεδρικό ναό του Ροβέρτου Γυϊσκάρδου). Η πόλη ανακαλύφθηκε ξανά τον 18^ο αιώνα από οδοποιούς των Βυρβώνων.

Οι 3 Δωρικοί ναοί που είδαν οι πρώτοι βορειοευρωπαίοι περιηγητές στης Ποσειδωνία (Βικλεμαν, Γκαίτε, Σέλλεϋ) παραμένουν ακριβώς όπως ήταν όταν η πόλη άρχισε να λειτουργεί πάλι 200 χρόνια πριν. Με το καθάρισμα της τοποθεσίας φαίνονται ακόμη πιο μεγαλοπρεπής σήμερα. Πουθενά αλλού στον ελληνιστικό κόσμο δεν έχει διασωθεί σε τόσο καλή κατάσταση ολόκληρο συγκρότημα 3 ναών και κανενός άλλος μεμονωμένος ναός δεν μπορεί να συγκριθεί με τον ναό του Ποσειδώνα. Ο παλιότερος είναι του 550 π.Χ. και είναι αφιερωμένος στην Ήρα με διαστάσεις 25 Χ 55 μ. και διατηρεί άθικτους 55 κίονες της εξωτερικής κιονοστοιχίας. Ο μικρότερος γνωστός ως ναός της Δήμητρας, ήταν στην πραγματικότητα αφιερωμένος στην Αθηνά και κτίσθηκε το 500 π.Χ. και διατηρεί όχι μόνο την εξωτερική κιονοστοιχία αλλά και αρκετά από τα αετώματά του. Ο μεγαλύτερος 25 Χ 60, ο λεγόμενος ναός του Ποσειδώνα αλλά στην πραγματικότητα ήταν κι αυτός αφιερωμένος στην Ήρα και χρονολογείται το 450 π.Χ. περίπου και είναι εμπνευσμένος από τον ναό του Δία στην Ολυμπία. Διατηρεί άθικτα τις εξωτερικές κιονοστοιχίες, τα δύο αετώματα, το επιστύλιο, τα διαζώματα και τα γείσα όπως επίσης και στο εσωτερικό δύο επάλληλες σειρές κιόνων που χώριζαν τον σηκό σε τρία μέρη. Ο πραγματικός τους σκοπός ήταν όμως η συγκράτηση της οροφής.

ΛΟΙΠΟΙ ΔΙΑΤΗΡΗΘΕΝΤΕΣ ΕΘΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ

Ορισμένες φωτογραφίες αρχαίων διατηρηθέντων (κατά δύναμη) Εθνικών ναών προς απόδειξη του ότι η καταστροφή ναών δεν οδηγεί στον αφανισμό της θρησκείας και αντιστρόφως η ύπαρξη των ναών της δεν μαρτυρεί ουδέν περί της συνέχισής της ανά το χρονικό πέρασμα.

Αν και βαρβαρική πόλη η Έγεστα είχε σε μεγάλο βαθμό εξελληνιστεί. Στην εικόνα διακρίνεται δωρικού τύπος ναός της Έγεστας. (Πηγή: Πολεμικές Μονογραφίες, τεύχος 7, «Σικελική Εκστρατεία», Παντελής Καρύκας, σελίδα 16)

Ελληνικός ναός στην Νότιο Ιταλία. Λόγω της έντονης Ελληνικής παρουσίας ονομάστηκε δίκαια Μεγάλη Ελλάδα. Και οι Έλληνες όμως της κάτω Ελλάδας δεν κατόρθωσαν να ξεφύγουν από την δίνη του Πελοποννησιακού Πολέμου. (Πηγή: Ιστορικές Μονογραφίες, Τεύχος 7, «Σικελική Εκστρατεία», Παντελής Καρύκας, σελίδα 36)

Ναός της Ομόνοιας στον Ακράγαντα (φωτ. W. B. Dinsmoor, 1950) (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τεύχος 4, άρθρο «Η Μεγάλη Ελλάδα και η συμβολή της στον ευρωπαϊκό πολιτισμό», Δημήτρης Κακάμπουρας, Διδάσκων Ελληνική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σελ 29)

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΝΑΩΝ & Β΄ ΧΡΗΣΗ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΤΟΥΣ

Θα παρατεθούν, μέσα από φωτογραφικό υλικό, παραδείγματα καταστροφής ή εγκατάλειψης Χριστιανικών Ορθόδοξων ναών καθώς και η τυχόν χρησιμοποίηση αρχιτεκτονικών τους μελών,, ώστε να φανεί ευκόλως ότι σαφώς και η Ορθοδοξία, και συνεπώς ο Χριστιανισμός γενικότερα, εκτός από τον Εθνισμό, είχε ναούς ως θύματα, αλλά εντούτοις αυτό δεν επέφερε την έκλειψη της θρησκείας ούτε την εξαφάνιση των πιστών της, σε καμιά περίπτωση. Επίσης αξίζει να σημειωθεί, πως η βαριά δυσφορία και λύπη αρκετών «λατρών» του «πολιτισμού» για τον άδοξο χαμό αρχαίων ναών ή καλλιτεχνημάτων, παρουσιάζεται δυσανάλογα υπερμεγέθης, σε σύγκριση με εκείνη, που πολλές φορές απουσιάζει ακόμη και εντελώς, για τον χαμό πολιτιστικών στοιχείων του Χριστιανικού Βυζαντίου ή της νεότερης Ελλάδας.

Αριστερά: Τα ερείπια της βασιλικής του Αγίου Ιωάννη του Στουδίου στην Κωνσταντινούπολη. [Πηγή: Περιοδικό «Πολεμικές Μονογραφίες, Τεύχος 29, «Βελισσάριος, Τα Χρόνια της Δόξας», Παντελής Καρύκας, σελίδα 8]

Δεξιά: Ερείπια του ναού του Αγίου Συμεών στη Συρία. Έως και τα μέσα του 7^ου αιώνα η Συρία παρέμεινε υπό Βυζαντινή έλεγχο. Η Ελληνική επιρροή στην περιοχή όμως υφίσταται έως και σήμερα. [Πηγή: Περιοδικό «Πολεμικές Μονογραφίες, Τεύχος 29, «Βελισσάριος, Τα Χρόνια της Δόξας», Παντελής Καρύκας, σελίδα 12]

Αριστερά: Ανασκαφή μεσαιωνικού Μοναστηριού στο Περπέρικον, 22 χιλιόμετρα από το Κουρτζάλι, στο νότιο τμήμα της Βουλγαρίας. Το μοναστήρι ανασκάφτηκε από τον αρχαιολόγο Νικολάι Οβτσάροφ και χρονολογείται στην περίοδο μεταξύ του 10^ου και 14^ου αιώνα μ.Χ. και ανήκε στην περίφημη πόλη του Υπερπερακίου. (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 47, «Αρχαιολογικά Νέα», σελίδα 15)

Δεξιά: Ερείπια πρωτοχριστιανικής βασιλικής. Οι βάνδαλοι, ως φανατικοί οπαδοί της αίρεσης του ʼρειου που ήταν καταδίωξαν τους Ορθόδοξους της Βόρειας Αφρικής με αποτέλεσμα να χάσουν κάθε λαϊκό έρεισμα. [Πηγή: Περιοδικό «Πολεμικές Μονογραφίες, Τεύχος 29, «Βελισσάριος, Τα Χρόνια της Δόξας», Παντελής Καρύκας, σελίδα 75]

Αριστερά: ’γιος Γεώργιος Πέγειας (Πάφος, Κύπρου). Αριστερά: ναΐδριο αγίου Γεωργίου (άποψη από ΒΑ, Φωτ. ΥΠ.ΠΟ.). (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 52, Αρχαιολογικά νέα, Σταυρούλα Μασουρίδη, Αρχαιολόγος Μ.Α, σελ. 8)

Δεξιά: Παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα (μεταφέρθηκαν από το ακρωτήριο Δρέπανον στα Ιουστινιάνεια χρόνια) σε β’ χρήση ως Αγία Τράπεζα του ναϊδρίου του Αγίου Γεωργίου (φωτ. ΥΠ.ΠΟ.) (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 52, Αρχαιολογικά νέα, Σταυρούλα Μασουρίδη, Αρχαιολόγος Μ.Α, σελ. 9)

Αριστερά: Η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Νίκαια η οποία καταστράφηκε το 1922, κατά την Μικρασιατική καταστροφή. (Πηγή: Περιοδικό «Ιστορικά Θέματα», τεύχος 18, άρθρο «Η Σύνοδος της Λυών, μια αποτυχημένη απόπειρα ένωσης των Εκκλησιών», Δήμητρα Πλακάλη, M. Ed. Ιστορίας, σελίδα 31)

Δεξιά: Η βασιλική του Αγίου Μάρκου στην Βενετία στολισμένη με τα κλοπιμαία από την Κωνσταντινούπολη. (Πηγή: Ιστορικές Μονογραφίες, Τεύχος 17, «Δ’ Σταυροφορία, Το Παγκόσμιο Έγκλημα, Παντελής Καρύκας, σελίδα 32)

Αριστερά: Το εσωτερικό της Αγίας Σοφίας όπως είναι σήμερα. Δυστυχώς ούτε οι Χριστιανοί Φράγκοι δεν σεβάστηκαν τον ναό. Τα χνάρια τους ακολούθησαν οι άπιστοι Τούρκοι. (Πηγή: Ιστορικές Μονογραφίες, Τεύχος 17, «Δ’ Σταυροφορία, Το Παγκόσμιο Έγκλημα», Παντελής Καρύκας, σελίδα 63)

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ ΧΡΙΣΜΕΝΟΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟΥΣ

Τα παραδείγματα που ακολουθούν, φανερώνουν πως το κτίσιμο ορισμένων Χριστιανικών ναών, πάνω από αρχαιότερους της αρχαίας θρησκείας δεν εξηγείται εξ ολοκλήρου με το βιαστικό επιχείρημα του διωγμού της καθόσον, όσο και αν ακούγεται απίστευτο, Χριστιανικοί ναοί κτίσθηκαν ακόμη και πάνω από άλλους Χριστιανικούς ναούς, αρχαιότερους τους.

Αριστερά: Το ανατολικό τμήμα της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Νικήτα, επάνω στο οποίο οικοδομήθηκε το ομώνυμο νεότερο εκκλησάκι. [Απολογητής: Εντύπωση προκαλεί πως στον χώρο έξω από την είσοδο του ναϊδρίου, εξακολουθεί να διακρίνεται το περίτεχνο ψηφιδωτό δάπεδο της προηγούμενης βασιλικής] (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τεύχος 25, άρθρο «Φραγκοκάστελλο, η ιστορία του και ο θρύλος των Δροσουλιτών», Σταύρος Καρκαλέξης Ιστορικός, σελίδα 74)

Δεξιά: Δωρικοί κίονες ενός ναού του τέλους του 6ου αιώνα π.Χ. πλαισιώνουν την είσοδο του καθεδρικού ναού των Συρακουσών. (Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, άρθρο «Ο Θουκυδίδης και η εποχή του», Δημήτριος Σ. Μπελέζος, Υποψήφιος διδάκτωρ Μεσαιωνικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών, τεύχος 8, σελίδα 10)

ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ

Έξω από το Κάιρο, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έναν τεράστιο ναό αφιερωμένο στο θεό Ήλιο, από την εποχή του Ραμσή Β΄. Ο ναός, ηλικίας άνω των 3.000 χρόνων, ήταν θαμμένος κάτω από μια αγορά, σε μια περιοχή που υπήρξε σημαντικό κέντρο λατρείας του θεού του Ήλιου Ρα. Στο ναό βρέθηκε, μεταξύ άλλων, μια γρανιτένια κεφαλή πλάτους 1,2 μέτρων του Φαραώ Σέσωστρι Α', ο | οποίος βασίλεψε από το 1971 έως το 1926 π.Χ.

ΕΘΝΙΚΟΙ και πρώτοι ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ

Αυτή η ενότητα θα παρουσιάσει αποδειχτικό υλικό, ώστε να φανεί πως οι Χριστιανοί δεν ήσαν άλλοι, ως φυσικό, από τους πρώην ειδωλολάτρες που εβαπτίζονταν Χριστιανοί οικειοθελώς και όχι δια της βίας, όπως ψευδέστατα προσυπογράφουν οι νεοΕθνικοί.

Το Δίπτυχο των Νικομάχων και των Συμμάχων, περ. 400μ.Χ. Victoria and Albert Museum, Λονδίνο. Το δίπτυχο αυτό από δυο πλάκες ελεφαντόδοντου δημιουργήθηκε στη Ρώμη των τελών του 4^ου αιώνα. Θεωρείται ότι ήταν αναμνηστικό γάμου μεταξύ μελών δυο επιφανών οικογενειών συγκλητικών, των Νικομάχων και των Συμμάχων. Στο πρώτο φύλλο, με την επιγραφή NICOMACHORVM, δηλαδή «Των Νικομάχων», βλέπουμε μια Εθνική ιέρεια να συμμετάσχει σε τελετές της Δήμητρας και της Κυβέλης σε ένα υπαίθριο βωμό. Στο δεύτερο φύλλο, με την επιγραφή SYMMACHORVM, δηλαδή «Των Συμμάχων», βλέπουμε μια άλλη ιέρεια μπροστά στην «ιερή» δρύ του Δία. Εκείνη φοράει κισσό στο κεφάλι και φαίνεται να προσφέρει σπονδές στο Δία και το Διόνυσο, αν και υπάρχει σχετική διαφωνία ως προς τη ταυτότητα των λατρευομένων εδώ «θεών». Έχουμε δηλαδή δυο γένη φανερών ειδωλολατρών σε πολύ υψηλή θέση στη χριστιανική ρωμαϊκή κοινωνία και τέλεση ειδωλολατρικών τελετών, σε μια εποχή που υποτίθεται ότι οι ειδωλολάτρες διώκονταν.

Ο Ύλας απαγάγεται από ποτάμιες Νύμφες στη Μυσία. Μωσαϊκό opus sectile των μεσών του 4^ου αιώνα από τη Βασιλική του Ιουνίου Βάσσου στη Ρώμη. Ο Ιούνιος Βάσσος, πραίτορας της Ρώμης, ήταν Εθνικός και βαπτίστηκε Χριστιανός λίγο πριν το θάνατό του το 359μ.Χ. Δηλαδή ο πραίτορας της Ρώμης επί του πιστού Χριστιανού αυτοκράτορα Κωνσταντίου Β΄, ήταν φανερά ειδωλολάτρης! Που είναι άραγε το μίσος των Χριστιανών προς τους Εθνικούς και οι υποτιμένεοι διωγμοί των, τύπου Βλάσση Ρασσιά και Υ.Σ.Ε.Ε.;

Ο Ηρακλής φονεύει τη Λερναία Ύδρα, περ. 350-380 μ.Χ. από ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ κατακόμβη της Via Latina στη Ρώμη!

