Ενδιαφέρουσα ιστορία ενός Αιγυπτιακού Θεού Ήλιου που ταυτίσθηκε με τον θεό Δία στην αρχαιότητα από τους Έλληνες. Εξαιρετικής σημασίας ο συσχετισμός εξουσίας και αρχαίων θεών, η διάπλαση των αρχαίων μύθων για την δημιουργία και καταγωγή των θεών, ανάλογα με τα τοπικά συμφέροντα, όπως και πασιφανής η περίεργη μεθοδολογία εξαγωγής των χρησμών του Άμμωνα και η «διαχείριση» τους από τα εξουσιαστικά ιερατεία της εποχής.
Ο Άμμων Ρε ήταν αιγυπτιακή θεότητα λατρευομένη κατ’ εξοχήν στην Θήβα της αρχαίας άνω Αιγύπτου. Όταν το 2000 π.Χ. η δεσποτεία της Αιγύπτου περιήλθε εις τα χέρια των ηγεμόνων των μικρών Θηβών, η θεότητα αυτή απέκτησε ιδιαίτερη σημασία και ταυτίστηκε με το παλιό θεό του κράτους τον Θεό του ήλιου Ρε της Ηλιουπόλεως και έκτοτε έφερε την διπλή ονομασία Άμμων - Ρε (Ρα). Αλλά η μέγιστη ακμή αυτού του θεού συμπίπτει με τους χρόνους της Η΄ δυναστείας (1580 - 1100 π.Χ.) όπου η Θήβα ήταν πρωτεύουσα της Αιγύπτου. Η ηγεμονία των Ραμεσσιδών δαπάνησε τεράστια ποσά για την μεγαλοπρέπεια της λατρείας.
Η κατά την ακμή των Θηβών επιβολή του Ρα ως υπέρτατου θεού της Αιγύπτου υπήρξε η αιτία να αναθεωρηθεί η περί αυτού θεολογική αντίληψη. Τα αρχαία κείμενα ερμηνεύτηκαν κατά σύμφωνο τρόπο προς την λατρεία του Άμμωνα και πανταχού αλλοιώθηκαν προς έξαρση της απολύτου αυτού υπεροχής. Ολόκληρο το παλιό θρησκευτικό σύστημα προσαρμόσθηκε ασυναίσθητα με τις νέες ιδέες και την νέα κοσμολογία και θεογονία διαπλάσηκε παριστάνοντας τον μοναδικό θεό δημιουργό. Ο Άμμων Ρα είναι πλέον αυτός ο ήλιος και όχι η ψυχή του ήλιου.
«Ακέφαλοι εχθροί στέκονται σε σειρές μπροστά στο λάβαρο (του θεού Άμμων)» (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός, Ετ3)
Διαδόθηκε τάχιστα ως τις γειτονικές χώρες π.χ. εις την Συρία , στους Φοίνικες (Καρχηδόνα, Β. Αφρική, Μάλτα, Σικελία, Σαρδηνία) ως ελ Χαμμάν, «υπηρέτης του Θεού». Παρά τις ερμηνείες δεν εξηγήθηκε πλήρως αυτή η θεότητα αλλά πιθανότερα είναι η θεότητα του «Κυρίου των Κιόνων» δηλαδή που ενσαρκώνεται εντός ιερού λίθου και λατρεύονταν υπό μορφή κίονος ως ο «Βαίτυλος». Από όταν όμως ο Μ. Αλέξανδρος άρχισε να τιμάται ως υιός του Αιγυπτιακού Διός Άμμωνος συγχωνεύθηκε και ο φοινικικός Άμμωνας προς τον Αιγυπτιακό και προς τον θεοποιηθέντα Μ. Αλέξανδρο γι’ αυτό αναγράφονταν ελληνιστί «Χνούβει τε και Άμμωνος». Κατά τους μεταγενέστερους Εθνικούς χρόνους εξήρθη ο Άμμων αυτός ως υψίστη θεότητα του ουρανού και γι’ αυτό μεταφράζεται από τους Ρωμαίους ως Σατούρνος δηλαδή Κρόνος. Η διάδοση όμως του Άμμωνα εις την Ελλάδα είχε συντελεσθεί ήδη νωρίτερα 200 - 300 χρόνια πριν τον Μ. Αλέξανδρο και ιδίως στους Δελφούς, Αθήνα, Σπάρτη, Κρήτη κ.λ.π. αλλά η μεγάλη λατρεία του αργότερα οφείλεται εις την επίσκεψη του Μ. Αλέξανδρου και την ευφυέστατη πολιτική του εκεί ιερατείου του να ανακηρύξει αυτόν ως υιό του Θεού τούτου. Αυτό αποδείχθηκε αργότερα σοφότατο και ο Αλέξανδρος ως εξυψωτικό του ατόμου του υπέρ του βασιλιά της Μακεδονίας αλλά και την συμπάθεια του Ελληνικού κόσμου. Ο εξελληνισμός του Άμμωνα ήταν η ταύτισης του με τον Δία.
Ανάγλυφο που παρουσιάζει τον τελευταίο Αυγύπτιο Φαραώ, Νεκτανεβό Β’ , να χαιρετά τον Αλέξανδρο. Βρίσκεται στον ναό του Άμμωνα στο Λούξορ, ο οποίος αναστηλώθηκε από τους Μακεδόνες κατά την διέλευση του Έλληνα στρατηλάτη από εκεί. (Πηγή Φώτο: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 47, Άρθρο «Ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου», Δρ Έλσα Παπατσαρούχα, Αρχαιολόγος, σελίδα 20)
Οι χρησμοί του Άμμωνα δίνονταν όχι με λόγια αλλά με σημεία σε χώρο όπου υπήρχε πηγή «Η κρήνη του Ήλιου» που είχε περίεργες ιδιότητες και τις οποίες διατηρεί έως σήμερα όπως επιβεβαίωσαν οι περιηγητές δηλαδή το νερό το πρωί ήταν χλιαρό, το μεσημέρι ψυχραίνονταν και το βράδυ ζεσταίνονταν + 2 βαθμούς. Πάνω λοιπόν στα νερά αυτά τοποθετούταν ένα καράβι πάνω στο οποίο υπήρχε το άγαλμα του Θεού Άμμωνα. Ανάλογα με τις κινήσεις του καραβιού, «από τον θεό», δίδονταν και οι κατάλληλοι χρησμοί.