Μια μαρτυρία του εκπεσμού της Εθνικής λατρείας στην αρχαιότητα αποτελεί το έργο του Πετρώνιου «Σατυρικόν».
Ο Πετρώνιος καταγόταν από την Μασσαλία. Το έργο του αυτό έδινε μια αλήθεια σκληρή και χωρίς προσχήματα γι’ αυτό και έμεινε πολύ καιρό μέσα στις βιβλιοθήκες. Οι μεγάλοι κλασσικοί αποφεύγουν να το μνημονεύσουν αλλά όταν το κάνουν το γεμίζουν με επαίνους: Ο Λαφονταίν μιλά για τον «καλό Πετρώνιο» και ο σοφός μελετητής Μπούρμαν (17ος αιώνας) τον ονομάζει «sanctissumus vir» δηλαδή «αγιώτατο άνθρωπο» όπως πιστεύει και ο Μοντερλάν που τον θαυμάζει και τον θεωρεί άνθρωπο εξαιρετικά λεπτό. Ο 19ος αιώνας που ήταν γεμάτος υποκρισία τον παρέσυρε στην λάσπη. Ο Πιέρ Λαρούς, στο μεγάλο του λεξικό μιλά «για ένα ακατονόμαστο συνονθύλευμα από βρωμιές» και για «εξοργιστικές αισχρότητες». Ευτυχώς άλλοι μελετητές, αδιάφοροι στις «ηθικές αξίες», ανέλυσαν το έργο και ανέδειξαν τις αρετές του, κυρίως τις πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες που περιέχει.
Μπορεί βέβαια το έργο αυτό να αναφέρεται στην Εθνική Ρώμη αλλά αποτελεί ένα κλασσικό παράδειγμα της νοοτροπίας του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Μας πληροφορεί ότι η αρχαία θρησκεία ξεθωριάζει. Δεν πιστεύουν πια στους θεούς όπως άλλοτε. «Κανείς δεν πιστεύει πια ότι ο ουρανός είναι ουρανός, κανείς δεν νηστεύει, κανείς δεν προσφέρει τίποτα στον Δία, όλοι σκέπτονται να μετρούν πενταροδεκάρες». Αποτέλεσμα «οι θεοί εκδικούνται και η γη μας είναι άγονη».
Το συγκεκριμένο απόσπασμα αποτελεί μια φοβερή αλήθεια η οποία είναι διαχρονική. Στις σημερινές άκρατες καπιταλιστικές κοινωνίες συμβαίνει ακριβώς το ίδιο. Ποιος αλήθεια νηστεύει στην Αμερική ή στην Ευρώπη; (λίκνα του καπιταλισμού σε πλήρη ομοιότητα με την Ρώμη της παρακμής και μην σας μπερδεύει η τεχνολογική πρόοδος) Από ότι λένε οι πληροφορίες το 50% του πληθυσμού των Η.Π.Α. είναι υπέρβαρο. Ποιος πιστεύει στον Θεό την στιγμή που όλα έχουν αναχθεί σε ένα θίασο αγοράς - πώλησης με απώτερο σκοπό την αγορά περισσότερων καταναλωτικών - υλικών αγαθών; Ποιος ασχολείται πλέον με την ηθική, όταν η αθεΐα έχει φέρει σε αυτήν την σημερινή κοινωνία σαν μέγιστη ηθική το κέρδος έστω και αν αυτό βαίνει ενάντια προς την ποιότητα ζωής των καταναλωτών (βλέπε μεταλλαγμένα, εκπομπές CO2, κρεατάλευρα κ.λ.π.)