ΤΑ ΑΝΑΣΤΕΝΑΡΙΑ ΩΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΜΗ ΕΠΙΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ

Απόδειξη περί της μη επιβολής του Χριστιανισμού εις τους Έλληνες αποτελούν τα αναστενάρια (πυροβάτες). Λεπτομέρειες και βίντεο σε αυτή την σελίδα.

ΝΕΟ-ΠΑΓΑΝΙΣΤΙΚΕΣ ΑΠΑΤΕΣ

ΠΡΟΣΟΧΗ: Στο τέλος κάθε σελίδας του Ανώνυμου Απολογητή θα παρουσιάζονται νεοπαγανιστικές και αθεϊστών (δήθεν ελληνιστών) απάτες που έχουν σχέση με το θέμα της σελίδας. Αυτές οι απάτες δεν έχουν σκοπό να βάλουν τα περιοδικά στα οποία εμφανίζονται τα νεοπαγανιστικά ψεύδη, εφόσον ούτως ή άλλως παγανιστές συγγράφουν σε διάφορα ανυποψίαστα εξ αυτών και αυτά δεν εκφράζονται από τις απόψεις των αρθρογράφων, αλλά σκοπό έχουν:

1. να καταδείξουν τον κρυφοπαγανιστή αρθρογράφο ώστε να γίνει γνωστός και

2. είτε ο κάθε ενδιαφερόμενος που αναγιγνώσκει εκ νέου άρθρα του να θέτει τον εαυτό του εν εγρήγορση και να ελέγχει θαρρετά τα ψεύδη του κρυφοπαγανιστή (δήθεν ελληνιστή), αν είναι μελετημένος και έχει πρόσβαση σε πρωτογενή βιβλιογραφία

3. είτε εάν δεν έχει πρόσβαση σε βιβλιογραφία, να μην δείχνει πλέον εμπιστοσύνη στον αρθογράφο εφόσον γνωρίζει πως εκφράζει ψεύδη για να σπιλώσει τον Χριστιανισμό υποστηρίζοντας θέσεις παγανισμού, που όμως δεν είναι σχεδόν ποτέ ξεκάθαρες, αλλά που παρουσιάζονται ως «ελληνικές» μιας και η πλειοψηφία των νεοπαγανιστών ντρέπεται να ομολογήσει δημοσίως την θρησκεία που ακολουθεί και προτιμά να καμουφλάρεται με κάτι οικοιότερο, τον πατριωτισμό, που όμως αρρωστημένα έχει μετατραπεί σε ένα παγανιστικό εθνικισμό.

ΕΞΑΙΡΕΣΗ: εξαιρούνται τα προσωπικά βιβλία του κρυφοπαγανιστή αθρογράφου ή τα έντυπα με καθαρά νεοπαγανιστικό προσανατολισμό, ανάμεσα στα τόσα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα.

Κεντρική σελίδα με νέο-παγανιστικές απάτες

Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΙΟΒΙΑΝΟΣ ΓΚΡΕΜΙΖΕΙ ΝΑΟΥΣ & ΒΩΜΟΥΣ

(Κατά Στέφανου Σπάθα, περιοδικό Τρίτο Μάτι, τεύχος 103, αλληλογραφία, προς Τρύφωνα Ολύμπιο, σσ. 70 - 71)

Μ’ αυτό θέλω να αναφερθώ σε κάτι που ίσως σας ενδιαφέρει: Εις το ότι, από μελέτη αρχείων και κυρίως από προσωπική έρευνα επί του πεδίου (field research), έχω διαπιστώσει ότι άνω του 90% των χριστιανικών «ποιμνιοστασίων» (κατά την προσφιλή σας έκφραση), είναι κτισμένα επάνω σε βάσεις Αρχαιοελληνικών ιερών και κτισμάτων! Και κάτι ακόμη...

Η Βασιλική της Παλαιοπόλεως (δηλαδή της αρχαίας πόλεως Κόρκυρας) κτίσθηκε τον 5ο μ.Χ. αιώνα στην αρχαία αγορά της Κέρκυρας στην θέση ενός ημικυκλικού Ρωμαϊκού Δημοσίου κτίσματος αγνώστου χρήσεως, με υλικά και διακοσμητικά στοιχεία παρμένα από διπλανά κτίρια και ιερά. Σχεδόν όλα τα μάρμαρα πάρθηκαν από το Ρωμαϊκό Ωδείο της πόλεως. Όπως μαρτυρεί το επίγραμμα του επιστηλίου του τριβύλου ο επίσκοπος Κερκύρας Ιοβιανός έχει χαράξει την αφιέρωσή του. Ονομάζει τον εαυτό του ουτιδανό (μηδαμινό) και επιχαίρει, γιατί δεν άφησε αρχαίο μνημείο όρθιο:

ΠΙΣΤΙΝ ΕΧΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑΝ ΕΜΩΝ ΜΕ ΝΕΩΝ ΣΥΝΕΡΙΔΟΝ ΣΟΙ ΜΑΚΑΡ ΥΨΙΜΕΔΟΝ ΤΟΝΔ ΙΕΡΩΝ ΕΚΤΙΣΑ ΝΗΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΕΜΕΝΗ ΚΑΙ ΒΩΜΟΥΣ ΕΞΑΛΑΠΑΞΑΣ ΧΕΙΡΟΣ ΑΠΟ ΟΥΤΙΔΑΝΗΣ ΙΟΒΙΑΝΟΣ ΕΔΝΟΝ ΑΝΑΚΤΙ (Πηγή: Περιοδικό Τρίτο Μάτι, τεύχος 103, αλληλογραφία, σσ. 70 - 71)

Μυθοπλάστης: Στέφανος Σπάθας

Απάντηση: Κατ’ αρχάς να τι αναφέρει το επίγραμμα:

«Πίστιν ἔχων βασίλιαν ἐμῶν μενέων συνέριθον,

σοὶ, Μάκαρ Ὑψιμέδον, τὸν δ’ ἱερὸν ἔκτισα νηὸν,

Ἐλλήνων τεμένη καὶ βωμοὺς ἐξαλαπάξας,

χειρὸς ἀπ’ οὐτιδανῆς Ἰοβιανὸς ἔδνον ἄνακτι»

(Μτφρ: βασιλική πίστη έχοντας των δυνάμεών μου συνεργό,

σε σένα, ω Θεέ, τον ιερό τούτο έκτισα ναό,

αφού κατάστρεψα ναούς & βωμούς των Ελλήνων,

εγώ ο Ιοβιανός, δώρο από ταπεινή χείρα εις τον Βασιλέα)

Πριν από όλα τα ζητήματα πρέπει να ξεκαθαριστεί ποιος ήταν αυτός ο Ιοβιανός:

Νόμισαν μερικοί ότι ο Ιοβιανός είναι ο γνωστός αυτοκράτορας (363 μ.Χ) χριστιανός το θρήσκευμα, ο βασιλεύσας μετά τον αποστάτη Ιουλιανό. Αλλά αυτό είναί αδύνατο, διότι αυτός μόνο έξι μήνες μπόρεσε να βασιλέψει και πέθανε μόλις ήλθε εις την Κωνσταντινούπολη για να στεφθεί, αφού για μεγάλο διάστημα πολέμησε στην Περσία. Άλλοι νόμισαν, τελείως αβάσιμα, ότι ο Ιοβιανός της Παλαιοπόλεως ήταν ο φίλος του εν Καρχηδόνα ονομαστού επισκόπου Κυπριανού, που συγκάλεσε την αρχαιότατη όλων των Συνόδων στην Καρχηδόνα Σύνοδο του 250 (Ράλλη και Π. Συλλογή Ι. Κανόνων, τόμ. γ΄, σελ. 1). Πιθανότατα ο ημέτερος Ιοβιανός ήταν κάποιος άρχοντας στην Κέρκυρα, ο οποίος δια της επιδαψιλευσθείσης γενναιοδωρίας κάποιού αυτοκράτορα ή ηγεμόνα, ανέγειρε τον ναό. (Πηγή: Ιστορία της Εκκλησίας της Κέρκυρας, από της συστάσεως αυτής μέχρι του νύν, δαπάνη του Πετριδείου Κληροδοτήματος, εν Κερκύρα, χρωμοτυπολιθογραφείον Αδελ. Γ. Ασπιώτη, 1920, σσ. 189 - 190)

Γνωστοί επίσκοποι Κερκύρας είναι: Απολλόδωρος 325, Σωτήριχος 451 - 458, Χρύσιππος 516, Αλκίσων ή Αλκεσίων 594 - 604, Φίλιππος 787, Μιχαήλ 859 - 869. Συνεπώς είναι άγνωστο από που συνάγει ο Στέφανος Σπάθας πως ο Ιοβιανός ήταν Ορθόδοξος επίσκοπος και μάλιστα Κερκύρας. Αυτό που συμβαίνει κατά κόρον είναι πως επειδή πολλοί μισούν τον Χριστό, γίνονται ευχαρίστως και χωρίς καμιά απόδειξη στα χέρια τους συκοφάντες των Χριστιανών (Κατά Ιωάννη, Κεφ. Ιε΄ «18 Εἰ ὁ κόσμος ὑμᾶς μισεῖ, γινώσκετε ὅτι ἐμὲ πρῶτον ὑμῶν μεμίσηκεν.»)

Η ΑΡΧΑΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΠΑΝΤΟΤΕ ΥΠΗΡΧΕ ΖΩΝΤΑΝΗ

(Κατά Παναγιώτη Μαρίνη, περιοδικό Τρίτο Μάτι, τεύχος 95, άρθρο «Τι πιστεύει η Ελληνική μας Θρησκεία», σελίδα 26)

Εμφανίστηκε σήμερα ξαφνικά η Ελληνική Θρησκεία του Δωδεκαθέου; Η Θρησκεία μας πάντοτε υπήρχε ζωντανή. Σ’ όλη την διάρκεια του Βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας υπήρχε αφ’ ενός ως κύριο ρεύμα στις πόλεις και, αφ’ ετέρου, υπήρχαν, πολλά χωριά και κωμοπόλεις που όλοι οι κάτοικοι ήταν Έλληνες. [Σήμερα λέγεται Έλλην ο κάτοικος της Ελλάδος, όμως στο Βυζάντιο και κατά την Τουρκοκρατία, Έλλην λέγεται ο πιστός της Ελληνικής Θρησκείας, και γι’ αυτό τα κατά της θρησκείας κείμενα των Πατέρων επιγράφονται «κατά Ελλήνων», και μ’ αυτό τον τρόπο χρησιμοποιούμε την λέξη]? Οπότε φθάσαμε στο σήμερα και αποφασίσαμε και εμείς ότι δεν πρέπει πλέον να κρυβώμεθα, αλλά πρέπει να διεκδικήσουμε και εμείς αυτό που προβλέπει πλέον ο νόμος (Πηγή: Περιοδικό «Τρίτο Μάτι», τεύχος 95, άρθρο «Τι πιστεύει η Ελληνική μας Θρησκεία», Παναγιώτης Μαρίνης, σελίδα 26)

Μυθοπλάστης: Παναγιώτης Μαρίνης

Απάντηση:

1. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει στο ίδιο άρθρο, μερικές σελίδες αργότερα: Δεν είναι επιβεβλημένο να υπάρξει Θρησκεία ανάλογη προς αυτά; Εάν δεν υπήρχε η Ελληνική Θρησκεία, δεν θα παρίστατο αδήρικτος η ανάγκη αναβιώσεώς της; (Πηγή: Περιοδικό «Τρίτο Μάτι», τεύχος 95, άρθρο «Τι πιστεύει η Ελληνική μας Θρησκεία», Παναγιώτης Μαρίνης, σελίδα 31)

2) ενώ επίσης συνέγραψε εις το βιβλίο «Η αναβίωση της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας» μαζί με άλλους νεοπαγανιστές όπως οι Ρ. Αναστασάκης, Μ. Βερέττας, Μ. Δημόπουλος, Μ. Καλόπουλος. Μ. Κιουλαφά, Χ. Μήνη, Στ. Μυτιληναίος, Γ. Σπυρόπουλος, Ο. Τουτουνζή, Γ. Τσαγκρινός, Εισαγωγή Εύα Αυλίδου, των εκδόσεων Αρχέτυπο, Έκδοση Α΄ Απρίλιος 2002, Θεσσαλονίκη.

3) Κατά την απάντηση της Ολομέλειας της ΕΕΔΑ στην καταγγελία της «Επιτροπής δια την αναγνώριση της Ελληνικής θρησκείας του Δωδεκαθέου» ο κ. Πράσινος δήλωσε και κατέθεσε για τα πρακτικά, τα παρακάτω:

«Μόνη η επίκληση και κατ’ ακριβολογία η οικειοποίηση από ομάδα προσώπων ορισμένης νεκρής από αιώνων θρησκείας, όπως είναι σύμφωνα με τα ιστορικοεπιστημονικά δεδομένα η αρχαιοελληνική θρησκεία του Δωδεκάθεου, δεν είναι ικανή να προσδώσει ζωή και να επιφέρει ανάσταση στη νεκρή θρησκεία. Ούτε επίσης η συσσωμάτωση σε μια τέτοια προσπάθεια μυθολογικών, ιστορικών και άλλων αναζητήσεων συνεπάγεται αναβίωση της πάλαι ποτέ υπαρξάσης θρησκείας. Ως εκ τούτου, ελλείψει δε άλλων στοιχείων, από τα οποία να δύναται να στοιχειοθετηθεί κρίση περί του αντιθέτου, στην προκειμένη περίπτωση δεν συντρέχει το στοιχείο της ύπαρξης θρησκείας, το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή του άρθρου 13 του Συντάγματος και του συναφούς άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου....

Η μειοψηφία της Προέδρου έχει ως εξής:

Η «θρησκεία του Δωδεκάθεου» έχει παύσει από πολλών αιώνων να θεωρείται θρησκεία. Ήδη από την αρχαία ελληνική εποχή σημαντικές εξέχουσες προσωπικότητες αναζητούσαν άλλες θρησκευτικο-μεταφυσικές αντιλήψεις. Αρκεί ο ορισμός του Δία από τον Αισχύλο: «Ζευς αιθήρ, Ζευς Γη, Ζευς Ουρανός, Ζευς τα πάντα χι΄ότι τωνδε υπέρτερον». Ο δε Σωκράτης καταδικάστηκε γιατί εισήγε νέους θεούς («καινά δαιμόνια»).

Σήμερα το αρχαίο ελληνικό Δωδεκάθεο έχει περάσει στη σφαίρα της μυθολογίας-ιστορίας, αποτελεί δε φαινόμενο αξιοπερίεργο ότι σύγχρονοι άνθρωποι --και μόνο τα μέλη της αιτούσας Επιτροπής στην Ελλάδα-- ισχυρίζονται ότι το Δωδεκάθεο αποτελεί Σήμερα «θρησκεία» και δη «γνωστή».

Συμπέρασμα: Η θεωρία την οποία πρεσβεύει η «Επιτροπή του Δωδεκάθεου» δεν αποτελεί «γνωστή θρησκεία», ο δε ευκτήριος οίκος που ζητούν δεν χρειάζεται ουσιαστικά για την εκπλήρωση των λατρευτικών εκδηλώσεων των οπαδών της. (Πηγή: http://www.nchr.gr/category.php?category_id=209 Ελληνική Δημοκρατία, Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου)

ʼξιο απορίας λοιπόν είναι, πως μια θρησκεία που ποτέ δεν απεβίωσε χρειάζεται «αναβίωση», όπως αυτή υποστηρίζεται στο βιβλίο και στο ίδιο του άρθρο του Μαρίνη, εφόσον για να αναβιώσει κάτι θα πρέπει πρώτα να έχει αποβιώσει.

Η αναβίωση της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, Ρ. Αναστασάκης, Μ. Βερέττας, Μ. Δημόπουλος, Μ. Καλόπουλος. Μ. Κιουλαφά, Π. Μαρίνης, Χ. Μήνη, Στ. Μυτιληναίος, Γ. Σπυρόπουλος, Ο. Τουτουνζή, Γ. Τσαγκρινός, Εισαγωγή Εύα Αυλίδου, Εκδόσεις Αρχέτυπο, Έκδοση Α΄ Απρίλιος 2002, Θεσσαλονίκη.

ΑΓΙΟΣ ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ & ΑΓΙΟΣ ΤΥΧΩΝΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΘΕΑ

(Κατά: Γιάννη Βαρκά, «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν» Ιχώρ, τ.49, σσ. 104-108)

Επόμενος σταθμός η Σαλαμίνα... πήραμε τα τουριστικά φυλλάδια. Οποία έκπληξη! Τα αρχαία, λέει, που θα βλέπαμε είναι της ρωμαϊκής περιόδου φτιαγμένα από Ρωμαίους. Βρε τι σου κάνουν οι πολιτικές σκοπιμότητες.. Πόσο μα πόσο μεγάλη η διαφορά από τον μεσαιωνικό χώρο της Αμμοχώστου. Το φως πλημμύρισε την καρδιά μου, μεγαλείο και ενθουσιασμός κατέκλυσαν το είναι μου. Αρχαιοελληνικές κολώνες υψώνονταν στο χώρο του γυμναστηρίου ανορθώνοντας με το παράστημά τους και την ψυχή μου. Μεγαλείο....(Πηγή: Γιάννης Βαρκάς, άρθρο. «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν» π. Ιχώρ, τ. 49, σελ. 105)

Η προσγείωση ήταν ελαφρώς ανώμαλη αντικρύζοντας εντός του δώματος σπασμένα αγάλματα, που όρθια λες και προσπαθούσαν να δώσουν έστω μια ιδέα για το πρότερο μεγαλείο τους. Στράφηκα με βλέμμα μάλλον θυμωμένο προς τον φίλο μου και ξεναγό μου. Ακόμα δεν είδες τίποτα μου είπε, καπνίζοντας στωικά την πίπα του. Για κοίτα αριστερά σου. Έστρεψα το κεφάλι μου προς την κατεύθυνση που μου έδειξε και πάγωσα. Ποιο διεστραμμένο μυαλό θα μπορούσε να σκεφτεί κάτι τέτοιο; Χέρια ανθρώπου ή κτήνους έκαναν αυτό το ανοσιούργημα; Δίπλα μου ακριβώς υπήρχε ένα άγαλμα γυναίκας από μαύρο μάρμαρο, που οι λεπτομέρειες της γλυπτικής του επιβεβαίωναν την καταπληκτική τέχνη των γλυπτών της εποχής.... Όμως στην θέση που κάποιος θα περίμενε να αντικρύσει ένα πανέμορφο πρόσωπο, αντ’ αυτού μια μεγάλη τρύπα έχασκε βιαστικά σκαμμένη. Αποσβολωμένος στράφηκα ξανά προς τον φίλο μου και ξεναγό μου. Το σαρδόνιο χαμόγελο του μου έδωσε την απάντηση και τινάζοντας την πίπα του μου λέει: «Σεισμός λένε οι Χριστιανοί πως το έκανε κι αυτό, σεισμός ειδικού τύπου μάλλον, αλλά στην πραγματικότητα όλα αυτά είναι σημάδια από το πέρασμα του Αγίου Τύχωνα και του άγιου Επιφάνειου. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν ικανοί να πελέκαγαν την πέτρα όλη νύχτα και το πρωί να παρουσίασαν την τρύπα για θαύμα του Γιαχβέ.» Για όλα τους έχω ικανούς, του απάντησα.

...Το υπέροχο άγαλμα της Ελληνίδας Θεάς χωρίς πρόσωπο από την Σαλαμίνα δεν θα το ξεχνούσα ποτέ. Σε ένα άγαλμα είχε αποτυπωθεί τόσο έντονα και τραγικά αλίμονο η μανία και το μίσος, ο βανδαλισμός και η ύβρις.

Το κενό του προσώπου της, το απίστευτο κενό συνάμα και της ιστορικής μνήμης μας. Για πόσο ακόμη; (Πηγή: ό.π., σελ. 109)

Μυθοπλάστης: Γιάννης Βαρκάς

Απάντηση: Οι νεοπαγανιστές κάθε φορά που διάγουν τις «έρευνές» τους, ξεχνούν σχεδόν πάντοτε να φέρουν έστω και κάποιες ελάχιστες αποδείξεις για τα όσα υποστηρίζουν. Απλώς ως αξιωματικά «ειδήμονες» της αρχαιοπληκτικής αρχαιολογίας (τουρισμού - περιήγησης) και ιστορίας, εκτοξεύουν τις αναπόδεικτες θεωρίες και κατηγορίες τους με αποτέλεσμα οι φανατικοί πιστοί των ειδώλων να τους ακολουθούν τυφλά, ενώ από την άλλη, δίδουν το δικαίωμα σε μια άλλη ομάδα ανθρώπων με διαφορετική πίστη να λάβει σαφώς το δικαίωμα όπως αμφισβητήσει τις θέσεις τους.

Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ & ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΕΣ

Αριστερά: Φρέσκο του 3ου αιώνα μ.Χ. από την Σαλαμίνα και τον χώρο του Ρωμαϊκού Γυμναστηρίου που καταμαρτυρεί την ρωμαϊκή τεχνοτροπία και ζωγραφική (Πηγή Φώτο: http://www.answers.com/topic/salamis-cyprus)

Δεξιά: Το θέατρο της εποχής του Αυγούστου (Πηγή φώτο: Γιάννης Βαρκάς, άρθρο. «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν» π. Ιχώρ, τ. 49, σελ. 102

Τα αρχαία, λέει, που θα βλέπαμε είναι της ρωμαϊκής περιόδου φτιαγμένα από Ρωμαίους. Βρε τι σου κάνουν οι πολιτικές σκοπιμότητες..

Κατά τον παγανιστή αρθρογράφο (βλέπε «Ελληνίδας Θεάς») τα αρχαία εις τα οποία περιηγήθηκε αυτός και ο φίλος του, δεν μπορεί να είναι της ρωμαϊκής περιόδου και δεν μπορεί αρχαία να κατασκευάστηκαν από ρωμαίους. Ο αρχαιολογικός χώρος εις τον οποίο περιηγήθηκαν (1) είναι εκείνος της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής Αγοράς και του Γυμναστηρίου, ενώ το θέατρο το οποίο επισκέφθηκε είναι της εποχής του Αυγούστου (2) από το οποίο μεταφέρθηκαν στο χώρο του γυμναστηρίου μετά τον σεισμό του 4ου αιώνα μ.Χ. τα αγάλματα που είδε. Δεν γνωρίζει σαφώς ακόμη, πως όλα σχεδόν τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν μετά τα μέσα του 20 αιώνα στην Σαλαμίνα της Κύπρου, είναι κυρίως της ρωμαϊκής περιόδου, όπως το μέγιστο ποσοστό των αγαλμάτων της Κύπρου είναι ρωμαϊκά. Ειδικά τα αγάλματα τα οποία αυτός είδε έχουν χρονολογηθεί και ανήκουν στο διάστημα κυρίως του τέλους του 2ου μ.Χ. αιώνα και μετέπειτα ενώ ορισμένα χρονολογούνται από τον 1ο αιώνα π.Χ. (3). Άραγε γιατί θεωρεί πως υπάρχουν δήθεν «πολιτικές σκοπιμότητες»; Μάλλον δικές του είναι οι θρησκευτικές σκοπιμότητες, όπως θα φανεί παρακάτω.

Επίσης θα έπρεπε να γνωρίζει πως ιστορικά η Σαλαμίνα της Κύπρου, βρέθηκε κάτω από διαφορετικούς λαούς και κουλτούρες για πολλά χρόνια και αιώνες, πριν τους ρωμαίους:

1. Χαναανίτες τον 11 αιώνα π.Χ. (Φοίνικες) και Έλληνες ίσως νωρίτερα του 12 αιώνα π.Χ.

2. Υποταγμένη στους Ασσύριους τον 8ο-6ο αιώνα π.Χ.

3. Υποταγμένη στους Αιγύπτιους Φαραώ τον 6ο αιώνα π.Χ. και μετά στους Πέρσες

4. Στους Πέρσες και πάλι τον 5ο αιώνα π.Χ., όπου ελευθερώθηκαν από τους Αθηναίους

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΟΛΩΝΕΣ

Αριστερά: Ο χώρος του Γυμναστηρίου (Πηγή Φώτο: http://www.answers.com/topic/salamis-cyprus)

Δεξιά: Κίονες (Πηγή φώτο: Γιάννης Βαρκάς, άρθρο. «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν» π. Ιχώρ, τ. 49, σελ. 103)

..Αρχαιοελληνικές κολώνες... στο χώρο του γυμναστηρίου ...ανορθώνοντας με το παράστημά τους και την ψυχή μου. Μεγαλείο..

Ο νεοπαγανιστής περιφέρεται με τον φίλο του μέσα στον χώρο του γυμναστηρίου και θαυμάζει τις «αρχαιοελληνικές κολώνες», αλλά δεν μπαίνει στον κόπο να μαρτυρήσει το είδος του ρυθμού αυτών των κιόνων. Και δεν το κάνει διότι ή σαφώς δεν γνωρίζει περί τίνος πρόκειται ή γνωρίζει αλλά σιωπάει συνειδητά διότι έχει συλλογισμούς και κατηγορίες κατά νου, που πρέπει να εκτοξεύσει ενάντια σε Χριστιανούς Αγίους, μέσα από την διδασκαλία της «Ιστορίας Αγάπης» του Βλάσση Ρασσιά. Άλλωστε αυτός είναι και ο σκοπός του ταξιδιού του και του άρθρου του. Βλέπει μόνο ρωμαϊκές επιρροές στα λουτρά (5) αλλά περιέργως όχι στον χώρο του γυμναστηρίου. Η Σαλαμίς καταστράφηκε από σεισμό το 76 μ.Χ και ο Αδριανός και ο Τραΐανός έκτισαν το γυμναστήριο, πάνω από αρχαιότερο ελληνικό, οι κίονες του οποίου διαφέρουν σε ύψος διότι οι μισές είναι εκ του αρχικού ρωμαϊκού έργου του Αδριανού και του Τραϊανού, ενώ οι άλλες μισές μεταφέρθηκαν από τους Χριστιανούς από το χώρο του ρωμαϊκού θεάτρου της εποχής του Αυγούστου, όταν εκείνες του γυμναστηρίου κατέπεσαν μετά τον σεισμό του 331 μ.Χ. (6). Ο νεοπαγανιστής όμως, ανάμεσα σε τόσους ρωμαϊκούς κίονες βλέπει «αρχαιοελληνικές κολώνες».

ΤΟ ΔΙΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΜΥΑΛΟ, ΟΙ ΑΓΙΟΙ & Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΘΕΑ

Ποιο διεστραμμένο μυαλό θα μπορούσε να σκεφτεί κάτι τέτοιο; Χέρια ανθρώπου ή κτήνους έκαναν αυτό το ανοσιούργημα;

«Σεισμός λένε οι Χριστιανοί πως το έκανε κι αυτό, σεισμός ειδικού τύπου μάλλον, αλλά στην πραγματικότητα όλα αυτά είναι σημάδια από το πέρασμα του Αγίου Τύχωνα και του άγιου Επιφάνειου. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν ικανοί να πελέκαγαν την πέτρα όλη νύχτα και το πρωί να παρουσίασαν την τρύπα για θαύμα του Γιαχβέ.» Για όλα τους έχω ικανούς, του απάντησα.

..Το υπέροχο άγαλμα της Ελληνίδας Θεάς

Εδώ βλέπει κανείς ποιος είναι ο σκοπός του παγανιστή αρθρογράφου, η αναπόδεικτη σπίλωση των Αγίων. Και αυτό το προσπαθεί με τα εξής τεχνάσματα:

1. «αποδεικνύει» πως τα αγάλματα και ο χώρος του γυμναστηρίου είναι ελληνικής καταγωγής και κατασκευής

2. «αποδεικνύει» πως τα αγάλματα και ιδίως εκείνο της «Θεάς», είναι ελληνικό [Ελληνίδας]

Έτσι πλανώντας προσπαθεί να επιφέρει την αντιπάθεια του αναγνώστη του παγανιστικού εντύπου προς τους Ορθοδόξους Αγίους. Αλλά με τι αποδείξεις; με όνειρα θερινής μεσημεριάτικη παιδευτικής νυχτός; (7)

Τα αποκεφαλισμένα αγάλματα βρίσκονται στον χώρο των ρωμαϊκών λουτρών (Πηγή φώτο: Γιάννης Βαρκάς, άρθρο. «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν» π. Ιχώρ, τ. 49, σελ. 106)

Σαφώς ο νεοπαγανιστής αρθρογράφος δεν αναφέρει το όνομα της «Ελληνίδας» θεάς του, πράγμα παράξενο π.χ. να κοιτάει κανείς το άγαλμα της θεάς Δήμητρας και να μη αναφέρει το όνομά της... εντούτοις. Η αλήθεια είναι όπως ελέχθει πως τα 50 αγάλματα είναι της ρωμαϊκής περιόδου και ανάμεσα σε θεούς, υπάρχουν αγάλματα ευεργετών, γυναικών και ανδρών, και αυτοκρατόρων (8).

Όπως και να έχει τα αγάλματα της Σαλαμίνας κατά το πιθανότερο δεν ζημιώθηκαν από τους χριστιανούς, πόσο μάλλον ειδικά από τους Άγιους Τύχωνα και Επιφάνιο, όπως ισχυρίζεται αναπόδεικτα ο νεοπαγανιστής ονειροπολώντας ή συκοφαντώντας. Διότι μερικά από τα αγάλματα αυτά μεταφέρθηκαν, όπως άλλωστε και κίονες, από το θέατρο του Αυγούστου εις το χώρο των λουτρών μετά τον σεισμό του 4ου αιώνα μ.Χ. από τους ίδιους τους χριστιανούς που ήθελαν να διακοσμήσουν τον χώρο. Δεν υπήρχε κανείς λόγος να αφαιρέσουν οι χριστιανοί τα πρόσωπα από τα αγάλματα, που οι ίδιοι μετέφεραν σε αυτόν τον χώρο για να τον διακοσμήσουν και ούτε ειδικά το άγαλμα της «θεάς» ενέπιπτε σε εκείνα πού ήσαν σεξουαλικά κακοποιημένα, μιας και το άγαλμα αυτό είναι ενδεδυμένο. Από όσο φαίνεται τα αγάλματα αυτά ενέπεσαν εις την πράξη της αρχαιοκαπηλίας, εφόσον τα πρόσωπά τους και τα χέρια τους ήσαν κατασκευασμένα από πρόσθετο διαφορετικό υλικό από εκείνο του μαύρου γρανίτη του κορμού τους, και μπορούσε να αφαιρεθεί από τους επόμενους διαχειριστές του νησιού, Άραβες, Οθωμανούς, Λατίνους αρχαιοκαπήλους:

Μια πιο πιθανή εξήγηση βρίσκεται εις την εποχή της αναγέννησης της ευρωπαϊκής ιστορίας. Γύρω στον 16ο αιώνα, ήταν της μόδας για τους ανθρώπους να αναγεννούν τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης. Οι άνθρωποι ήθελαν να έχουν κάποια μαρμάρινα αντικείμενα της αρχαιότητας στον δρομάκι του κήπου τους ή στο διάδρομο του σπιτιού τους. Ήταν πολύ εύκολο να αποκόψεις το κεφάλι ενός αγάλματος από όλα αυτά τα αρχαία ερείπια, εύκολο να τα κουβαλήσεις, και πάνω από όλα, κανείς δεν θα σε σταματούσε. (Πηγή: http://www.stwing.upenn.edu/~durduran/drfm1.html)

Μάλιστα το ίδιο περιοδικό που συγγράφει ο Βαρκάς, μόλις 7 τεύχη νωρίτερα έγραφε για τις αρχαιότητες της Κύπρου: ««Μετά την αποχώρηση του Τσεσνόλα έδρασε στην Κύπρο καταστροφικά επί μια δωδεκαετία ένας άλλος ερασιτέχνης αρχαιολόγος και αδίστακτος αρχαιοκάπηλος, ο Γερμανός Max Ohnefalsch-Richter. Η τεράστια συλλογή του θα αγοραστεί το 1898 από το μουσείο της Λειψίας, ενώ το 1887 πούλησε στην Καρλσρούη συλλογή με πολυάριθμα αγγεία και αγαλματίδια, που συγκέντρωσε από τις τυμβωρυχίες του. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής. Ότι απέμεινε, θα μεταφερθεί το 1974 στο Βερολίνο -2.000 αγγεία, πήλινα αγαλματίδια και άλλα αντικείμενα της εποχής του Χαλκού. Ο Ohnefalsch-Richter είχε διενεργήσει κατά την παραμονή του στην Κύπρο αμέτρητες ανασκαφές για λογαριασμό του Βρεττανικού Μουσείου, του Λούβρου και του Antiken Museum του Βερολίνου», αναφέρει πολύ χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Σιμόπουλος»»

Με αυτόν τον τρόπο, όλους αυτούς τους αιώνες, εκατοντάδες χιλιάδες γλυπτά και άλλα έργα χάθηκαν ή ακρωτηριάστηκαν, μεταπωλήθηκαν ή παραχαραχτήκαν» (9), πράγμα που ο Βαρκάς φαίνεται να αγνόησε επιδεικτικά μπρος εις τον ενθουσιασμό του να κατηγορήσει Αγίους.

Στο μνημειακό αρχιτεκτονικό συγκρότημα των ναών του Ανγκόρ Βατ, στην Καμπότζη, υπάρχουν πολλά γλυπτά αποκεφαλισμένα από τους κλέφτες. τελευταία, άρχισαν και οι ίδιες οι αρχές να κόβουν τα κεφάλια, για να τα προφυλάξουν (Πηγή: Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος, άρθρο «Ληστές της Ιστορίας», σελ. 53)

Ο νεοπαγανιστής όμως, όχι μόνο διέγνωσε, αν και δεν αναφέρει το πώς, ότι το συγκεκριμένο άγαλμα υπέστη τις βαναυσότητες δύο αγίων αλλά και πως εκείνος που το έπραξε είχε «διεστραμμένο μυαλό» και ήταν «κτήνος», που πελέκαγε «την πέτρα όλη νύχτα» παρουσίαζοντας «θαύμα του Γιαχβέ» την άλλη μέρα το πρωί. Μάλλον εις την θαυματουργία ανήκουν οι δικές του αποδείξεις τις οποίες «πελέκαγε όλη νύχτα», εφόσον θαύματα εις την Κύπρο από τον Γιαχβέ - Χριστό γίνονται ακόμη και σήμερα δια μέσου του Απόστολου Βαρνάβα, που πέρασε από την Σαλαμίνα όπου και θανατώθηκε. Αλλά εκείνο που θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς τον νεοπαγανιστή περιηγητή εκτοξευτή συκοφαντιών είναι το εξής: Άραγε μήπως και στην παγανιστική Καμπότζη δρουν ο Άγιος Επιφάνειος και ο Άγιος Τύχωνας μιας και λείπουν τα κεφάλια αγαλμάτων;

Τέλος ας υπογραμμιστεί, μέσα από τα λόγια του ίδιου του νεοπαγανιστή, ένα σημείο: «Το σκηνικό μεσαιωνικό με τις γοτθικού ρυθμού χριστιανικές εκκλησίες να προκαλούν ψυχοπλάκωμα με την αρχιτεκτονική τους και σφίξιμο στο στομάχι. Η κατεχόμενη Κύπρος τελικά συνειδητοποιείς ότι ήταν κατεχόμενη πολλούς αιώνες παλαιότερα, και όχι μόνο τώρα από τους Τούρκους... Ένιωθα λες και το σκοτάδι προσπαθούσε να καταπιεί το φως του Απόλλωνα.» (10). Ο νεοπαγανιστής νιώθει πως το σκοτάδι προσπάθησε να καταπιεί το φως του Απόλλωνα. Να ένα κατάλοιπο από τα παγανιστικά φώτα της δεισιδαιμονίας εις την Κύπρο, εκτός όλων αυτών των «Απολλώνιων φώτων» που ο νεοπαγανιστής απλόχερα παρουσίασε εις το άρθρο του:

Αριστερά: Δεισιδαιμονικό κρέμασμα ρούχων στον Όλυμπο, το λίκνο του 12θεου και σπίτι των αρχαίων ανώτερων θεών, τουλάχιστον κατά την Εθνική άποψη.

Μέσο: Ειδωλολατρικά τυπικά. Καθ΄ οδό από την Κάτω για την Πάνω Πάφο (Κτήμα) μπροστά από τις αρχικές κατακόμβες της Αγίας Σολομονής στην κορυφή υπάρχει ένα ιερό δένδρο που κατά την παράδοση θεραπεύει τις ασθένειες και εκπληρώνει τις επιθυμίες εκείνων που θα κρεμάσουν ένα προσωπικό τάμα στα κλαδιά του. Φώτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη (Πηγή: http://www.asxetos.gr/article.aspx?i=561)

Αριστερά: Η «στάση» αντίσταση της Ορθοδοξίας, ακριβώς από κάτω από τα «δεισιδαιμονικά» ρούχα του Ολύμπου

Σημειώσεις

1. «Προχωρώντας προς το Γυμναστήριο» (Πηγή: Γιάννης Βαρκάς, άρθρο. «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν» π. Ιχώρ, τ. 49, σ. 108)

2. http://www.answers.com/topic/salamis-cyprus

3. http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m0PAL/is_497_158/ai_106732099/pg_2

4. Γ.Δ. Καψάλης, Πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Κα΄, σελίδα 462

5. Γύρω μας χτιστές πέτρες, που αρκετές από αυτές ήταν χαραγμένες με ελληνικά γράμματα. Έπαιξα στα χαρτιά το διαφημιστικό φυλλάδιο που έγραφε πως τα κτίσματα είναι ρωμαϊκά. Σαφώς υπάρχουν και ρωμαϊκές επεμβάσεις, αλλά επί το πλείστον όσο αφορά τα λουτρά. Τα υπόλοιπα μύριζαν Ελλάδα (Πηγή: Γιάννης Βαρκάς, άρθρο. «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν» π. Ιχώρ, τ. 49, σσ. 108 - 109)

6. http://www.stwing.upenn.edu/~durduran/drfm1.html

7. Κυριακή 22 Αυγούστου 2004. Βρίσκομαι...(Πηγή: Γιάννης Βαρκάς, άρθρο. «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν» π. Ιχώρ, τ. 49, σ. 102)

8. http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m0PAL/is_497_158/ai_106732099/pg_2

9. Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 42, άρθρο «Η κλοπή και η φυγάδευση των ελληνικών αρχαιοτήτων στο εξωτερικό, ποιοι και πως μεθόδευσαν την αρπαγή», Σπύρος Μακρής, σελίδα 19

10. Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 49, Γιάννης Βαρκάς, άρθρο. «Ελληνικές αρχαιότητες της κατεχόμενης Κύπρου, πώς & ποιοι τις κατέστρεψαν», σσ. 103-109

ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΑΝΕ ΕΝΩ ΟΙ ΚΛΕΠΤΕΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΑΝΕ

(Κατά: Σπύρου Μακρή, π. Ιχώρ, τ. 42, άρθρο «Η κλοπή και η φυγάδευση των ελληνικών αρχαιοτήτων στο εξωτερικό», σελ. 30)

«Οι καταστροφές των χριστιανών είναι οι χειρότερες συγκριτικά με τις απαγωγές των κατακτητικών εκστρατειών. Διότι, τουλάχιστον οι όποιο κατακτητές ή καιροσκόποι μπορεί να τα έκλεψαν, αλλά τα διατήρησαν και τα εκθέτουν -αν και εις βάρος μας» (Πηγή: Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 42, άρθρο «Η κλοπή και η φυγάδευση των ελληνικών αρχαιοτήτων στο εξωτερικό, ποιοι και πως μεθόδευσαν την αρπαγή», Σπύρος Μακρής, σελ. 30)

Μυθοπλάστης: Σπύρος Μακρής

Απάντηση: Ο παγανιστής αρθρογράφος εκτός του ότι δεν στηρίζει επιστημονικά πουθενά την απόδειξη πως οι καταστροφές των Χριστιανών είναι οι χειρότερες, έχει τόση και σαφή εμπάθεια προς τον Χριστιανισμό, που ξεχνά τα ίδια του τα λόγια, φαινόμενο δηλαδή καθαρού πάθους πάνω εις την λογική και την λειτουργία της μνήμης:

1. ««Μετά την αποχώρηση του Τσεσνόλα έδρασε στην Κύπρο καταστροφικά επί μια δωδεκαετία ένας άλλος ερασιτέχνης αρχαιολόγος και αδίστακτος αρχαιοκάπηλος, ο Γερμανός Max Ohnefalsch-Richter. Η τεράστια συλλογή του θα αγοραστεί το 1898 από το μουσείο της Λειψίας, ενώ το 1887 πούλησε στην Καρλσρούη συλλογή με πολυάριθμα αγγεία και αγαλματίδια, που συγκέντρωσε από τις τυμβωρυχίες του. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής. Ότι απέμεινε, θα μεταφερθεί το 1974 στο Βερολίνο -2.000 αγγεία, πήλινα αγαλματίδια και άλλα αντικείμενα της εποχής του Χαλκού. Ο Ohnefalsch-Richter είχε διενεργήσει κατά την παραμονή του στην Κύπρο αμέτρητες ανασκαφές για λογαριασμό του Βρεττανικού Μουσείου, του Λούβρου και του Antiken Museum του Βερολίνου», αναφέρει πολύ χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Σιμόπουλος»»

Με αυτόν τον τρόπο, όλους αυτούς τους αιώνες, εκατοντάδες χιλιάδες γλυπτά και άλλα έργα χάθηκαν ή ακρωτηριάστηκαν, μεταπωλήθηκαν ή παραχαράκτηκαν» (ό.π. σελ. 19)

2. «Ο Ρωμαίος [παγανιστής, όπως και άλλοι] κυβερνήτης Γάιος Βέρες (120 - 43 π.Χ.)... ένα τέτοιος άνθρωπος ήταν αδύνατο να μη διαπρέψει σε απαγωγές και αρπαγές καλλιτεχνικών θησαυρών, όχι μόνο γλυπτών κ.α. από δημόσιος χώρους ή δια τη συλήσεως ναών, αλλά και δια καταληστεύσεως οικιών απλών πολιτών με ιδιαίτερα βάρβαρο τρόπο!

... με την ίδια μανία, αλλά με χειρότερο τρόπο, καταφέρνει να αποκτήσει την πλουσιότερη ρωμαϊκή συλλογή ελληνικών έργων τέχνης διάσημων Ελλήνων καλλιτεχνών, αλλά και να διακοσμήσει τις αίθουσες του παλατιού του.

.. Ρημάζει τις πόλεις Κόρινθο, Χίο, ερυθρές, Αλικαρνασσό, Άσπεδο, Σάμο, Συρακούσες και φυσικά την Σικελία. Μέχρι και τη Δήλο «επισκέφτηκε», όπου φαίνετια ο θεός Απόλλων «έβαλε το χέρι του» και το καράβι που «φόρτωσε» ναυάγησε, οπότε και τα κλοπιμαία ξαναγύρισαν στην θέση τους» (ό.π. σελ. 23)

3. «Στέλνει [ο Έλγιν] λοιπόν τους ειδικούς τεχνίτες να σκάψουν και να ερευνήσουν στα ενδόμυχα της γης για μάρμαρα και παλαιά κτήρια, κατακλέβει δε τα γνωστά ως «Ελγίνεια Μάρμαρα», κατά την απόσπαση των οποίων γλυπτά θα συντριβούν» (ό.π. σελ. 23)

Επίσης είναι γνωστό πως το άγαλμα του Δία του Φειδία καταστράφηκε από πυρκαγιά εις την Κωνσταντινούπλη, εφόσον εκεί είχε μεταφερθεί από τον Μ. Κωνσταντίνο. Η αρπαγή μιας οιασδήποτε αρχαιότητας δεν επιφέρει αναπόδεικτα και την εξασφάλισή της. Ακόμη και σήμερα ενέχουν τέτοιοι κίνδυνοι, που δείχνουν πως η κλοπή δεν είναί ότι καλύτερο:

Οι πήλινες πινακίδες αποτελούν την μεγαλύτερη απώλεια. Τα ΜΜΕ όλου του κόσμου έδειξαν εικόνες από σπασμένα και κλεμμένα γλυπτά, αγγεία και αγάλματα μετά τη λεηλασία του Μουσείου της Βαγδάτης, το 2003. Η απώλεια αυτών των θησαυρών είναι αναμφισβήτητα ένα θλιβερό γεγονός, αλλά για τους αρχαιολόγους οι χιλιάδες πήλινες πινακίδες, ηλικίας 4-5 χιλιάδων ετών, που καταστράφηκαν ή εκλάπησαν αποτελούν, μάλλον, μεγαλύτερη απώλεια. Διότι, ενώ όλα τα έργα καλλιτεχνικής αξίας έχουν μελετηθεί λεπτομερώς, οι περισσότερες πινακίδες με την αρχαιότερη γραφή του κόσμου ούτε έχουν αποκωδικοποιηθεί ούτε έχουν φωτογραφηθεί. Έτσι, χάθηκαν ανεκτίμητες γνώσεις για την αρχαία Μεσοποταμία. Χιλιάδες πήλινες πινακίδες με την αρχαιότερη γραφή του κόσμου εξαφανίστηκαν στον πόλεμο του Ιράκ. Πολύτιμη γνώση που χάθηκε για πάντα. (Πηγή: Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος 2, άρθρο «Ληστές της Ιστορίας», σσ. 50-51)

Εκτός αυτών, υπάρχουν και άλλα στοιχεία που οι νεοπαγανιστές αποκρύβουν, ακόμη και όταν μιλάνε για τον Μέγα Ναπολέοντα: «Ο Ναπολέων, ύστερα από τον «εκδημοκρατισμό» της Ιταλίας γέμισε το Λούβρο με πάνω από 1.000 τεμάχια ελληνικών αρχαιοτήτων. Ανάμεσά τους ο Λαοκόων, το περίφημο άγαλμα του Απόλλωνα (Belvedere), το σύμπλεγμα Έρως και Ψυχή, η κοιμωμένη Αριάδνη.», μιας και ο Ναπολέων έπαιξε σημαντικό ρόλο εις την καταστροφή Χριστιανικών βιβλιοθηκών - γνώσης: «Παρ’ ότι η συλλογή των βιβλίων και εγγράφων του Βατικανού είναι τεράστια [διάδρομοι πολλών χιλιομέτρων], πολλά από αυτά έχουν χαθεί. Οι μεγαλύτερες απώλειες χρονολογούνται στα χρόνια του Ναπολέοντα, όταν ο Γάλλος στρατάρχης κατέλαβε όλες τις κτήσεις της Καθολικής Εκκλησίας στην Ιταλία. Ο Ναπολέοντας οραματίζονταν να συγκεντρώσει όλα τα ιστορικά αρχεία, τους θησαυρούς της τέχνης και τις βιβλιοθήκες της Ευρώπης στο Παρίσι. Για το σκοπό αυτό, μετά την κατάληψη της Ρώμης, κατάσχεσε τα αρχεία του Βατικανού και, στις αρχές του 1800, τα μετέφερε με άλογα και άμαξες στην Γαλλία, μέσα σε μεγάλα κιβώτια που αποθηκεύτηκαν στο Παρίσι.

Άλλωστε ο ίδιος νεοπαγανιστής αρθρογράφος εις το άρθρο του, ξεκινώντας την ενότητά του στην σελίδα 29 με τίτλο «ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΩΝ ΔΗΩΣΕΩΝ» αναφέρει: «Τα κίνητρα της λαφυραγωγίας, των αρπαγών και των δηώσεων των έργων τέχνης που φιλοτέχνησαν οι αρχαίοι μας προγόνοι είναι πολλά. Τα κυριώτερα όμως είναι το χρήμα και η εξουσία.» Δηλαδή οι δηώσεις δεν γίνονται ένεκα θρησκευτικότητας αλλά ένεκα φιλοχρηματίας και φιλοδοξίας. Γι’ αυτό ακόμη και στις μέρες μας, δεν είναι μόνο τα έργα τέχνης της αρχαίας Ελλάδας που καταληστεύονται αλλά και τα χριστιανικά, όπως π.χ. εις την περίπτωση των αγιογραφιών της Κύπρου, οι οποίες προέκυπταν ακόμη και από τεμαχισμό ολάκερων πέπλων εκκλησιών.

Σημειώσεις

1. Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 42, άρθρο «Η κλοπή και η φυγάδευση των ελληνικών αρχαιοτήτων στο εξωτερικό, ποιοι και πως μεθόδευσαν την αρπαγή», Σπύρος Μακρής, σσ. 18-19

2. Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος 2, άρθρο Τα Μυστικά αρχεία του Βατικανού, σσ. 32-33

ΕΣ ΕΔΑΦΟΣ ΦΕΡΕΙΝ

(Κατά: Βλάσση Γ. Ρασσιά, Εκδ. Ανοικτή Πόλη)

Αριστερά: Βλάσης Ρασσιάς

Δεξιά: Βλάσης Γ. Ρασσιάς, «Ες Έδαφος Φέρειν…Υπέρ της των Ελλήνων νόσου/3», Β΄ έκδοση επαυξημένη, Εκδ. Ανοικτή Πόλη (Πηγή: http://www.rassias.gr/1045.html)

Μυθοπλάστης: Βλάσης Ρασιάς, Υ.Σ.Ε.Ε.

Απάντηση: Μια φορά και ένα καιρό ήταν μια αρχαία αλεπού και ένας αρχαίος πελεκάνος, μας λέει ο Αίσωπος σε έναν από τους μύθους του. Η αλεπού κάλεσε τον πελεκάνο για δείπνο, μόνο που του έφτιαξε σούπα και την μέσα σε ένα ρηχό πιάτο, ώστε ο πελεκάνος να μην μπορεί να φάει, μιας και είχε μακρύ ράμφος.

Αυτά λέει πάνω κάτω το παραμύθι, που οι σημερινές νεο-αλεπούδες το μαγείρεψαν λίγο περισσότερο. Δεν είπαν πως οι αρχαίες αλεπούδες είχαν πειράξει κάποτε δόλια τους αρχαίους πελεκάνους πρώτοι, και αυτόκλητοι κατέβησαν στους δρόμους εκδίδοντας βιβλία για τα δικαίωμα των αρχαίων αλεπούδων να φάνε το φαγητό τους, που τους το είχαν στερήσει οι «στυγνοί» πελεκάνοι. Άσε που διαδίδανε πως οι πελεκάνοι τους είχαν κάψει και τα «μενού» μαζί με την ασιτία που επέβαλαν στις αρχαίες αλεπούδες. Τι φωνές και εκπομπές στα ραδιόφωνα, τι γραπτά σε φόρουμ και συζητήσεις, τι άρθρα σε ειδικά περιοδικά.

Όλες αυτές οι ενέργειες έφεραν τον τίτλο -σύνθημα «Εις λαιμό μπουκάλας φέρειν» που όλοι μαζί σαν συμπαθητικά παπαγαλάκια, αντί για αλεπούδες, τιτίβιζαν και τιτιβίζουν. Να και ένα ειδικό βιβλίο : «Ες λαιμό μπουκάλας Φέρειν…Υπέρ της των Αλεπούδων νόσου/3». Ήθελαν οι νεο-αλεπούδες να κατηγορήσουν τους πελεκάνους πάση θυσία. Όλοι μαζί φώναζαν το σύνθημα: «Εις λαιμό μπουκάλας φέρειν» αυτοί οι πελεκάνοι... «Εις λαιμό μπουκάλας φέρειν». Ντρέπονταν να χρεώσουν στις αλεπούδες τις κατηγορίες που έριχναν στους πελεκάνους, γιατί τότε θα έβγαινε το κακό πρώτο επάνω στους προγόνους τους και έτσι ποτέ δεν μίλησαν για αυτές τους τις πράξεις. Προτίμησαν την λήθη από την αλήθεια. Η Δικαιοσύνη είναι μια θεότητα των νέων αλεπούδων, που ως φαίνεται δεν την τιμούν τουλάχιστον με την πένα τους. Με άλλα λόγια: «στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σχοινί».

«...τάς μὲν ἐκκλησίας εἰς ἔδαφος φέρειν, τάς δὲ γραφὰς ἀφανεῖς πυρὶ γενέσθαι, προστάττοντα καὶ τοὺς μὲν τιμῆς ἐπειλλημένους ἀτίμους, τοὺς δὲ ἐν οἰκετίαις, εἰ ἐπιμένοιεν ἐν τῇ τοῦ χριστιανισμοῦ προθέσει, ἐλευθερίας στερεῖσθαι» [Μτφρ: «..εδημοσιεύοντο πανταχού βασιλικά διατάγματα, προστάσσοντα αι μεν εκκλησίαι να κατεδαφισθούν, αι δε Γραφαί να εξαφανισθούν με πυρ και ορίζοντα οι μεν τιμημένοι με αξιώματα να τα χάσουν, οι δε ευρισκόμενοι εις την υπηρεσίαν ανωτάτων αξιωματούχων να στερηθούν της ελευθερίας των, εάν επιμένουν εις την ομολογίαν του Χριστιανισμού.»] (Πηγή: Ευσέβιου, Εκκλησιαστική Ιστορία, 8, 2, 4)

«Όταν ήλθαν εις την Κέρκυρα οι απόστολοι Ιάσωνας και Σωσίπατρος, μαθητές και σύγχρονοι του Παύλου, ούτε άγιοι απόστολοι ήσαν ανακηρυγμένοι στην Χριστιανική Εκκλησία, ούτε ναοί οικοδομούνταν μεγαλοπρεπείς, πολύ λιγότερο ναοί με ονόματα αγίων. Αυτά άρχισαν να γίνονται μετά εκατό και πλέον έτη μετά τον Χριστό. Οι πρώτοι Χριστιανοί καταδιωκόμενοι, κρυφά συνέρχονταν σε οίκους ιδιωτικούς, σε σπήλαια, σε κατακόμβες, σε απομονωμένα μέρη, και κατά τις νυκτερινές ώρες, συνήθως, προς προσευχή κοινή και απλή τέλεση της Ευχαριστίας· μόλις δε κατά τα τέλη της Β΄ εκατονταετηρίδας, κατά τα μικρά διαλείμματα των φοβερών διωγμών, ετόλμησαν που να αναγείρουν μικρούς ευκτήριους οίκους· αλλά και αυτοί κατά τον τελευταίο διωγμό του Διοκλητιανού εκ θεμελίων καταδεφίστησαν άπαντες· ώστε ουδαμού σώζονται ναοί αρχαιότεροι των χρόνων του Μ. Κωνσταντίνου, από την εποχή του οποίου (325) άρχισε ελεύθερα να κτίζονται αυτοί. Οι αρχαιότατοι ναοί, που καταστράφηκαν από τον Διοκλητιανό παντού, ονομάζονταν πολλές φορές Μαρτύρια, διότι οικοδομούνταν επί των τόπων ακριβώς, οι οποίοι εκ παραδόσεως ήσαν γνωστοί ως τόποι όπου υπέστησαν τον μαρτυρικό θάνατο οι άγιοι μάρτυρες.» (Πηγή: Ιστορία της Εκκλησίας της Κέρκυρας, από της συστάσεως αυτής μέχρι του νύν, δαπάνη του Πετριδείου Κληροδοτήματος, εν Κερκύρα, χρωμοτυπολιθογραφείον Αδελ. Γ. Ασπιώτη, 1920, σσ. 186 - 187)

ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΕΝΕΠΡΗΣΑΝ ΤΟΝ ΝΑΟ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΕΠΙ ΔΑΦΝΗΣ

(Κατά: Βλάση Ρασσιά, «Μια ιστορία Αγάπης», Εκδόσεις Ανοιχτή Πόλη, Α΄ εκδ.)

363 Ο Ιουλιανός διατάσσει την απομάκρυνση από τον Ναό του Απόλλωνος στη Δάφνη της Αντιοχείας του μιάσματος των λειψάνων του Αγίου Βαβύλα (επισκόπου Αντιοχείας που υποτίθεται ότι είχε μαρτυρήσει επί Δεκίου, αλλά στην πραγματικότητα είχε εκτελεσθεί από τον χριστιανό αυτοκράτορα Φίλιππο τον Άραβα επειδή, ως επιτίμιο για τη δολοφονία του Γορδιανού, του είχε αρνηθεί την «θεία κοινωνία», Lieu, 1989, σελ. 48). Χριστιανοί εμπρηστές πυρπολούν τον Ναό μετά την απομάκρυνση των λειψάνων. (Πηγή: Βλάσσης Γ. Ρασσιάς (Υ.Σ.Ε.Ε.), Μια ιστορία Αγάπης, Εκδόσεις Ανοιχτή Πόλη)

Μυθοπλάστης: Βλάσσης Γ. Ρασσιάς, Υ.Σ.Ε.Ε.

Απάντηση: Ο Άγιος Βαβύλας θανατώθηκε επί Δεκίου και ο ναός κάηκε από τον φιλόσοφο Εθνικό Ασκληπιάδη. Περισσότερα στην σελίδα περί Αυτοκρατόρων.

Αλλά να γιατί ο Άγιος Βαβύλας ήταν «μίασμα» στην Αντιόχεια:

Όταν ο άνθρωπος εξελιχθεί νοητικώς και ηθικώς φθάνει εις ανωτέρα πνευματική κατάσταση οπότε κενώνω την διάνοιά του από τις διάφορες σκέψεις του θα δυνηθεί να συναφθεί προς την σκέψη των θεών και τους Ανωτέρους κόσμους. Αυτή την σύναψη προσπαθούμε να επιτύχουμε επίσης κατά τις ιερουργίες οι οποίες τελούνται εις ειδικές ημέρες εις τα ελληνικά τεμένη και αυτός είναι ο λόγος δια τον οποίο ο Απόλλων επιτάσσει απόλυτο αιθερική καθαρότητα πέριξ των ιερών πέδων. Διότι, εν εναντία περιπτώσει, αιθερικά-ηλεκτρομαγνητικά ράκη και κελύφη (τα ονομασθέντα επιτυχώς από τον Α. Τανάγρα «επιψυχίδιον») εισέρχονται εντός της διανοίας του διαλογιζομένου. Λέγει επί των ανωτέρων ο Πρόκλος («Στοιχείωσης Θεολογική» § 122) ότι οι θεοί εκπέμπουν την σοφία των και εμείς αναλόγως της υποστάσεώς μας δυνάμευα να την συλλάβουμε (δια το θέμα της αιθερικής καθαρότητας ιδέ § «Τα εν Δάφνη γεγονότα» εις το βιβλίον μας «Ελληνική Κοσμοθέασης», εκ. «Νέα Θέσις») Παναγιώτης Μαρίνης (Πηγή: Χαλδαϊκά Λόγια ή Χρησμοί Κείμενο Αρχαία Σχόλια, Εκδόσεις Ιδεοθέατρον [Αντώνης - Ραδάμανθυς Αναστασάκης], Αθήνα 1998, Πρόλογος - σχόλια Παναγιώτης Μαρίνης, σσ. 42 - 43)

Παναγιώτης Μαρίνης, Πρ. Ελληνικής Εταιρίας Αρχαιοφίλων (Πηγή: Τηλεοπτικός σταθμός Alter)

«Πέμψον μοι τόν ἀληθινόν Ἀσκληπιόν, δίχα τινός ἀντιθέου πλανοδαίμονος» Kroll 58 - Places; Λονδίνο -Πάπυρος 121, 700

(Μτφρ: Στείλε μου τον αληθινό Ασκληπιό, απομακρύνοντας κάθε αντίθεον δαίμονα που αποπλανά)

Όπως είναι φυσικό και πρέπεον κατά την ιερουργία καλούμε τους θεούς που εφορεύουν επί του ιδικού μας ανεξέλικτου κόσμου, δηλαδή, κυρίως, τον Ασκληπιό και την Εκάτη. Κατά την ιερουργία είναι δυνατόν να δημιουργήσει ψευδείς εντυπώσεις η παρουσία αιθερικών ρακών ή επιψυχιδίου, οπότε βλέπομε «πλανοδαίμονας» (ιδού γιατί η Ελληνική θρησκεία επιτάσσει απόλυτη αιθερική καθαρότητα) Παναγιώτης Μαρίνης(Πηγή: Χαλδαϊκά Λόγια ή Χρησμοί Κείμενο Αρχαία Σχόλια, Εκδόσεις Ιδεοθέατρον [Αντώνης - Ραδάμανθυς Αναστασάκης], Αθήνα 1998,Πρόλογος - σχόλια Παναγιώτης Μαρίνης, σσ. 196 - 197)

Διότι ο Άγιος Βαβύλας κατά κάποιο παράξενο τρόπο (με την χάρη του Θεού) επηρέαζε τον «θεό» (δαίμονα) Απόλλωνα και τα αιθερικά (δαιμονικά) του πεδία και δεν τον άφηνε να «μαντέψει»….γι’ αυτό λέει ο Καβάφης:

ΕΙΣ ΤΑ ΠΕΡΙΧΩΡΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ

Σαστίσαμε στην Αντιόχεια όταν μάθαμε Τα νέα καμώματα του Ιουλιανού.

Ο Απόλλων εξηγήθηκε με ελόγου του στη Δάφνη!

Χρησμό δεν ήθελε να δόσει (σκοτιστήκαμε!)

Σκοπό δεν τόχε να μιλήσει μαντικώς, αν πρώτα δεν καθαρίζονταν το εν Δάφνη τέμενός του.

Τον ενοχλούσαν, δήλωσεν, οι γειτονεύοντες νεκροί.

Στη Δάφνη βρίσκονταν τάφοι πολλοί.

Ένας απ τους εκεί ενταφιασμένους ήταν ο θαυμαστός, της εκκλησίας δόξα,

Ο άγιος, ο καλλίνικος μάρτυς Βαβύλας.

Αυτόν αινίττονταν, αυτόν φοβούνταν ο ψευτοθεός. Όσο τον ένιωθε κοντά του, δεν κόταε να βγάλει τους χρησμούς του, τσιμουδιά. (τους τρέμουνε τους μάρτυρές μας οι ψευτοθεοί).

Ανασκουμπώθηκε ο ανόσιος Ιουλιανός, νεύριασε και ξεφώνιζε:

Σηκώστε, μεταφέρτε τον, βγάλτε τον τούτον τον Βαβύλα αμέσως.

Ακούς εκεί; Ο Απόλλων ενοχλείται. Σηκώστε τον αρπάξτε τον ευθύς.

Ξεθάψτε τον, πάρτε τον όπου θέτε. Βγάλτε τον διώξτε τον. Παίζουμε τώρα;

Ο Απόλλων είπε να καθαριστεί το τέμενος. Το πήραμε το πήγαμε το άγιο λείψανον αλλού.

Το πήραμε το πήγαμε εν αγάπη κ’ εν τιμή.

Κι ωραία τωόντι πρόκοψε το τέμενος.

Δεν άργησε καθόλου και φωτιά μεγάλη κόρωσε, μια φοβερή φωτιά.

Και κάηκε και το τέμενος και ο Απόλλων.

Στάχτη το είδωλο για σάρωμα, με τα σκουπίδια.

Έσκασε ο Ιουλιανός και διέδοσε -τι άλλο θα έκαμνε- πως η φωτιά ήταν βαλτή από τους χριστιανούς έμας.

Ας πάει να λέει. Δεν αποδείχτηκε, ας πάει να λέει. Το ουσιώδες είναι πουέσκασε!

ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΕΞΟΝΤΩΣΗΣ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΣΚΥΘΟΠΟΛΗ

(Κατά: Βλάση Ρασσιά, «Μια ιστορία Αγάπης», Εκδόσεις Ανοιχτή Πόλη, Α΄ εκδ.)

(Κατά: Περιοδικού Δαυλός, τεύχος 258)

Η γενοκτονία των Ελλήνων στο Άουσβιτς της Σκυθόπολης (Πηγή: Περιοδικό Δαυλός, τεύχος 258, άνω επικεφαλίδα, εξώφυλλο)

359 Η λατρεία των Διόσκουρων κηρύσσεται εκτός νόμου ως «μαγική», θανατώνονται οι ιερείς της και κλείνονται τα ιερά της. Στην Σκυθόπολη της Συρίας στήνονται τα πρώτα «στρατόπεδα θανάτου», οργανωμένα δηλαδή κέντρα βασανισμού και θανατώσεως των Εθνικών (Πηγή: Ιστοσελίδα Υ.Σ.Ε.Ε.)

Μυθοπλάστης: Περιοδικό Δαυλός, Βλάσης Ρασσιάς - Υ.Σ.Ε.Ε.

Απάντηση:

Στη Σκυθούπολη δεν ήταν Χριστιανοί, αλλά Αρειανιστές, όπως ο Κωνστάντιος ο αυτοκράτορας, και όπως ο καθαιρεμένος Αρειανιστής επίσκοπός της Σκυθόπολης Πατρόφιλος, του οποίου το κρανίο οι ομόθρησκοι των νεοΕθνικών, ειδωλολάτρες, το μετέτρεψαν σε λυχνάρι μετά την βεβήλωση του τάφου του, επί του αυτοκράτορα Ιουλιανού (Πηγή: Πασχάλιον Χρονικόν, Βόννη 546).

Η Σκυθόπολη ήταν φυσικά τόπος εξορίας (και όχι εξόντωσης) και Ορθοδόξων επισκόπων. «Ο Ευσέβιος, εκ Σαρδηνίας, αρχικά λέκτορας στη Ρώμη και μετά επίσκοπος στο Vercelli, εξορίστηκε από τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο στην Σκυθόπολη και αργότερα στην Καππαδοκία, εξ αιτίας της ομολογίας της πίστης του» (Άγιος Ιερώνυμος, De viris illustribus, 96)

Όμως ενώ οι Χριστιανοί διώκονταν από τον Αρειανό αυτοκράτορα Κωνστάντιο, για τους Εθνικούς δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα εκεί. Απόδειξη είναι τα γεγονότα που παραδίδει ο Αμμιανός Μαρκελλίνος τον οποίο επικαλούνται οι Νεοπαγανιστές, ελπίζοντας ότι κανείς δεν θα κάνει τον κόπο να δει τι έγραψε στην πραγματικότητα. Έτσι η ελευθεροτυπία αναφέρει πως ο Αμμιανός Μαρκελλίνος έγραψε το έργο του στα λατινικά (Res gestae) με πρότυπο το Ρωμαίο ιστορικό Τάκιτο, τον οποίο και συνεχίζει, καλύπτοντας τα γεγονότα των ετών 96 - 378. Έχει διασωθεί όμως μόνο το τμήμα που αφορά τα έτη 353 - 378 (Πηγή: Ιστορικά της Ελευθεροτυπίας Νο 135. 23 Μαϊου 2002 σελ. 37).

Έτσι ο Αμμιανός μιλάει για την περίοδο του Αρειανού αυτοκράτορα Κωνσταντίου. Ας δούμε λοιπόν το κείμενο:

Αμμιανού Μαρκελλίνου: «Rerum Gestarum Libri» 19 ΧΙΙ:

1. Inter has tamen sollicitudines velut ex recepto quodam antiquitus more ad vicem bellorum civilium inflabant litui quaedam colorata laesae crimina maiestatis, quorum exsecutor et administer saepe dictandus ille notarius missus est Paulus, qui peritus artium cruentarum ut lanista ex commerciis libitinae vel ludi, ipse quoque ex eculeo vel carnifice quaestum fructumque captabat.

2. ut enim erat obstinatum fixumque eius propositum ad laedendum, ita nec furtis abstinuit, innocentibus exitialis causas adfingens dum in calamitosis stipendiis versaretur.

3. Materiam autem in infinitum quaestionibus extendendis dedit occasio vilis et parva. oppidum est Abydum in Thebaidis parte situm extrema. hic Besae dei localiter adpellati oraculum quondam futura pandebat, priscis circumiacentium regionum caerimoniis solitum coli.

4. et quoniam quidam praesentes, pars per alios desideriorum indice missa scriptura supplicationibus expresse conceptis consulta numinum scitabantur, chartulae seu membranae, continentes quae petebantur, post data quoque responsa interdum remanebant in fano.

5. ex his aliqua ad imperatorem maligne sunt missa, qui, ut erat angusti pectoris, obsurdescens in aliis etiam nimium seriis in hoc titulo ima, quod aiunt, auricula mollior et suspicax et minutus acri felle concaluit: statimque ad orientem ocius ire monuit Paulum potestate delata, ut instar ducis rerum experientia clari ad arbitrium suum audiri efficeret causas.

6. datumque est negotium Modesto etiam tum per orientem comiti apto ad haec et similia. Hermogenes enim Ponticus ea tempestate praefectus praetorio ut lenioris ingenii spernebatur.

7. Perrexit, ut praeceptum est, Paulus funesti furoris et anhelitus plenus dataque calumniae indulgentia plurimi ducebantur ab orbe prope terrarum iuxta nobiles et obscuri, quorum aliquos vinculorum adflixerant nexus, alios claustra poenalia consumpserunt.

8. et electa est spectatrix suppliciorum feralium civitas in Palaestina Scythopolis, gemina ratione visa magis omnibus oportuna, quod secretior et inter Antiochiam Alexandriamque media, unde multi plerumque ad crimina trahebantur.

9. Ductus est itaque inter primos Simplicius Philippi filius ex praefecto et consule, reus hac gratia postulatus, quod super adipiscendo interrogasse dicebatur imperio, perque elogium principis torqueri praeceptus, qui in his casibus nec peccatum aliquando pi[et]ari dederat nec erratum, fato quodam arcente corpore inmaculato lata fuga damnatus est.

10. dein Parnasius ex praefecto Aegypti, homo simplicium morum, eo deductus periculi, ut pronuntiaretur capitis reus, itidem pulsus est in exilium, saepe auditus multo antehac rettulisse quod, cum Patras 2 Achaicum oppidum, ubi genitus habuit larem, inpetrandae causa cuiusdam relinqueret potestatis, per quietem deducentia se habitus tragici figmenta viderat multa.

11. Andronicus postea studiis liberalibus et claritudine carminum notus in iudicium introductus, cum secura mente nullis suspicionibus urgeretur, purgando semper et fidentius absolutus est.

12. Demetrius itidem Cythras cognomento philosophus, grandaevus quidem sed corpore durus et animo, sacrificasse aliquotiens confutatus, infitiari non potuit, adserens propitiandi causa numinis haec a prima adulescentia factitasse, non temptandi sublimiora scrutatis; nec enim quemquam id noverat adfectare. diu itaque adhaerens eculeo cum fiducia gravi fundatus nequ#000033m varians eadem oraret intrepidus, Alexandriam, unde oriebatur, innoxius abire permissus est.

13. Et hos quidem aliosque paucos aequa sors veritatis adiutrix periculis eximit abruptis. criminibus vero serpentibus latius per inplicatos nexus sine fine distentos quidam corporibus laniatis extinguebantur, alii poenis ulterioribus damnati sunt bonis ereptis Paulo succentore fabularum crudelium quasi e promptuaria cella fallaciarum et nocendi species suggerente conplures, cuius ex nutu prope dixerim pendebat incedentium omnium salus.

14. nam siqui remedia quartanae vel doloris alterius collo gestaret, sive per monumentum transisse vesperum malivolorum argueretur indiciis, ut veneficus sepulchrorumque horrores et errantium ibidem animarum ludibria colligens vana pronuntiatus reus capitis interibat.

15. et prorsus ita res agebatur, quasi Clarum Dodonaeas arbores et effata Delphorum olim sollemnia in imperatoris exitium sollicitaverint multi.

16 unde blanditiarum taetra commenta palatina cohors exquisite confingens inmunem eum fore malorum communium adserebat, fatum eius vigens semper et praesens in abolendis adversa conantibus eluxisse vocibus magnis exclamans.

17. Et inquisitum in haec negotia fortius nemo, qui quidem recte sapiat, reprehendit. nec enim abnuimus salutem legitimi principis propugnatoris bonorum et defensoris, unde salus quaeritur aliis, consociato studio muniri debere cunctorum; cuius retinendae causa validius ubi maiestas pulsata defenditur, a quaestionibus vel cruentis nullam Corneliae leges exemere fortunam.

18. sed exultare maestis casibus effrenate non decet, ne videantur licentia regi subiecti, non potestate. imitandus sit Tullius cum parcere vel laedere potuisset, ut ipse adfirmat, ignoscendi quaerens causas, non puniendi occasiones, quod iudicis lenti et considerati est proprium.

1. Ωστόσο, εν μέσω όλων αυτών των φόβων, σαν να είχαν επιβληθεί από κάποιο αρχαίο έθιμο, αντί για εμφύλιους πολέμους οι σάλπιγγες ανήγγειλαν υποτιθέμενες περιπτώσεις υψηλής προδοσίας˙ και για να ερευνηθούν και να τιμωρηθούν αυτές, εστάλη ο κακόφημος κρατικός υπάλληλος ονόματι Παύλος, συχνά επονομαζόμενος «Ταρταρικός». Ήταν έμπειρος στην τέχνη της αιματοχυσίας και, όπως ένας εκπαιδευτής μονομάχων επιδιώκει όφελος και αποδοχές από τις κηδείες και τους αγώνες μονομάχων, έτσι κι αυτός από την θέση του δημίου.

2. Επομένως, καθώς η αποφασιστικότητά του να κάνει κακό ήταν αμετάβλητη και επίμονη, αυτός δεν απείχε καθόλου από την κρυφή απάτη, επινοώντας θανατηφόρες κατηγορίες κατά αθώων προσώπων, υπό την προϋπόθεση ότι θα συνέχιζε την ολέθρια δραστηριότητά του.

3. Επιπλέον, ένα μικρό και ασήμαντο γεγονός τού έδωσε την ευκαιρία να επεκτείνει τις έρευνές του κατά τρόπο ανεξέλεγκτο. Υπάρχει μια πόλη ονόματι Άβυδος, στο πιο απόμακρο μέρος της Θηβαϊδας˙ εκεί το μαντείο ενός θεού που στα μέρη εκείνα τον λένε Besa αποκάλυπτε το μέλλον και ήταν συνήθειο να τιμάται στις αρχαίες τελετές των παρακείμενων περιοχών.

4. Και, μια που, μερικοί αυτοπροσώπως, ενώ ένα μέρος μέσω άλλων, στέλνοντας μια γραπτή λίστα με τις επιθυμίες τους, ρωτούσαν για τη θέληση των θεοτήτων, έχοντας αναφέρει ρητά τις επιθυμίες τους, τα έγγραφα αυτά που περιείχαν τις αιτήσεις τους και τις λίστες με τις επιθυμίες τους παρέμεναν, καμιά φορά, στον ναό του μαντείου, ακόμη κι όταν οι απαντήσεις του θεού είχαν δοθεί.

5. Μερικές από αυτές τις γραπτές λίστες με επιθυμίες στάλθηκαν, με κακό σκοπό, στον αυτοκράτορα, ο οποίος, παρόλο που κώφευε σε άλλα πολύ σοβαρά ζητήματα, στο σημείο αυτό ήταν «μαλακότερος από λοβό αυτιού», όπως λέει η παροιμία, και όντας ύποπτος και στενόμυαλος, άρχισε να μαίνεται. Αμέσως φώναξε τον Παύλο να έρθει στην Ανατολή, δίνοντάς του, σα να ήταν ηγέτης διάσημος για την εμπειρία του, την εξουσία να διεξάγει δίκες σύμφωνα με το κέφι του.

6. Άδεια τέτοια δόθηκε επίσης στον Μόδεστο (εκείνη την εποχή κόμη στην Ανατολή), άνθρωπο που ήταν κατάλληλος για τέτοια ζητήματα. Διότι ο Ερμογένης του Πόντου, πραιτοριανός έπαρχος εκείνη την εποχή, απορρίφθηκε ως πολύ ήπιος στον χαρακτήρα.

7. Έφυγε, όπως διετάχθη, ο Παύλος, με βιασύνη και όντας γεμάτος από θανατηφόρα μανία, και δεδομένου ότι η συκοφαντία ήταν ανεξέλεγκτη, άνθρωποι, ευγενείς καθώς και άσημοι, μεταφέρθηκαν από σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο. Και μερικοί εξ αυτών σύρθηκαν υπό το βάρος των αλυσίδων˙ άλλοι αδυνάτισαν από την αγωνία της φυλάκισης.

8. Καθώς διαλέχθηκε το θέατρο των βασανιστηρίων και του θανάτου, η Σκυθόπολη, μια πόλη της Παλαιστίνης, η οποία για δύο λόγους φάνηκε πιο κατάλληλη από οποιαδήποτε άλλη: επειδή είναι απομονωμένη και επειδή βρίσκεται στη μέση μεταξύ της Αντιόχειας και της Αλεξάνδρειας, των πόλεων εκ των οποίων προέρχονταν οι περισσότεροι άνθρωποι που κλήθηκαν να δικαστούν.

9. Από τους πρώτους, τότε, που έφεραν, ήταν ο Σιμπλίκιος, ο γιος του Φιλίππου, πρώην Έπαρχος και Ύπατος, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι (όπως ελέχθη) είχε ζητήσει να μάθει από το μαντείο για να κερδίσει το αυτοκρατορικό αξίωμα. Και από μια σημείωση του αυτοκράτορα, που σε τέτοιες περιπτώσεις δεν συγχωρούσε κανένα λάθος λόγω της αφοσιωμένης υπηρεσίας, διετάχθη να τον βασανίσουν. Αλλά προστατευμένος από καλή τύχη, εξορίστηκε.

10. Μετά, ο Παρνάσιος (πρώην Έπαρχος της Αιγύπτου), άνθρωπος με απλό χαρακτήρα, βρέθηκε σε τέτοιο κίνδυνο που δικάστηκε για τη ζωή του, αλλά κι αυτός εξορίστηκε. Είχε, αρκετά πριν από αυτά τα συμβάντα, συχνά ακουστεί πως έλεγε, ότι, όταν, προκειμένου να αποκτήσει κάποιο αξίωμα, εγκατέλειψε την Πάτρα, μια πόλη της Αχαϊας όπου είχε γεννηθεί και ζούσε, είχε ονειρευτεί πολλές σκιώδεις οπτασίες που τον συνόδευαν με τραγική ενδυμασία.

11. Αργότερα, ο Ανδρόνικος, γνωστός για τις ελευθέριες σπουδές του και τη φήμη των ποιημάτων του, σύρθηκε στο δικαστήριο. Αλλά επειδή είχε καθαρή συνείδηση, δεν ήταν καθόλου ύποπτος, και με βεβαιότητα πιστοποίησε την αθωότητά του, αφέθηκε ελεύθερος.

12. Επίσης ο Δημήτριος, ο επονομαζόμενος Κυθράς, ένας μεγάλης ηλικίας φιλόσοφος, πράγματι, αλλά με σκληραγωγημένο σώμα και νου, κατηγορούμενος ότι προσέφερε θυσία αρκετές φορές, δεν μπόρεσε να το αρνηθεί. Ωστόσο, διακήρυξε ότι έτσι έκανε από την νεότητά του με σκοπό να εξευμενίσει τη θεότητα, κι όχι για να αποκτήσει υψηλότερο αξίωμα. Διότι, δεν ήξερε κανέναν που είχε τέτοιες φιλοδοξίες. Γι’ αυτό, αφού βασανίστηκε πολύ καιρό, βοηθούμενος από την αμετάβλητη συνείδησή του, άφοβα απολογήθηκε το ίδιο, χωρίς να επιβεβαιωθεί η κατηγορία. Και τότε του επετράπη να επιστρέψει, χωρίς καμιά επιπλέον βλάβη στην γενέτειρα του πόλη, την Αλεξάνδρεια.

13. Αυτούς και μερικούς άλλους η δίκαιη τύχη μαζί με την αλήθεια, τους έσωσαν από τον επικείμενο κίνδυνο. Αλλά καθώς αυτές οι κατηγορίες εκτείνονταν περισσότερο με την εμπλοκή παγίδων και δολωμάτων, μερικοί πέθαναν από την παραμόρφωση των κορμιών τους, άλλοι καταδικάστηκαν σε επιπλέον τιμωρία και δημεύθηκαν οι περιουσίες τους, ενώ ο Παύλος ήταν ο παρακινητής αυτών των σκηνών σκληρότητας, παρέχοντας, σαν από κανένα μαγαζί, κάθε είδος εξαπάτησης και σκληρότητας˙ και από το νεύμα του (σχεδόν, μπορώ να πω) εξαρτιόταν η ζωή όλων όσοι περπατούν τη γη.

14. Διότι, αν κάποιος φορούσε στο λαιμό φυλακτό κατά του τεταρταίου ελώδη πυρετού ή οποιασδήποτε άλλης αρρώστιας, ή αν κατηγορούνταν βάσει της μαρτυρίας των κακώς διακείμενων ότι περνούσε από έναν τάφο το απόγευμα, επειδή ήταν έμπορος στα δηλητήρια ή ότι συγκέντρωνε όλα τα φρικτά των τάφων και τις μάταιες παραισθήσεις των φαντασμάτων που περπατούν εκεί, καταδικαζόταν σε αποκεφαλισμό και έτσι χανόταν.

15. Στην πραγματικότητα, το ζήτημα αντιμετωπίστηκε ακριβώς σαν να είχαν πολλοί άνθρωποι ζητήσει από το μαντείο του Κλάρου, από τις βελανιδιές της Δωδώνης και το διάσημο κάποτε μαντείο των Δελφών, το θάνατο του αυτοκράτορα.

16. Γι’ αυτό εκείνοι οι αυλικοί του παλατιού, που είχαν διαβολικά κατασκευάσει τις μεθόδους της κολακείας, διακήρυτταν ότι ο αυτοκράτορας θα είχε ανοσία στις συνηθισμένες αρρώστιες, αναφωνώντας δυνατά ότι το πεπρωμένο του ήταν πάντα ισχυρό και αποτελεσματικό στο να εξοντώνει όσους συνωμοτούσαν εναντίον του.

17. Το να γίνεται αυστηρή έρευνα δεν το θεωρεί λανθασμένο κανείς σωστός άνθρωπος. Διότι, δεν διαφωνούμε πως η ασφάλεια ενός νόμιμου ηγεμόνα, του προστάτη και του υπερασπιστή των καλών ανθρώπων, από τον οποίο βασίζεται η ασφάλεια των υπολοίπων, πρέπει να διασφαλίζεται από την κοινή επιμέλεια όλων μας. Και, προκειμένου αυτός να υποστηριχθεί εντονότερα, όταν υπερασπίζεται η παραβιασμένη μεγαλειότητά του, οι Κορνήλιοι νόμοι δεν απαλλάσσουν κανέναν, αδιακρίτως τάξης, από ανάκριση με βασανιστήρια, ακόμη και από το χύσιμο αίματος.

18. Αλλά δεν είναι ευπρεπές για έναν ηγεμόνα να χαίρεται πέρα από το μέτρο με τέτοια λυπηρά γεγονότα, ώστε να μη φανεί ότι οι υπήκοοί του κυβερνώνται από το δεσποτισμό κι όχι από έναν νόμιμο ηγεμόνα. Και το παράδειγμα του Tully πρέπει να ακολουθείται, ο οποίος, όταν είχε την εξουσία να βλάψει ή να αθωώσει, όπως ο ίδιος μας λέει, έψαχνε δικαιολογίες για να συγχωρεί παρά ευκαιρίες για να τιμωρεί˙ σε αυτό έγκειται η αρμοδιότητα ενός ήπιου και διακριτικού υπαλλήλου.

Συμπέρασμα:

Σχόλια στο κείμενο του Μαρκελλίνου:

-Τα δικαστήρια της Σκυθόπολης δεν στήθηκαν για να εξολοθρεύσουν τους Εθνικούς ή όποιον ήταν Εθνικός, αλλά για να δικάσουν εκείνους τους συγκεκριμένους πολίτες που ζήτησαν χρησμό από κάποιο συγκεκριμένο μαντείο της Ανατολής, στέλνοντας σε αυτό γραπτές λίστες με τις επιθυμίες τους να αποκτήσουν ανώτερα κρατικά αξιώματα. Συνεπώς φάνηκαν ύποπτοι ότι συνωμοτούσαν κατά του αυτοκράτορα. (Βλέπε παράγραφο 3, 9)

-Δηλαδή το πρόβλημα δεν ήταν οι θυσίες και οι χρησμοί αυτοί καθεαυτοί, αλλά αν όλα αυτά έγιναν κατά του αυτοκράτορα, με σκοπό την ανατροπή του! Δεν αποτελούν δηλαδή δίκες/διωγμούς κατά Εθνικών, αλλά κατά πιθανών συνωμοτών. Αν ήταν διωγμός κατά Εθνικών, δεν θα προσάγονταν να δικαστούν ΜΟΝΟ αυτοί που έστειλαν τις γραπτές πολιτικές επιθυμίες τους σε ένα μαντείο, αλλά όλοι οι αλλόθρησκοι από τους Χριστιανούς Εθνικοί . Η προσαγωγή έγινε λοιπόν βάσει της υποψίας μήπως οι εν λόγω πολίτες, έστω και Εθνικοί, ήταν συνωμότες˙ δεν υποπτεύθηκε ο αυτοκράτορας όλους τους Εθνικούς. Άρα είναι Μέγιστη Ηλιθιότητα να αποκαλούν οι Νεοπαγανιστές «στρατόπεδα θανάτου των Χριστιανών» τις δίκες κατά πιθανών συνωμοτών στη Σκυθόπολη.

-Οι γραπτές επιθυμίες προς το μαντείο των κατηγορουμένων δόθηκαν στον αυτοκράτορα Κωνστάντιο. Αλλά από ποιους; «Μερικές από αυτές τις γραπτές λίστες με επιθυμίες στάλθηκαν, με κακό σκοπό, στον αυτοκράτορα», όπως ρητά γράφει ο Αμμιανός, χρησιμοποιώντας παθητική φωνή. Δεν είναι απαραίτητο λοιπόν ότι οι καταγγελίες έγιναν από Χριστιανούς˙ αλλά από αντίζηλους προς τα πρόσωπα αυτά, Εθνικούς και μη (βλέπε παράγραφο 5). Εξάλλου, το λογικό είναι ότι μόνον οι Εθνικοί είχαν πρόσβαση εντός του μαντείου, όπου υπήρχαν οι γραπτές επιθυμίες, και όχι οι Χριστιανοί. Ώστε οι Εθνικοί που φθονούσαν Εθνικούς είναι οι ηθικοί αυτουργοί για όλη αυτή την ιστορία.

-Ο αυτοκράτορας όρισε κάποιον Παύλο να διεξάγει ΔΙΚΕΣ κατά των υπόπτων, κι όχι «να ξεκινήσει γενοκτονία», όπως ξεδιάντροπα ισχυρίζονται οι Νεοπαγανιστές (βλέπε παράγραφο 5). «Δίκη» σημαίνει «κάποιοι αθωώνονται», «κάποιοι καταδικάζονται». Δεν σημαίνει «γενοκτονία», ενώ δεν γνωρίζει κανείς τι θρήσκευμα ήταν ο Παύλος.

-Παρ’ όλο που στην παράγραφο 7. ο Α.Μ. γράφει ότι οι κατηγορούμενοι «ήρθαν από κάθε γωνιά του κόσμου», στην παράγραφο 8. αναφέρει ρητά ότι οι περισσότεροι από τους κατηγορούμενους προέρχονταν από την Αντιόχεια και την Αλεξάνδρεια. Αυτό ενισχύει την άποψη πως δεν επρόκειτο για «διωγμό κατά Εθνικών όλης της αυτοκρατορίας», αλλά για δίκες κατά συνωμοτών μιας περιοχής. Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος που επιλέχτηκε η Σκυθόπολη: ήταν στο μέσο της απόστασης Αντιόχειας-Αλεξάνδρειας. Αν επρόκειτο για διωγμό κατά όλων των Εθνικών, τότε ο Α.Μ. δεν θα έλεγε ότι οι περισσότεροι κατηγορούμενοι κατάγονταν από τις δύο αυτές πόλεις. Λογικό είναι, βέβαια, ότι κάποιοι που ζήτησαν χρησμό από το συγκεκριμένο μαντείο προέρχονταν κι από άλλες περιοχές της Αυτοκρατορίας. Αλλά ούτε «διωγμός κατά των Εθνικών της περιοχής» μπορεί να θεωρηθεί, διότι δικάστηκαν μόνο όσοι Εθνικοί της περιοχής είχαν ζητήσει χρησμό από ένα μαντείο, και όχι όλοι οι Εθνικοί της περιοχής. Σχετικά με την αφηγητική τακτική του Αμμιανού να ΓΕΝΙΚΕΥΕΙ το λόγο του, παραθέτουμε ως παράδειγμα τη φράση του στο 13: «και από το νεύμα του (σχεδόν, μπορώ να πω) εξαρτιόταν η ζωή όλων όσοι περπατούν τη γη». Φυσικά όπως ήδη είχε πει, δεν είχε ο Παύλος εξουσία σε όλη τη γη, ούτε καν σε όλη την αυτοκρατορία, αλλά μόνο στην Ανατολή. Ας μην ηεχνά κανείς πως η Αλεξάνδρεια και η Αντιόχεια ήσαν πόλεις όπου ο χριστιανισμός είχε το προβάδιμα και δεν είχαν καμιά σχέση με τις τότε καθαρά ακόμη παγανιστικές πόλεις της Πελλοπονήσου, όπως π.χ. η Ολυμπία.

-Πολλοί επώνυμοι κατηγορούμενοι (όπως λ.χ. ο πρώην έπαρχος Σιμπλίκιος, ο πρώην έπαρχος Παρνάσιος, ο ποιητής Ανδρόνικος, ο φιλόσοφος Δημήτριος Κυθράς) που δικάστηκαν, είτε αθωώθηκαν είτε εξορίστηκαν. (βλέπε παράγραφο 9,10, 11, 12) Σε ένα «στρατόπεδο θανάτου» βέβαια ούτε γίνεται λόγος για αθώωση ή εξορία. Μόνο για εκτέλεση. Ο Δαυλός, όπως και ο Ρασιάς, χρησιμοποιεί εξ επίτηδες λανθασμένη ορολογία. Εν γνώσει του παραποιεί την αλήθεια. Ενώ διαβάζει ότι αθωώθηκαν κατηγορούμενοι, επιμένει να είναι ψεύτης και να αποκαλεί «στρατόπεδα θανάτου» τα δικαστήρια. Παραβλέπει όμως πως στην αρχαία Ελλάδα οι θρησκευτικά αντιφρονούντες φιλόσοφοι και βασανίζονταν και εκτελούνταν.

-Αλλά ακόμη και για τους υπόλοιπους -που ίσως έγιναν κατηγορούμενοι έπειτα από συκοφαντίες εχθρών τους- δεν θανατώνονταν απαραιτήτως. Κάποιοι εξορίζονταν, κάποιοι θανατώνονταν, άλλων η περιουσία δημεύονταν (βλέπε παράγραφο 13). Σε ένα «στρατόπεδο θανάτου» δεν υπάρχει (πλην άλλων) δήμευση περιουσίας (αλλά όχι θάνατος) και εξορία (δηλαδή όχι θάνατος). Υπάρχει μόνο θανάτωση. Αλλιώς δεν είναι «στρατόπεδο θανάτου», όσο κι αν το αποκαλούν έτσι οι Νεοπαγανιστές.

-Το ότι ΜΕΡΙΚΟΙ μόνο εξ αυτών δέθηκαν με αλυσίδες, δεν σημαίνει τίποτα ιδιαίτερο. Το να φοράει κάποιος υπόδικος αλυσίδες ήταν πολύ συνηθισμένο, όπως φορούσε ο Παύλος όταν είχε συλληφθεί από τους ειδωλολάτρες και περίμενε τη δίκη του, και παρ’ όλα αυτά του επέτρεπαν να δέχεται επισκέψεις και να στέλνει επιστολές (Πράξεις 28/κη΄ 20. Β΄ Τιμόθεον 1/α΄ 16. 2/β΄ 9. Εφεσίους 6/ς΄ 20 κλπ).

-Είναι επίσης ενδιαφέρον, να πούμε ότι σύμφωνα με τον Αμμιανό, «άλλοι αδυνάτισαν από την αγωνία της φυλάκισης». Δεν αδυνάτισαν λόγω κακοπέρασης, αλλά από την αγωνία τους ότι θα φυλακισθούν! Και αυτό σημαίνει δύο πράγματα. Αφ’ ενός ότι δεν υπήρχε κακοπέραση όπως θέλουν να την παρουσιάσουν οι Νεοπαγανιστές, και αφ’ ετέρου ότι δεν φοβόντουσαν τον θάνατο ή τα βασανιστήρια, αλλά τη φυλάκιση. Αν ήταν στρατόπεδα θανάτου όπως το θέλουν οι ψευδοκατήγοροι, θα φοβούνταν τα χειρότερα και όχι τη φυλάκιση.

-Αυτοί που εκτελούνταν ήταν κυρίως έμποροι φαρμάκων και γητειών και μαύροι μάγοι που επικαλούνταν πνεύματα (βλέπε παράγραφο 14). Αλλά είναι πασίγνωστο ότι και οι Παγανιστές αυτοκράτορες και οι αρχαίοι Έλληνες τιμωρούσαν τη μαύρη μαγεία με νόμους και ποινές.

-Φυσικά και γινόντουσαν βασανιστήρια κατά ορισμένων κατηγορουμένων (όχι όλων, βλέπε παράγραφο 9). Όμως ο ίδιος ο παγανιστής Α.Μ. όχι μόνο δικαιολογεί τον ηγεμόνα που διατάσσει βασανιστήρια όταν απειλείται η εξουσία του, αλλά μάς πληροφορεί ότι υπήρχαν οι (παγανιστικοί) «Κορνήλιοι νόμοι» (Lex Cornelia maiestatis) ήδη από τα προχριστιανικά χρόνια, τους οποίους «βελτίωσε» ο Ιούλιος Καίσαρ (Lex Iulia maiestatis), και οι οποίοι επέτρεπαν τη χρήση βασανιστηρίων στην ανάκριση προκειμένου να αποκαλυφθούν συνωμοσίες κατά του ηγεμόνα (βλ. παράγραφο 17). Γνωστά πράγματα και στην αρχαία Ελλάδα μέσα στην πόλη - κράτος.

Έτσι λοιπόν,

1. ούτε «στρατόπεδα θανάτου» ήταν τα δικαστήρια στη Σκυθόπολη, 2. ούτε στρέφονταν κατά των Εθνικών βάσει της θρησκείας τους, 3. ούτε τοπικός διωγμός κατά Εθνικών ήταν, 4. ούτε απαραιτήτως θανατώνονταν από αυτά οι κατηγορούμενοι. 5. Ούτε κάλυπτε την αυτοκρατορία η εξουσία του Παύλου για της συγκεκριμένη έρευνα ούτε και ο Παύλος γνωρίζουμε αν ήταν Χριστιανός ή εξιουδαϊσμένος Έλληνας ή Εβραίος. 6. Ούτε διώχθηκαν οι κατηγορούμενοι για μόνη τη χρήση θυσιών. 7. Ακόμα και τα βασανιστήρια που υπέστησαν ΜΕΡΙΚΟΙ μόνο εξ αυτών, έγιναν ΜΕ ΒΑΣΗ αρχαιότερους νόμους ψηφισμένους από ΠΑΓΑΝΙΣΤΕΣ και θεσμισμένους από τους ΠΑΓΑΝΙΣΤΙΚΟΥΣ θεούς ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ. 8. Ούτως ή άλλως ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος ήταν αιρετικός Αρειανός κι όχι Ορθόδοξος Χριστιανός, και μάλιστα εξόρισε στην Σκυθόπολη (στο «στρατόπεδο θανάτου»!) τον Χριστιανό Ορθόδοξο Άγιο Ευσέβιο.

ΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Ομιλία ΜΣΤ΄ Χρυσοστόμου,2, στο Ματθ. 13, 24-33, «Επομένως ο Κύριος δεν απαγορεύει να παρεμποδίζονται οι αιρετικοί, να αποστομώνονται, να αποκόπτεται η θρασύτητά τους και να διαλύονται τα συνέδριά τους και οι συγκεντρώσεις τους, αλλά απαγορεύει να φονεύονται και να κατασφάζονται»

Ας προστεθεί πως βασανιστήρια οργανωμένα έκαναν και στην αρχαία Αθήνα. Περισσότερα εδώ.

ΠΗΓΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ

1. «Corpus Αρχαιολογία και Ιστορία των πολιτισμών», τεύχη 40, 43, 47, 52,

7. Ελληνική Αγωγή, Αρ. Φύλλου 5/58, Γαμηλιώνος - Ανθεστηριώνος (Ιανουαρίου) 2002

9. Η Μάχη της Κύπρου, οι προδομένοι ήρωες αντιμετωπίζουν τον Αττίλα, Σταύρος Γ. Καρκαλέτσης, Ιστορικός, οι μονογραφίες του περιοδικού «Στρατιωτική Ιστορία»

11. Ιστορικά της Ελευθεροτυπίας Νο 135. 23 Μαϊου 2002

2. P. Petit, «Sur la date du «pro Templs» de Libanius», στο Byzantion XXI (1951)

3. Ιστορία της Εκκλησίας της Κέρκυρας, από της συστάσεως αυτής μέχρι του νύν, δαπάνη του Πετριδείου Κληροδοτήματος, εν Κερκύρα, χρωμοτυπολιθογραφείον Αδελ. Γ. Ασπιώτη, 1920

4. Η αναβίωση της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, Ρ. Αναστασάκης, Μ. Βερέττας, Μ. Δημόπουλος, Μ. Καλόπουλος. Μ. Κιουλαφά, Π. Μαρίνης, Χ. Μήνη, Στ. Μυτιληναίος, Γ. Σπυρόπουλος, Ο. Τουτουνζή, Γ. Τσαγκρινός, Εισαγωγή Εύα Αυλίδου, Εκδόσεις Αρχέτυπο, Έκδοση Α΄ Απρίλιος 2002, Θεσσαλονίκη.

5. Ελληνισμός -Χριστιανισμός στο Βυζάντιο, το Βυζάντιο έβλαψε ή ωφέλησε τον ελληνισμό, το συνέδριο στην φιλοσοφική Αθηνών, Εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψης, Νοέμβριος 1998, Αθήνα

6. James B. Pritchard, Ancient Near Eastern Texts, Relating to the Old Testament, with supplement, Princeton UP: 1969, 3rd edition

7. Χαλδαϊκά Λόγια ή Χρησμοί Κείμενο Αρχαία Σχόλια, Εκδόσεις Ιδεοθέατρον [Αντώνης - Ραδάμανθυς Αναστασάκης], Αθήνα 1998, Πρόλογος - σχόλια Παναγιώτης Μαρίνης

8. Μια ιστορία Αγάπης, Βλάσης Ρασσιάς, Εκδόσεις Ανοιχτή Πόλη, Έκδοση Α΄

10. «Η ζωή εκ τάφων», Άρχιμ. Δημητρίου Μπεκιάρη, Πρωτοσύγκελου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, πρόλογος του Επίκουρου Καθ. του Παν. Αθηνών και Πρωτοπρεσβυτέρου, Γεωργίου Δ. Μεταλληνού, Δ΄ Έκδοση, Αθήνα 1989

1. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμοι Θ΄, Ιε΄

2. Ι. Χρυσόστομου, Ερμηνεία εις την προς Ρωμαίους

3. Γρηγόριος ο Θεολόγος, Κατά Ιουλιανού, Επιτ. Εις τον Μ. Βασίλειον

1. http://www.nchr.gr/category.php?category_id=209 Ελληνική Δημοκρατία, Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΝΑΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΣΜΟΥ

ΠΑΓΑΝΙΣΤΕΣ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ με «ΕΙΣ ΕΔΑΦΟΣ ΦΕΡΕΙΝ»

ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΜΟΙ & ΠΙΣΤΗ

Πράξεις Αποστόλων, Κεφ. ε΄

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

(Στέφανος Σπάθας, Hotel Manager, Τρίτο Μάτι, τεύχος 103, σσ. 70 - 71)

(Παναγιώτης Μαρίνης, περιοδικό Τρίτο Μάτι, τεύχος 95, σελ. 26)

(Γιάννης Βαρκάς, περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 49, σσ. 104 -108)

(Σπύρος Μακρής, Περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 42, σελ. 30)

(Βλάσσης Γ. Ρασσιάς, Εκδ. Ανοικτή Πόλη)

(Βλάσης Ρασσιάς, «Μια ιστορία Αγάπης», Εκδόσεις Ανοιχτή Πόλη, Α΄ εκδ.)

(Βλάσης Ρασσιάς, «Μια ιστορία Αγάπης», Εκδόσεις Ανοιχτή Πόλη, Α΄ εκδ.)

(Περιοδικό Δαυλός, τεύχος 258)

16.

17.

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΝΑΩΝ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ

Ο Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ & ΟΙ ΠΙΣΤΟΙ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΙΑΣ

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΡΑΜΜΕΝΑ ΕΙΔΩΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΓΑΝΙΣΤΕΣ ΣΕ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ

ΔΙΑΔΟΣΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ: ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΗΣΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ & ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΕΝ ΚΕΡΚΥΡΑ

Πρώτη Εκκλησία

Η ΑΝΤΙΠΑΓΑΝΙΣΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: ΕΦΑΡΜΟΣΘΗΚΕ;

ΤΕΛΟΣ ΕΘΝΙΣΜΟΥ (364 -426 μ.Χ.)

ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΝΑΩΝ ΑΠΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ

ΑΓΑΛΜΑΤΑ

ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΙ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